Morgunblaðið - 23.08.1996, Blaðsíða 6

6 B FÖSTUDAGUR 23. ÁGÚST 1996
DAGLEGT LIF
MORGUNBLAÐIÐ
MEÐ AUGUM LANDANS
Æskuvá
- ráðum við ekki við vandann?
S
María Elínborg Ingvadóttir hefur búið í
Moskvu sl. ár þar sem hún gegnir starfí
viðskiptafulltrúa Útflutningsráðs
íslands við íslenska sendiráðið
ÉG hlakkaði til að
jr koma heim í frí. Á leið-
Jl inni heim millilenti ég
Oí Kaupmannahöfn, ég
tók strætó í bæinn, það
var stórkostlegt að
ganga í klukkutíma eft-
ir Strikinu í blíðviðrinu,
vera hluti af iðandi
r....H mannlífínu. Allt var svo
hreint, húsin, göturnar, fólkið,
góð angan frá veitinga- og kaffí-
húsum, jafnvel ruslið á götunum
var hreint. Fólkið virtist alsælt
með lífið og tilveruna, margvísleg
tónlist hljómaði í götunni, fólk
brosti, bað afsökunar ef það
rakst utan í næsta mann, and-
rúmsloftið svo afslappað og
þægilegt.
Eg hlakkaði enn meira til að
koma heim, ég naut þess að hitta
fólkið mitt, fjölskylduna, vinina
og kunningjana. Skoða ungviðið,
athuga hvort þau hefðu nokkuð
gleymt mér, ganga upp og niður
Laugaveginn og skoða mannlífið,
fara í búðina mína og hitta ná-
grannana. Allt var á sínum stað,
það var gott að koma heim.
Þó var ýmislegt sem angraði
mig á íslandi, þar sem allt er
snyrtilegt, gott mannlíf, nokkuð
öruggt að ganga úti hvar og
hvenær sem er, eða hvað. Frétt-
imar höfðu ónotaleg áhrif á mig,
fíkniefnavandinn er meiri en
nokkru sinni, ungt fólk deyr, inn-
brot eru tíðari, heilt hús tæmt á
nokkrum mínútum, skipulögð
glæpastarfsemi, harðnandi fíkni-
efnaheimur. Getur þetta verið? I
260 þúsund manna byggðarlagi
sem heitir ísland, mitt í ólgandi
hafi norðursins, með brymsorfn-
ar strendur og storma og él, sem
forfeður okkar lifðu af og við
hreykjum okkur af að vera af-
komendur þeirra ofurmenna sem
bognuðu en brotnuðu ekki, þegar
eldar og langvarandi stórviðri
reyndu miskunnarlaust á dug og
djörfung þessa fólks.
Ráðum við ekki við fíkniefna-
vandann, meinsemdina sem er
undirrót svo margs ills. Getum
við ekki sýnt samhug í verki gegn
fíkniefnum og ofbeldi, með sama
hætti og þegar ógnarleg náttúru-
öflin skilja eftir sig skörð í röðum
okkar og við sameinumst í bæn
um styrk til þeirra sem eftir
standa. Getum við ekki tekið
höndum saman, allir sem einn og
hreinsað landið af þessum óhugn-
aði. Auðvitað getum við það, ef
nægur vilji er fyrir hendi.
Það gerist ekkert af sjálfu
sér, fíkniefnin renna ekki óvart
eftir færibandi inn í landið, það
er engin tilviljun að ungt fólk
ánetjast þessum skaðvaldi, það
er engin tilviljun að til skuli'vera
fólk sem stundar ofbeldisverk
eins og aðrir stunda gönguferðir
og það er engin tilviljun, að til
er fólk sem fjármagnar þennan
innflutning. Ef til vill er það fólk
hættulegast, þar sem gróðavonin
hefur brotið niður siðgæðisvitund
og ábyrgð gagnvart samborgur-
unum. Hvar eru orsakavaldarnir?
Þeir eru í næsta nágrenni við
okkur og við sjáum þá, ef við
viljum taka eftir þeim og höfum
dug í okkur til að takast á við þá.
