Morgunblaðið - 01.06.1996, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 1. JÚNÍ 1996 C 5
Morgunblaðið/Halldór
skálk biskup grimma (Viðar Gunnarsson) og hina fornu Hólabiskupa. Þar með eru örlög hans ráðin.
LOFTUR eyðir tilfinningaþrunginni andvökunótt með samvisku sinni (Lofti Erlingssyni).
Svo sannarlega
sprelllifandi
mjög skemmtilega uppbyggt —
það byrjar á ástinni og endar á
hatrinu og fyrirgefningunni, sem
segir allt sem segja þarf. Með til-
Iiti til tónlistarinnar er það líka
mjög sterkt og spannar geysilega
breitt raddsvið fyrir sópran. En
þar sem maður hefur þetta radd-
svið er hlutverkið afar skemmti-
leg áskorun."
Þorgeir og Elín Ósk eru á einu
máli um að Galdra-Loftur sé ákaf-
lega fallegt og vel upp byggt verk.
„Mér þykir það hreint út sagt stór-
kostlegt," segir Elín Ósk og bætir
við að hlutverkin séu óvenju fjöl-
breytt og andstæðurnar í verkinu
fyrir vikið skýrar. Þá sé stígandin
sérstaklega rismikil.
Að mati söngvaranna eru hlut-
verkin í óperunni ekki einungis
vel skrifuð heldur jafnframt vel
mönnuð. „Það er valinn maður í
hverju rúmi, þó við segjum sjálf
frá,“ segir Þorgeir og Elín Osk
tekur undir þegar hann skellir
upp úr. „En án gríns er afar erf-
itt að velja rétt í hlutverk en það
hefur tekist sérstaklega vel að
þessu sinni. Það finna sig allir vel
í sínum hlutverkum."
Auk Þorgeirs og Elínar Óskar
taka fimm einsöngvarar þátt í
sýningunni: Bergþór Pálsson,
Bjarni Thor Kristinsson, Loftur
Erlingsson, Yiðar Gunnarsson og
Þóra Einarsdóttir. „Þarna eru
gamlir refir, eins og við Elín Ósk,
Viðar og Bergþór og síðan Bjarni
Thor, Loftur og Þóra sem eru að
öðrum ólöstuðum rjóminn af
yngstu kynslóðinni," segir Þor-
geir.
Að sögn söngvaranna hefur
æfingaferlið á Galdra-Lofti verið
óvenjulegt, einkum fyrir þær sak-
ir að tónskáldið sjálft haf i verið
til staðar. „Maður er vanur því í
óperunni að höfundarnir séu látn-
ir en Jón Ásgeirsson er svo sann-
arlega sprelllifandi,“ segir Þor-
geir og Elín Ósk hnýtir því við
að hann hafi verið alveg yndisleg-
ur í samvinnu.
Þar sem um nýtt verk er að
ræða hafa söngvararnir þurft að
byggja hlutverkin upp frá grunni.
Segja Elín Ósk og Þorgeir það
mikla áskorun. „Oft hefur maður
getað stytt sér leið með því að
hlusta á upptökur með snillingun-
um en í þessu tilviki er engu sliku
til að dreifa. Það er hins vegar
afar spennandi að vera fyrsti
söngvarinn í veröldinni til að
syngja ákveðið hlutverk,“ segir
Þorgeir.
Sex sýningar eru fyrirhugaðar
á Galdra-Lofti í vor en Þorgeir og
Elín Ósk segja ómögulegt að spá
í framhaldið. „Þessi ópera á hugs-
anlega eftir að verða flutt oft og
mörgum sinnum í framtíðinni,“
segir Þorgeir og þau Elín Ósk við-
urkenna að þeir sem standi að
uppfærslunni nú hafi á tilfinning-
unni að Galdra-Loftur gæti átt
erindi í óperuhús víðar en á ís-
landi. „Þetta er alveg eins alþjóð-
legt verk eins og íslenskt. Það eru
alls staðar til ástfangnar konur og
bijálaðir menn sem vilja ná völd-
um,“ segir Þorgeir.
fara með hlutverkin sjö. Þeir séu
frábærlega góðir. „Þorgeir J. Andr-
ésson er afburðafínn Galdra-Loftur
en sönghlutverk hans er mjög erf-
itt. Ég hef reyndar oft verið skamm-
aður fyrir að reyna of mikið á radd-
irnar. Steinunn er sungin af Elínu
Ósk Óskarsdóttur og hún stendur
sig jafnframt frábærlega en hennar
karakter er afar sterkur og drama-
tískur. Saman eru þau stórkostleg
á sviðinu.
Bergþór Pálsson, sem syngur
hlutverk Ólafs, er feikilega góður
listamaður og var fljótur að ná tök-
um á skapgerð Ólafs og tilfinninga-
túlkun. Sömu sögu má segja um
Viðar Gunnarsson sem túlkar Gott-
skálk biskup. Þar fer reyndur og
þroskaður listamaður. Þá er Bjarni
Thor Kristinsson, sem syngur
Gamla manninn, stórglæsilegt
söngvaraefni. Fær hann meðal ann-
ars það hlutverk að opna óperuna.
