Morgunblaðið - 20.04.1996, Blaðsíða 6

6 C LAUGARDAGUR 20. APRÍL 1996
MORGUNBLAÐIÐ
Góð hljómsveit
TÓNLIST
lláskólabíó
SINFÓNÍUTÓNLEIKAR
Flutt voru verk eftir Mozart og
Rakhmaninov. Einleikari: Alexei Lub-
imov. Stjómandi: Osmo Viinska.
Fimmtudagurinn 18. apríl, 1996.
TÓNLEIKARNIR hófust á C-dúr
píanókonsertinum, K. 467, eftir
Mozart en þessi konsert er meðal-
frægustu verka meistarans, sérstak-
lega hægi þátturinn, enda er hann
sérlega fagur. Fyrsti kaflinn er
glæsijeg tónsmíð og er sérstaklega
tekið fram, að úrvinnslukaflinn og
ítrekunin séu sinfónísk tónlist, er
eigi sér helst hliðstæðu í Júpíter sin-
fóníunni. Hægi þátturinn er í þrí-
skiptu formi og var hann mjög fal-
lega fluttur af Lubimov. Fyrsti og
þriðji þátturinn voru báðir óað-
finnanlega leiknir, hvað snertir
tækni og túlkun, nema að túlkunin
var á stundum tilbúin, eitthvað sem
bundið var við ætlun einleikarans
en kom ekki innan frá, þó allt væri
fallegt áheyrnar. í aukalagi, d-moll
fantasíunni K.397 eftir Mozart, var
leikur Lubimov aldeilis stórkostleg-
ur, enda má leika sér með hljóðfall
og mótun tónhendinga í þessu fant-
asíuverki meistarans, sem Lubimov
gerði svo sannarlega af mikilli leik-
snilld.
Lokaverk tónleikanna var önnur
sinfónía Rakhmaninovs og var þetta
stórbrotna verk sérlega vel flutt og
skemmtilega mótað af stjómandan-
um Osmo Vánská, enda hylltu
áheyrendur hann og hljómsveitina
að loknum tónleikunum. Strengja-
sveitin var óvenju fjölmenn, 14, 12,
10, 8 og 6, en það er sú stærð sem
hljómsveitin ætti að vera á venjuleg-
um tónleikum en við flutning verka
ALEXEI Lubimov píanóleikari.
eins og sinfóníunnar eftir Rakhm-
aninov, ætti skipanin að vera 24,
20, 18, 14 og 10. Þá hefði fíðlurnar
sungið sig í gegnum þykkan hljóm-
grunn blásaranna og ýmis hrynræn
tilþrif öðlast þann kraft er hæfír
þessari tilfinningaþrangnu stórsin-
fóníu.
Hvað sem þessu líður var flutn-
ingur Sinfóníhljómsveitar íslands
mjög góður og hljómsveitinni fylgja
óskir um góða ferð til Kaupmanna-
hafnar en þar mun vera ætlunin að
leika Rakhmaninov sinfóníuna, for-
leikinn að Galdra-Lofti eftir Jón
Leifs og fiðlukonsert eftir Sibelius.
Einleikari verður Sigrún Eðvalds-
dóttir en stjómandi Osmo Vánská.
Það er mikilvægt fyrir hljómsveit-
ina fara í tónleikaferðalög og „leika
fyrir þjóðir“, því þar í er fólgin nokk-
ur áskorun til flytjenda, um að gera
sitt besta og þegar vel tekst til hef-
ur það áunnist, að það sem ekki var
vitað áður með vissu, og í saman-
burði við hljómsveitir erlendis, ligg-
ur ljóst fyrir að Sinfóníuhljómsveit
íslands er góð hljómsveit.
Jón Ásgeirsson
Þróun á sviði
hönnunarer
stöðug á Islandi
Staðreyndin er sú að húsgagnaarkitektar
fylgjast mjög vel með, sækja kappsamlega
sýningar og fara og skoða það sem efst er
á baugi úti um allan heim, segir Eyjólfur
Pálsson sem hér svarar ummælum Leós
Jóhannssonar húsgagnahönnuðar í Morgun-
blaðinu síðastliðinn sunnudag.
EGO stólar, sófar, sófaborð, íslensk hönnun. Hönnuðir
Guðrún Margrét og Oddgeir Þórarinsson húsgagnaarkitektar.