Þurfa ekki bæði foreldrar og
kennarar að endurskoða áherzl-
urnar í samskiptum sínum við
ungt fólk. Hvað með agann sem
er nauðsynlegur þegar kenna
skal mun á réttu og röngu, hvað
með kærleikann, hvað með að
bera virðingu fyrir verðmætum.
Við hvaða aðstæður og með
hvaða áherzlum starfa þeir, sem
eiga að koma í veg fýrir innflutn-
ing fíkniefna. Eru þeir enn að
eltast við íslensku húsmæðumar
sem fara til Glasgow í innkaupa-
ferðir, eða leggja þeir allan sinn
metnað í að koma í veg fyrir
innflutning á vopnum og fíkni-
efnum. Af hveiju eiga fíkniefnin
eins greiða leið og ljóst er, inn í
landið okkar. Náttúruöflin, veik-
indi, umferðin, allt tekur sinn
toll, erum við tilbúin til að fórna
börnum okkar á altari gróðafíkla,
sem hika ekki við að úthella sorg,
örvæntingu og jafnvel dauða yfir
allt of margar fjölskyldur í þessu
litla landi. Eru innflytjendur
fíkniefna orðnir það sterkt afl í
þjóðfélaginu, að ekki er hættu-
laust að snúast gegn þeim.
Vinnum saman, bæði þeir sem
þekkja óvættina og þeir sem
verða bráð morgundagsins, ef
ekkert verður að gert.
Unga fólkið okkar er duglegt
og myndarlegt, því hljótum við
að velta því fýrir okkur, hvað það
er í umhverfí og uppeldi sem veld-
ur því, að allt of mörg þeirra em
auðveld bráð þessa vágests. Ég
tek eftir því hér í Moskvu, að á
tónleikum, í leikhúsum, á listsýn-
ingum í skemmtigörðum, eru
bömin, ung böm og unglingar,
með foreldmm sínum, eða sem
algengt er, með ömmum sínum
og öfum. Böm og unglingar
sækja sömu skemmtanir og for-
eldramir, læra að meta það sem
gott er og fagurt, læra að haga
sér. Ungt fólk á að læra að um-
gangast vín, læra kosti þess og
galla, læra að njóta, en ekki að
hnjóta um grýtta slóð sem van-
þekking og virðingarleysi fyrir
sjálfum sér og umhverfmu skilur
eftir sig. Ábyrgðin er okkar, full-
orðna fólksins, foreldranna, við
hljótum að vera betri leiðbeinend-
ur, heimilin betri skóli en gatan.
Það var undarlegt að fylgjast
með fréttaflutningi frá Akureyri,
þegar þangað var boðið ungu
fólki og það hvatt til að heim-
sækja bæinn um eina mestu
ferða- og skemmtihelgi ársins.
Þótt það þætti ekki mjög frétt-
næmt, var boðið upp á ýmis
skemmtiatriði og ungir sem eldri
virtust kunna ágætlega að meta
þau og skemmtu sér konunglega.
Flestir skemmtu sér skammlaust,
aðrir hefðu þurft meira aðhald,
aðhald og eftirlit, hreinlætisað-
staða og sorphirða, sjálfsögð atr-
iði sem skipuleggia þarf með til-
liti til fjölda væntanlegra gest.a.
Unga fólkið á skilið traust og
virðingu, hegðun þess og hátt-
erni á að endurspegla það vega-
nesti sem við foreldrarnir veitum
þeim á heimilunum. ■
Maria Elínborg Ingvadóttir
Morgunblaðið/Golli
VIGGO við ferðatöskuna sem varð honum efni í bók.
Fjársjóður
í ferðatösku bóksala
„ÞETTA er ekki vísindaleg útgáfa
heldur fróðleikur og skemmtun
handa almennum lesendum," segir
Viggó Ásgeirsson sagnfræðinemi en
hann gaf nýlega út Æfíágrip og
ferðadagbók Guðmundar Guð-
mundssonar bóksala á Eyrarbakka.
En hvað kom til að hann réðst í
þessa útgáfu?
