Morgunblaðið - 21.03.1996, Blaðsíða 8

8 B FIMMTUDAGUR 21. MARZ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
VIÐSKIPTI
Mikilvægastiútflutningsmarkaðurinn fyrir íslenskt kindakjöt er í Svíþjóð þrátt fyrir samdrátt
UTFLUTNINGUR á ís-
lensku lambakjöti hefur
farið minnkandi á síð-
ustu árum og í fyrra var
hann aðeins um fimrntungur af út-
flutningnum 1979. Á sama tímabili
hefur kindakjötsframleiðslan dreg-
ist saman um tæpan helming þann-
ig að minna hlutfall af henni fer
nú til útflutnings en áður.
Minnkandi útflutningur
á lambakjöti
Kindakjötsútflutningur frá ís-
landi hófst á síðustu öld þegar fé
var flutt á fæti til Bretlands. Út-
flutningurinn var lengst af stopull
og tilviljanakenndur en það var
ekki fyrr en um 1960 sem farið
var að flytja út fryst kjöt reglu-
lega, eða á hveiju ári.
Á síðari árum hefur mest verið
flutt til Færeyja, Noregs, Svíþjóðar
og Japans. Eftir að Noregsmarkað-
ur lokaðist 1988_hafa helstu lamba-
kjötsmarkaðir íslendinga verið í
Svíþjóð og Færeyjum. Svíþjóðar-
markaðurinn er mun stærri hvað
magn varðar en að undanfömu
hefur fengist betra verð á Færeyja-
markaðnum. I fyrra skilaði kjötsai-
an til Færeyja meiri verðmætum
en Svíþjóðarmarkaðurinn er þó
'engu að síður mikilvægari, bæði
vegna stærðar og sölumöguleika.
Árið 1 995 nam kindakjötsfram-
leiðsla Islendinga um 8.600 tonn-
um og salan innan iands var um
7.160 tonn samkvæmt opinberum
tölum. Tæp 1.140 tonn vora flutt
úr landi eða um 13% af uppgefinni
framleiðslu. Þar af voru um 400
tonn flutt út til Svíþjóðar.
Lágt verð og mikið
framboð í Evrópu
Islendingar hafa nú 1.350 tonna
kvóta á kindakjöti til Evrópusam-
bandsins en Gísli Karlsson, fram-
kvæmdastjóri Framleiðsluráðs
landbúnaðarins, á ekki von á að
hann verði fullnýttur á þessu ári.
„Ég á þó von á að útflutningurinn
eigi eftir að aukast nokkuð í ár.
Að óbreyttu er útlit fyrir að útflutn-
ingurinn verði 600-700 tonn í ár
og við nýtum þannig aðeins um
helming kvótans. Ýmsar orsakir era
fyrir því að við náum ekki að nýta
þennan kvóta sem skyldi. Verðið á
lambakjöti er mjög lágt í Evrópu
um þessar mundir vegna mikils
framboðs og aðeins þrjú slátúrhús
/ullnægja heilbrigðiskröfum Evr-
Lömbin
þagna
íslendingar fluttu út um 1.100 tonn af kinda-
kjöti á síðastliðnu ári eða rúm 8% heildar-
framleiðslunnar. Eitt fyrirtæki í eigu íslend-
ingsins Einars Þorsteinssonar sá um 30%
útflutningsins og seldi kjötið í Svíþjóð. Kjart-
an Magnússon komst að því að Einari líst
illa á að samkeppni verði torvelduð í kinda-
kjötsútflutningi með því að einu fyrirtæki
verði afhent einkaleyfi á því sviði.
Morgunblaðið/Ásdís. .
EINAR Þorsteinsson, hjá Interland Product AB, er stærsti selj-
andi á íslensku kindakjöti erlendis.
ópusambandsins, húsin á Hvamms-
tanga, Höfn í Hornafirði og Húsa-
vík. Líklega verður þó um aukningu
að ræða frá fyrra ári og má þakka
það öflugu markaðsstarfi seljenda
í Svíþjóð og Færeyjum. í Færeyjum
sjá nokkrir litlir aðilar um söluna
en í Svíþjóð hefur eitt fyrirtæki,
Interland, annast hana.“
Stærsti seljandinn
Interland Product AB er í eigu
Einars Þorsteinssonar, 46 ára Is-
lendings, sem búsettur er í Sví-
þjóð. Hann á og rekur fyrirtækið
Interland, sem hefur sérhæft sig í
innfiutningi og sölu á kjöti, aðal-
lega kindakjöti, þar í landi. Inter-
land er nú stærsti seljandi á ís-
lensku kindakjöti erlendis og á síð-
asta ári nam útflutningur til fyrir-
tækisins um 400 tonnum. Skrif-
stofur þess eru í Uppsölum en
birgðahald og dreifingarmiðstöðv-
ar í Helsingborg, Gautaborg og
Stokkhólmi.