TRÚA menn því raunverulega að
straumar í húsgagnahönnun berist
ekki til ÍslandS fyrr en löngu eftir
að þeir eru gengnir hjá í Evrópu
og að íslenskir hönnuðir fylgist illa
með þróuninni á þessu sviði eins
og Leó Jóhannsson húsgagnahönn-
uður heldur fram í viðtali í Morgun-
blaðinu um síðustu helgi.
Mér er óhætt að fullyrða að þessi
staðhæfing Leós er ekki á rökum
reist. A hverju ári er fjöldi ungra
íslendinga við nám í innanhúss- og
húsgagnaarkitektúr víða um heim.
Þegar þetta fólk snýr heim að námi
loknu flytur það með sér allt það
nýjasta sem er að gerast annars
staðar og miðlar öðrum af þekkingu
sinni. Staðreyndin er sú að hús-
gagnaarkitektar fylgjast mjög vel
með, sækja kappsamlega sýningar
og fara og skoða það sem efst er
á baugi úti um allan heim og hér
er og verður stöðug þróun á sviði
hönnunar. Hins vegar mætti að
skaðlausu gera meira af því að
kynna hönnunina og halda uppi
áróðri fyrir íslenska hönnuði og
verk þeirra. Full ástæða er fyrir
hönnuði að standa saman að þeim
málum.
Minimalismi
og íslensk húsgögn
„Minimalismi hefur til að mynda
verið ofarlega á baugi síðustu miss-
eri í Evrópu en hér sjást engin
merki hans,“ segir Leó. Það er
nokkuð sterkt til orða tekið að þessi
stefna hafi verið ofarlega á baugi
að undanförnu í Evrópu og engin
merki sjáist um hana hér. I fyrsta
lagi er eitthvað af erlendum hús-
gögnum til sölu hérna í húsganga-
verslunum sem flokka má undir
minimalisma auk þess sem hér má
einnig sjá íslenska hönnun og ís-
lenska framleiðslu sem ber merki
stílsins. Sem dæmi má nefna Viki-
vakastólinn sem Sigurjón Pálsson
hannaði og framleiddur er á Akur-
eyri.
íslenskir hönnunardagar hafa
einnig sýnt okkur að mikið er að
gerast bæði í hönnun og húsgagna-
smíð hér þótt magnið sé ef til vill
ekki mikið, ef miðað er við fram-
leiðslu erlendra stórþjóða. Árlega
taka íslenskir hönnuðir þátt í skand-
inavísku húsgagnasýningunni í
Bella Center og hefur það orðið til
þess að þó nokkrir þeirra hafa selt
erlendum framleiðendum fram-
leiðsluréttinn að hönnun sinni. Rétt
er að bæta við að í öllum tilvikum
hafa prototýpur verið smíðaðar hér
á landi. Þegar fram í sækir hafa
síðan mörg af þessum húsgöngum
farið í framleiðslu hér heima hafí
framleiðslurétturinn ekki verið seld-
ur til útlanda. Á húsgagnasýning-
unni í Köln nú fyrir skömmu sýndi
svo Kristinn Brynjólfsson fyrstur
íslenskra hönnuða, verk sín. Vöktu
verk hans, sófi og skápar, sem
þarna voru sýndir, mikla athygli.
Mikil gróska hefur einnig verið
í hönnun skrifstofuhúsgagna und-
anfarin ár og munu um 95% allra
þeirra skrifstofuhúsgagna, sem seld
eru hér, vera íslensk hönnun og
íslensk framleiðsla.
Menn nýta
náttúruleg efni
Leó heldur því fram að banda-
rískra áhrifa gæti hér meira en
evrópskra meðal annars þegar kem-
ur að notkun umhverfisvænna efna,
en umhverfíssjónarmið séu ekki
sterk í þessari grein þar vestra.
