Morgunblaðið - 20.12.1996, Síða 2

2 B FÖSTUDAGUR 20. DESEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
H
DAGLEGT LÍF
Morgunblaðið/Anna Ingólfsdóttir
MARINERAÐUR laukur á Puppodums brauði
Smáréttir
á gamlárskvöld
Eru ævintýri
Grimms-bræðra
hættuleg fyrir börn?
Laukurinn er skorinn í sneið-
ar. Öllu hinu blandað vel
saman, lauknum bætt út í
og látið standa í kæli í sólar-
hring. Indian Puppodums fást í
stórmörkuðum. Takið hverja köku
fyrir sig og penslið með ólífuolíu
og setjið í örbylgjuofn í 40 sek.
Einnig má djúpfrysta þær.
Hörpuskel i sinnepi
________500 g hörpuskel________
_______1 msk. dijon sinnep_____
_______2 msk. slotts sinnep____
_______3 msk. sættsinnep_______
'A loukur, smátt saxaður
1 msk. soyasósa________
________1 tsk. sítrónupipar____
14 dl ólífuolía
2 msk. sítrónusafi
Blandið sinnepi og kryddi vel saman.
Setjið hörpuskel út í og hrærið vel
saman. Setjið í kæli í minnst sólar-
hring.
Sérribrúnaóir
hangikjötsteningar
meó melónu
_________1 dlsykur__________
_____1 msk. Ljóma smjörlíki_
/2 dl sérrí
Sjóðið hangikjöt og látið kólna.
Skerið kjötið í teninga. Bræðið syk-
urinn á pönnu og bætið smjörlíki í,
látið samlagast og hellið sérríi út í.
Teningarnir látnir malla í u.þ.b. 2
mínútur á pönnunni og hrært reglu-
lega í. Þræðið kokkteilber, melónu-
bita og kjöt á pinna, setjið á fat og
dreifið muldum hnetum yfir.
MÖRG þau ævintýri sem Grimms-
bræður skráðu í byijun síðustu aldar
hafa af sumum þótt heldur vafasamt
lestrarefni fyrir börnin, enda mörg
hver vægast sagt hryllileg, sé litið á
þau sem lýsingar á veruleikanum,
einum saman. Til dæmis mætti nefna
söguna um handalausu stúlkuna, þar
sem kölski heimtar að faðirinn
höggvi hendurnar af dótturinni, eða
Fitjafuglinn, sem segir frá seið-
skratta sem nær á sitt vald ungum
stúlkum og brytjar þær í spað.
Sum þessara ævintýra hafa líka
mátt sæta ýmsum breytingum í
gegnum tíðina. Sú saga sem einna
helst hefur lent undir smásjá ritskoð-
enda er sagan af Rauð-
hettu og úlfinum. Blaða-
maður rakst til dæmis á
eina útgáfuna þar sem úlf-
urinn étur hvorki Rauð-
hettu né ömmuna, heldur
skríða þær undir rúm og
dúsa þar þangað til veiði-
maðurinn kemur og rekur
úlfinn á brott.
Vangaveltur og hug-
myndir þess efnis að breyta
Grimmsævintýrum eru síð-
ur ep svo nýjar af nálinni.
í formála Grimmsævin-
týra, sem Vasa-
Útgáfan gaf
JÓNA Gunnhildur Ragnars-
dóttir býður gestum einfalt
og girnilegt smáréttahlað-
borð á gamlárskvöld.
Gjafaflóð þykir tilheyra jólun-
um jafnt á Islandi sem í öðrum
löndum þar sem þau eru haldin
hátíðleg. Pakkarnir gleðja að sjálf-
sögðu þiggjendur í flestum tilfellum.
Sumar gjafir nýtast vel og flestar eitt-
hvað en svo eru til gjafir sem nýtast
hreint ekkert - og eru jafnvel í sumum
tilfellum til hreinna vandræða. Hag-
fræðiprófessor við Yale háskóla í Banda-
ríkjunum, Joel Waldfogel, hefur hugleitt
þessi mál og komist að þeirri niðurstöðu
að það sé umtalsverður halli á jólunum.
Waldfogel segir að kveikjan að rann-
sóknum hans hafi verið er hann fékk enn
eitt árið í röð bindi sem var honum lítt
Jóna Gunnhildur Ragnarsdóttir á
Reyðarfirði býður uppá girnilega
smárétti sem eru góð hugmynd á
fjölskyldu- eða gestaborð gamlárs-
kvölds. Jóna Gunnhildur hefur stíl-
fært þessa rétti sjálf þó hún hafi í
sumum þeirra fengið grunntóninn
annars staðar frá. Réttirnir eru
mjög ólíkir og bornir fram kaldir
og því hægt að undirbúa þá vel
áður, það er einna helst hangikjötið
sem best er að borða nýbrúnað.