Starfsmenn Interlands eru að-
eins þrír og er allt birgðahald og
dreifing aðkeypt. Einar segir að
fyrirtækið sé nú með um fimmtíu
fasta viðskiptavini um alla Sví-
þjóð, aðallega stórverslanir og
heildsala. Þeir selja kjötið síðan
áfram til veitingastaða, mötu-
neyta og smærri verslana. „Við
seljum mest af heilum skrokkum
og frampörtum en einnig mikið
af marineruðu lambakjöti. Þá selj-
um við töluvert af niðursöguðum
frampörtum og kótelettum í neyt-
endaumbúðum frá Kjötumboðinu
hf. á íslandi. Sala á marineruðu
kjöti í Svíþjóð er takmörkuð við
hásumarið eða sex vikur í júlí og
ágúst. Þá hafa niðursag-
aðir lambakjötsfram-
partar í neytendaum-
búðum fengið mjög góð-
ar viðtökur og frá því í
haust höfum við selt um
60 tonn af þeirri vöru. Það er
engin spurning að við munum
leggja mikla áherslu á hana í
framtíðinni. Svíar borða lítið af
lambakjöti en eru þeim mun sólgn-
ari í svína- og nautakjöt. Því er
mikilvægt að leggja mikla áherslu
á að kynna og markaðssetja ís-
lenska lambakjötið."
Einar hóf útflutning á lamba-
kjöti árið 1990. Þá voru íslending-
ar og Svíar í EFTA og því áttu
íslendingar hlutdeild í innfiutn-
ingskvóta á lambakjöti til Svíþjóð-
ar. Kvótinn nam þá 650 tonnum
og flytja mátti inn frá áramótum
og fram í júnílok. Einar segist
hafa farið hægt í sakirnar fyrsta
árið og einungis flutt inn 60 tonn
af lambakjöti, sem hann keypti af
Kjötumboðinu hf. Kjötið líkaði vel
og næsta ár flutti hann inn tvö
hundruð ' tonn. Innflutningurinn
jókst síðan ár frá ári og árið 1994
var hann orðinn 430 tonn. „Það
auðveldar markaðssetninguna að
íslenska kjötið er orðið nokkuð
þekkt í Svíþjóð. Það á rúmlega
tveggja áratuga reynslu að baki á
sænskum mörkuðum og hefur get-
ið sér gott orð sem gæðakjöt en
er samt ódýrara en sænska kjötið.
Menn eru sammála um að allur
frágangur á íslensku kjöti sé mjög
vandaður og pökkun til fyrirmynd-
ar.“
Enginn dans á rósum
Einar segist þó hafa fengið að
kynnast því að kjötsalan gangi
ekki alltaf þrautalaust. „Sumarið
1994 tókum við inn mikið magn
af kindakjöti enda áttum við von
á mikilli sölu um haustið að feng-
inni reynslu. En þá vildi svo illa
til að miklir sumarhitar gengu í
garð í Svíþjóð og grasið hreinlega
hætti að spretta. Heyfengur varð
eftir því og þá gripu bændur til
þess örþrifaráðs að hefja slátrun
fyrr en venjulega og skera niður
stóran hluta af fé sínu. Þetta leiddi
til offramboðs á lambakjöti og
verðið féll niður úr öllu valdi. Við
þetta bættist að á sama tíma fór
það_ fyrirtæki, sem er ráðandi á
sænska kindakjötsmarkaði, Scan,
að lækka verð á kjötinu og færa
það til samræmis við
það, sem tíðkast í ESB
enda Svíar á teið í banda-
lagið. Allt þetta varð til
þess að verð vörubirgða
okkar hrundi og Inter-
land lenti í miklum fjárhagskrögg-
um. Ákveðið var að bregðast við
með því að leita eftir samstarfi við
önnur sölufyrirtæki og tókst okkur
að ná samkomulagi við Starfood,
sem var eitt stærsta einkafyrirtæki
í lambakjötssölu í Svíþjóð með yfir
tuttugu starfsmenn. Það var með
um 12% af lambakjötsölunni en
Interland hafði náð 8-9% hlutdeild
þegar þarna var komið sögu. Ég
var ráðinn markaðsstjóri Starfood
og lét ég öli mín viðskipti og sam-
bönd renna þangað. í staðinn fékk
Kindakjöts-
neysla Svía
hefur aukist
Innbrotum og skemmdarverkum í
tölvukerfum fyrirtækja hefur fjölgað
Islenskt tölvu-
fyrirtæki með
vamarbúnað
Bjarni Júlíusson, framkvæmdastjóri Tákns hf., og Guðmundur
Arason, aðstoðarframkvæmdasljóri Securitas, handsala sam-
starfssamning fyrirtækja sinna.