Tiltölulega lítið af húsgögnum er
keypt hingað frá Bandaríkjunum,
þótt þau séu ef til vill auglýst hér
í meiri mæli en markaðshlutdeild
þeirra gefur tilefni til. En menn
láta heldur ekki umhverfíssjónar-
mið fram hjá sér fara hér á landi
og mikið er um að hönnuðir noti
náttúruleg efni í húsgagnahönnun-
ina. Má þar nefna fiskroð, sem lítið
hefur verið notað erlendis, nema
ef til vill hjá Norðmönnum, sel-
skinn, leður og ullaráklæði. Menn
reyna að nýta sér ýmiskonar efni
þó að þeir noti ekki gamaldags
aðferðir við framleiðsluna, sem
hvergi er lengur gert, þar sem um
fjöldaframleiðslu er að ræða. Það
er þó vissulega rétt að ekki má
gamalt handverk falla algjörlega í
gleymsku enda er það notað ef ver-
ið er að framleiða einstaka hand-
gerða hluti hvort sem eru húsgögn
eða eitthvað annað. Það er virðing-
arvert að leggja áherslu á gamlar
iðnir og verkþætti svo ekki glatist
þekking á handverkinu eins og áður
var drepið á. Það er því dapurlegt
til þess að hugsa að varla nokkur
maður lærir hér lengur bólstrun.
Leó státar ennfremur af því í
viðtalinu að sérstök áhersla hafi
verið lögð á að nota einungis um-
hverfisvæn efni í sófasettið sem
hann sýndi hér á dögunum. Hins
vegar er staðreyndin sú að í þetta
sett var notaður svampur, sem ekki
getur talist umhverfísvænn auk
þess sem hann er ekki eldþolinn,
en það er einmitt ein helsta krafan
í húsgagnaframleiðslunni í dag.
Höfundur er húsgagnaarkitekt
Jan Guillou á sænskum dögnm
Njósnasögur um póli-
tík og samfélagssögu
í TILEFNI af sænskum dögum
er hingað kominn sænski rithöf-
undurinn og blaðamaðurinn, Jan
Guillou, sem einkum er kunnur
fyrir njósnasögur sínar. Guillou
heldur fyrirlestur í Norræna hús-
inu í dag kl. 16 um ritstörf sín;
fyrirlesturinn nefnist Spionroman
om politik och samhállshistoria.
Frá því að fyrsta bók Guillou
kom út árið 1971 hefur hann sent
frá sér 27 bækur en sjö þeirra
hafa verið unnar í samvinnu við
aðra. Þekktastur er hann fyrir
spennusagnaröðina um sænska
njósnarann Carl Gustaf Gilbert
Hamilton sem ber dul-
nefnið Coq Rouge.
Þær hafa verið meðal
söluhæstu bóka á
sænska bókamark-
aðnum. Síðasta bókin
i þeirri röð kom út í
fyrra og heitir En
medborgare höjd över
vaije misstanke. Fjór-
ar af bókum Guillou
hafa verið kvikmynd-
aðar og meðal annars
sýndar í kvikmynda-
húsum hér á iandi og
í íslenska ríkissjón-
varpinu.
Guillou er einnig
kunnur fyrir blaða-
Ljósmynd/Ulf Hedin
Jan Guillou,
rithöfundur
mennsku sína. Hann
hóf feril sinn sem
blaðamaður við karla-
blaðið FIB-Aktuellt að
loknu stúdentsprófi
1964. Síðar hóf hann
störf hjá vinstrablaðinu
FIB/Kulturfront. Árið
1973 kom hann upp um
njósnahreyfinguna IB
sem starfaði innan
sænska landvaraarliðs-
ins. Það leiddi til þess
að hann var dæmdur í
tíu ára fangelsi fyrir
njósnir. Það kom af
stað ákafri umræðu í
Svíþjóð um lýðræði og
frelsi fjölmiðla. Allar
götur síðan hefur Guillou haldið
áfram að fletta ofan af og gagn-
rýna valdníðslu yfirvalda og til-
hneigingu til leynimakks. Með
greinum sínum, bókum og þáttum
í sjónvarpi og útvarpi hefur hann
tryggt sér stöðu sem einn helsti
forvígismaður hinnar svokölluðu
„nýju blaðamennsku“ og er án efa
sá sem mótar mest sænskt al-
menningsálit.
Á eftir fyrirlestrinum í dag eða
kl. 17 verður sýnd kvikmyndin
Vendetta sem gerð er eftir sögu
Guillou um njósnarann Coq Ro-
uge. Aðgangur er ókeypis að fyrir-
lestrinum og kvikmyndasýning-
unni.