„Síðastliðið haust tók ég nám-
skeið um sjálfsævisögur og sagn-
fræði sem dr. Sigurður Gylfi Magn-
ússon sagnfræðingur kenndi. Þar
var okkur gert að skrifa ritgerð og
hóf ég þegar að leit að heppilegu
efni. Eg ræddi málið við ömmu mína,
Kristjönu Hrefnu Guðmundsdóttur,
sem datt strax í hug að eitthvað
bitastætt kynni að leynast í gamalli
ferðatösku afa síns, Guðmundar
Guðmundssonar bóksala á Eyrar-
bakka.
Ég heimsótti. því ömmubróður
minn, Lárus Blöndal bóksala, sem
hafði töskuna í vörslu sinni og lán-
aði hann mér hana fúslega. Eg tók
þegar til við að gramsa í gögnum
þeim sem taskan hafði að geyma
og sá fljótt að þar leyndist margt
áhugavert. Þetta var sannkölluð
fjársjóðskista.
Meðal þess sem þar mátti sjá voru
bækur með þúsundum eiginandará-
ritana, fæðingardaga, dánardaga og
öðrum upplýsingum. Uppskriftir að
leikritum, sex bindi með skrítlum
og rúmlega þijátíu bindi af lausa-
vísna- og kvæðasöfnum með registr-
um og fimm bækur með kvæðum
sem Guðmundur orti sjálfur. Frí-
merkja- og úrklippubækur (a.m.k.
13 bindi) með ýmsu efni og auk
þess húskveðjubækur, ættartölur,
Saga Eyrarrósarinnar, sem hann
reit á tíu ára afmæli stúkunnar 1896
og æviágrip, sem hann ritaði um
föður sinn 1902. Loks var í töskunni
góðu ferðadagbók sem Guðmundur
hélt í utanlandsreisu sinni 1904 og
æviágrip hans ritað 1910 en hann
bætti aftan við það allt til ársins
1929.
Þessi tvö síðasttöldu handrit vöktu
strax athygli mína og fannst mér
að þau ættu fullt erindi við almenn-
ing, enda bæði fyndin og fræðandi.
Ég ákvað því að slá þeim inn í tölvu
og færa til nútímastafsetningar. Síð-
an útbjó ég ítarlega nafnaskrá og
ritaði formála."
Varla eru gróðasjónarmið ráðandi
á bak við þessa útgáfu?
„Nei, síður en svo. í upphafi var
ekki ætlunin að gefa ritið út heldur
aðeins dreifa því meðal ættingja, en
svo varð mér ljóst að efnið var þann-
ig vaxið að það ætti fullt erindi við
almenning. Ég fór því með bókina
í farteskinu á ættarmót sem haldið
var í sumarbústaðabyggð við Mos-
fellsbæ, en þar eiga nokkrir af af-
komendum Guðmundar aðsetur.
Skemmst er frá því að segja að bók-
inni var vel tekið. í framhaldi af því
hef ég selt bókina bæði sjálfur og í
Húsinu á Eyrarbakka. Auk þess fékk
ég styrk til útgáfunnar frá velviljuð-
um frænda mínum.“
Náðirðu upp í kostnað?
„Já, rétt rúmlega það. En laun
mín fólust fyrst og fremst í ánægj-
unni við að hrinda þessu í fram-
kvæmd.“
Hyggurðu á frekari útgáfu í fram-
tíðinni?
„Við skulum vona að þetta sé
bara upphitun fyrir stærri og viða-
meiri útgáfu í framtíðinni." ■
A.glæpa-
brautinni getur
stundum verið hált
ÞEIR ERU ófáir sem lagt hafa
leið sína út á glæpabrautina í
von um skjótfenginn gróða, án
þess að gera sér grein fyrir
áhættunni sem í því felst. Fyrr
eða síðar nær hrammur laganna
til þeirra og þeir eru sendir til
síns heima, - í fangelsi. En
hvernig missa þeir fótanna?
• Brotist var inn í líkhús í Lond-
on árið 1990. Þjófurinn heillaðist
svo af saumunum á líkunum að
hann skildi eftir skilaboð. Þar
stóð að hann væri reiðubúinn i
vinnu á líkhúsinu og hjálagt var
heimilisfang hans og símanúmer
ef áhugi væri fyrir hendi.