Loftur Erlingsson, sem fer með
hlutverk Andans eða samvisku
Lofts, og Þóra Einarsdóttir, sem
syngur Dísu, eru bæði að stíga sín
fyrstu skref sem atvinnusöngvarar
og er þar á ferðinni glæsilegt söng-
fólk. Við þennan hóp bætist síðan
hinn frábæri karlakór íslensku óp-
erunnar og ég get því verið mjög
ánægður með söngvarana. Það er í
raun ekki hægt að hugsa sér betra
fólk í hlutverkin.“
Samhentur hópur
Gerir Jón jafnframt góðan róm
að starfi leikstjórans, Halldórs E.
Laxness, og hljómsveitarstjórans,
Garðars Cortes. „Þetta er í fyrsta
sinn sem Garðar leggur upp alveg
nýtt verk og hefur hann staðið sig
afburðavel.
Auk þessa fólks ber að nefna
skapendur umhverfisins, sem er
snar þáttur í óperunni. Sviðsmynd
Axels Hallkels er frábær og sömu-
leiðis búningar Huldu Kristínar
Magnúsdóttur. Þá er lýsing Davids
Walters afar áhrifamikil, auk þess
sem ekki má gleyma píanóleikaran-
um Maríu Fitzgerald sem æfði
söngvarana. Hún lærði til að mynda
óperuna utan að, þar á meðal allan
textann á islensku.“
Jón man tímana tvenna í leikhúsi
en kveðst ekki í annan tíma hafa
kynnst jafn samhentum hópi og
komið hafi að uppfærslunni á
Galdra-Lofti. „Leikhúsvinna er flók-
in í eðli sínu og svona farsæl sam-
vinna er því fágæt. Það féll allt að
einu að gera verkið sem best úr
garði. Ekkert er þessu fólki fjær
en að kasta til höndum og þegar
menn greindi á um aðferðir og út-
færslur voru mál leyst í vinsemd
og sátt. Það er svo einkennilegt að
maður telur sig þekkja fólk en þeg-
ar maður fer að vinna með því kynn-
ist maður því að nýju. Kynni mín
af fólkinu í Islensku óperunni hafa
verið stórkostleg og með slíku af-
burðafólki hlýtur sýningin að gera
sig.“
Þótt höfundinum þyki uppfærslan
lofa góðu segir hann að verk sé
aldrei fullskapað fyrr en „áhorfend-
ur hafi gefið sina yfirlýsingu“. „Sér-
fræðingarnir geta spáð, skilgreint
og skrafað um listaverk en hinn
endanlegi dómari er hins vegar
hlustandinn/áhorfandinn og hans
dómur er alltaf réttur. Því ber sag-
an vitni. Það eru að vísu til undan-
tekningar þar sem listamenn hafa
verið of mikið á undan sinni samtíð
en endanlegur dómur hefur þó alltaf
verið þeim i hag, þó það hafi ef til
vill ekki verið á þeim tímapunkti
sem þeir hefðu kosið.“
Starfsskilyrðum
ábótavant
Er ekki, þrátt fyrir allt, óðs
manns æði að færa upp nýjar ís'-
lenskar óperur? „Við höfum starfs-
kraftana til þess,“ segir Jón, „en
starfskilyrðum tónskáldanna er á
hinn bóginn verulega ábótavant.
Leikhúsin virðast ekki hafa bolmagn
til að kosta vinnu þeirra. Lengi vel
fengu leikskáld reyndar lítið greitt
fyrir verk sín en það hefur breyst;
farið er að líta á leikritun, sem vinnu
sem þarf að borga fyrir, og tón-
skáld eiga því kannski bjartari tíð
í vændum."
Jón ber að minnsta kosti ekki
kvíðboga fyrir framtíðinni. Mikil
gróska sé í tónsmíðum á íslandi og
þó nokkur tónskáld eigi óperur í
fórum sínum — flestar þó ófluttai^
Nefnir hann í því samhengi menn
á borð við Þorkel Sigurbjörnsson,
Atla Heimi Sveinsson, Áskel Más-
son, Hjálmar H. Ragnarsson, Leif
Þórarinsson, Gunnstein Ólafsson,
Finn Torfa Stefánsson og Hauk
Tómasson.
„Sjálfsagt er eitthvað meira til,
sem ég veit ekki um, og eftir nokk-
ur ár er ekki óhugsandi að íslenskt
óperulíf eigi eftir að verða blóm-
legt,“ segir Jón og brosir — en þó
býr nokkur alvara að baki þessum
orðum. „Mín kynslóð, tónskáld sem
nú eru að skila sínu ævistarfi, reið
að mörgu leyti á vaðið; við vorum
fyrstir til að gera flesta hluti. Fólki
í faginu hefur á hinn bóginn ört
fjölgað og margir hverjir eiga fram-
tíðina fyrir sér — auk þess sem ég
hef vonandi ekki sagt mitt síðasta
orð.“