INNBROT í tölvukerfi fyrirtækja
og þjófnaður á verðmætum upp-
lýsingum hafa færst í vöxt og
þeim tilvikum fer fjölgandi að
tölvuvírasar komast í hugbúnað
fyrirtækja og valda tjóni. Einnig
er nokkuð um það að brotist er inn
í tölvukerfi í þeim tilgangi einum
að fremja skemmdarverk. Þarna
.er um að ræða fylgikvilla netteng-
ingar á milli tölva en margir for-
svarsmenn fyrirtækja átta sig ekki
á að um leið og kerfi er nettengt
opnast greið leið i báðar áttir. Það
hefur því aukist að fyrirtæki grípi
til sérstakra ráðstafana til að veij-
ast innbrotum í tölvur sínar.
Hugbúnaðarfyrirtækið Tákn hf.
og öryggisfyrirtækið Securitas hf.
hafa í sameiningu snúist til varnar
gegn tölvuinnbrotum. Tákn sér-
hæfir sig í uppsetningu, ráðgjöf
og þjónustu á öryggisbúnaði fyrir
tölvur en Securitas býður nú við-
skiptavinum sínum ókeypis úttekt
á þeim þætti öryggismála sem
varðar tölvubúnað.
Horfir til vandræða
Sá sem biýst inn í tölvukerfi er
í daglegu máli tölvufíkla kallaður
„haeker“, tölvuþijótur. Bjarni Júi-
íusson, framkvæmdastjóri Tákns
hf., segir að þijóturinn bijótist inn
í netkerfi fyrirtækja til þess að
skoða sig um, vinna skemmdar-
verk, stela gögnum eða jafnvel
koma fyrir tölvuvírusum.
„Skemmdarverk af völdum slíkra
þijóta hafa færst svo í aukana að
undanförnu að til vandræða horf-
ir. Segja má að þetta sé þriðja
vandamálabyigjan sem skellur á
tölvuheiminum. Fyrsta vandamál-
ið var skortur á vinnureglum, t.d.
reglubundinni afritstöku, síðan
komu tölvuvírusarnir og nú þetta.“
Bjarni segir að erfitt sé að gera
sér grein fyrir tíðni slíkra innbrota
þar sem þau séu oft mikil feimnis-
mál fyrir viðkomandi fyrirtæki en
þó sé ljóst að þeim hafi fjölgað.
Enginn er óhultur
„Innbrotin eru í sjálfu sér ekki
mörg en tjónið af völdum þeirra
getur orðið svo mikið að það marg-
borgar sig fyrir flest fyrirtæki að
grípa til varúðarráðstafana. Af
nýlegum dæmum má nefna að í
síðustu viku var ráðist í kerfið hjá
þekktu þjónustufyrirtæki og gögn
þurrkuð út. Ummerki sýndu síðan
að þijóturinn reyndi einnig árang-
urslaust að bijótast inn í aðra
vél. Fyrirtækið hafði ekki netvörn
en sem betur fer réð það yfir afrit-
um þannig að ekkert tapaðist fyr-
ir utan nýjan tölvupóst og þann
tíma sem tók að koma tölvunni í
lag. Hins vegar hefur komið í ijós
að fá fyrirtæki hafa sín afritunar-
mál í lagi og sum hafa orðið fyrir
verulegu tjóni vegna þess.“
Úttekt nauðsynleg
Bjarni segir að úttekt á tölvu-
og upplýsingamálum fyrirtækja sé
nauðsynleg til þess að unnt sé að
skilgreina þarfir hvers og eins í
öryggismálum. „Þarfirnar eru
mjög mismunandi eftir umfangi
og eðli starfseminnar. Starfsmenn
Tákns hafa að undanförnu fram-
kvæmt siíkar athuganir hjá fjöl-
mörgum aðilum hérlendis. í slíkri
úttekt er farið yfir öryggisþætti
fyrirtækisins, aðgengi að búnaði
og upplýsingum, regiur um afrita-
töku, varnir gegn tölvuvírusum og
aðra öryggisþætti. Bent er á það
sem betur mætti fara og gefnar
leiðbeiningar um hvernig best sé
að standa að úrbótum.
Netvörnin samanstendur af ein-
menningstölvu og sérstökum ör-
yggishugbúnaði og segir Bjarni
að þessi tækni tryggi innri tölvu-