• Tveir bankaræningjar í Wash-
ington voru handteknir eftir að
hafa stillt sér upp í miðju ráni
fyrir framan eftirlitsmyndavélar
og brosað. Síðar kom í ljós að
þeir höfðu borið sítrónusafa
framan í sig í þeirri trú að það
myndi gera þá ósýnilega fyrir
myndavélarnar.
• Tveir norskir ræningjar
reyndu að sprengja upp hurðina
á peningaskáp með dýnamíti án
þess að gera sér grein fyrir því
að hann væri þegar fullur af
sprengiefni. Annar slasaðist al-
varlega og hinn viðurkenndi
glæpinn eftir að hafa verið hand-
tekinn síðar um nóttina fyrir
drykkjuskap.
Sá sem átti að vera á verði
meðan félagar hans rændu
byggingu í London skildi flösku-
botnagleraugu sín eftir heima í
misheppnaðri tilraun til að
dulbúa sig. Afleiðingin var sú
að hann sá ekki lögregluna fyrr
en hún gerði áhlaup á bygging-
una. Hann reyndi að komast und-
an á bíl en keyrði á.
• Miðaldra kona var tekin fyrir
búðarhnupl í Lausanne í Sviss.
Hún fékk aðsvif af kulda vegna
frosins kalkúns sem hún hafði
troðið undir bijóstahaldarann.
• Falsari í Bandaríkjunum var
handtekinn þegar hann reyndi að
koma fölsuðum seðlum á markað.
Hann var litblindur og hafði fyrir
mistök notað svart blek og gulan
pappír þegar hann reyndi að falsa
dollaraseðlana grænu.
• 72 ára bankaræningi í London
hneig í yfirlið vegna þess að
hann var með þvagsýruliðbólgu
í fæti og veill fyrir lijarta. Þegar
hann rankaði við sér á spítala
sagðist hann hafa hafa drýgt
glæpinn í því skyni að borga
fyrir skipti á mjaðmarlið fyrir
kærustuna sína.
Unnið upp úrbreska blaðinu
FHM. m
TM-hugleiðsla
að hætti V edamenningar
TM-hugleiðsla eða Transcendental
Meditation, eins og hún er nefnd á
ensku, á rætur sínar að rekja til
hinna fornu Vedafræða. Þau fræði
voru sett fram á hinu svokallaða
vedíska tímabili á Indlandi fyrir um
5000 árum. Indverskur maður að
nafni Maharishi Mahesh Yogi hóf
að kynna TM-hugleiðslu á Vestur-
löndum árið 1958, en á sama tíma
setti hann á stofn Andlegu endur-
vakningarhreyfinguna. Þar með
lagði Maharishi grunninn að boð-
skap sínum, sem hann hafði lært
af indverska meistara sínum Guru
Dev. Nú hefur tækni TM-hugleiðsl-
unnar borist víða um heim og er
talið að um fjórar milljónir manna
hafi lært hana.
En hvað er svona sérstakt við
þessa hugleiðslutækni? Til að leita
svara við því fór Daglegt líf á stúf-
ana og ræddi við iðkendur sem
stunda TM-hugleiðslu hér á landi.
Auðveld og á aö sklla árangrl
umsvifalaust
íslenska íhugunarfélagið var stofn-
að árið 1974, en öll kennsla í TM-
hugleiðslu, hér á landi, fer fram á
vegum þess. Guðjón Kristjánsson
er einn þeirra sem kennir slíka
hugleiðslu, en hann tók meistara-
próf í vedískum fræðum frá Mahar-
ishi International University í Iowa
árið 1992. Guðjón segir að þegar
Maharishi hafi byrjað að kynna
TM-hugleiðsluna á Vesturlöndum
hafí hugmyndir fólks um jóga
breyst mikið. „Maharishi leggur
áherslu á að hugleiðsla eigi að vera
auðveld og áreynslulaus og eigi því
að skila árangri strax. Á sjötta ára-
tugnum byggðust hins vegar flestar
hugleiðsluaðferðir á mikilli einbeit-
ingu og áreynslu," segir Guðjón.
Hann segir að TM-hugleiðslan
sé ákveðin hugleiðslutækni eða þro-
skaleið, sem sé iðkuð kvölds og
morgna tuttugu mínútur í senn.
„Iðkandi er með lokuð augu, en