Marineraóur laukur
áPuppodums
3 laukar
2 dl tómatsósa
'/2 tsk. chílíduft
'/2 tsk. garam mgsalg
'/2 tsk. kórignder
'4 tsk. salt
_____% tsk. myntg
3 msk. mango chutney
Koniakslegin ýsa
2 ýsuflök í roði
3 msk. salt
1 msk. fennikel
'/2 msk. þriðja kryddið
2 msk. hvítlauksduft
I msk. dill fræ
/2 laukur, smótt skorinn
1 msk. sítrónupipgr
'/2 dl koníak
Kiyddi og lauk blandað vel saman 0g
smurt á ýsuflökin. Koníaki er síðan
hellt yfir. Flökin lögð saman og pökkuð
inn í álpappír. Látið standa í tvo sólar-
hringa í kæli. Snúið tvisvar meðan á
geymslu stendur. Gott er að skera ýs-
una hálffrosna. Skafíð kryddið
Sérrí-
brúnaðir
hangi-
kjötsteningar
af og sáldrið paprikudufti yfír. Sker-
ið þunnar sneiðar og skreytið með rauð-
um kavíar og steinselju.
SÓSA
1 dós sýrður rjómi
3 msk. seett sinnep
1 msk. hunang
2 msk. rauður kavíar
Grand konfekl
250 g marsipan
4 msk. flórsykur
50 g döðlur
Vz dl Grand Marnier
2 msk. súkkulaðispænir
m/appelsínubragði
Döðlur brytjaðar mjög smátt og látn-
ar liggja í Grand Mamier yfír nótt.
Öllu blandað saman og búnar til litl-
ar kúlur. Bræðið súkkulaði og hjúpið
kúlumar. Dýfið þeim síðan í kókos-
mjöl. Kælið.
Er óhollt fyrir börn að
lesa um það að úlfurinn
éti bæði Rauðhettu og
ömmuna? Arna
Schram velti því fyrir
sér hvers eðlis Grimms-
ævintýri væru og leitaði
álits hjá áhugamönnum
um þau.
út árið 1986, segir að þegar Grimms-
bræður gáfu út 1. bindi ævintýranna
árið 1812 hafí þeir ekki hugað að því
að þeir væru að gefa út barnabók.
Heldur hafi þeir verið uppteknir af
þeirri hugsun að þeir væru að varð-
veita hina þýsku þjóðsagnahefð.
Ævintýrin féllu hins vegar í þann
jarðveg að þau urðu fyrst og fremst
upplestrar- og lesefni fyrir börn. I
seinna bindi Grimmsævintýranna,
sem út kom árið 1815, viðurkenna
þeir bræður hins vegar að bókin sé
vel fallin til að gefa börnum. Hófst
þá umtal um að breyta þyrfti ævin-
týrasafninu svo það hæfði betur böm-
unum. Þeir Grimmsbræður voru ávallt
mjög tregir til þess og héldu því fram
að heilbrigðum börnum mætti segja
allar sögurnar.
Auðgandi og fullnægjandi
Bruno Bettelheim, bandarískur
prófessor í sálfræði og geðsjúkdóma-
fræði, var mikill talsmaður ævintýra,
eins og þeirra sem Grimmsbræður
skráðu, og taldi þau nauðsynleg fyr-
ir þroska barna. í bók sinni The
Meaning and Importance of Fairy
Tales segir hann að ekkert sé eins
auðgandi og fullnægjandi fyrir börn
og ævintýri. Hann segir að margir
foreldrar nú á tímum hafi tilhneig-
ingu til að taka bókstaflega þá hluti,
sem sagt sé frá í ævintýrum, í stað
þess að líta á persónur og atburði í
þeim sem tákn fyrir ákveðna reynslu
eða staðreyndir í lífinu.
„Barnið hefur örlítið innsæi
inn í þetta þótt það viti það
ekki nákvæmlega," segir
hann í bók sinni. „Það veit
til dæmis innst inni að þó
að Rauðhetta sé gleypt af
úlfinum sé það á engan
hátt endir sögunnar, heldur
nauðsynlegur hluti hennar.
Barnið skilur að sú Rauð-
hetta sem dó hafí verið sú
sem lét úlfinn freista sín,
en sú sem stökk út úr mag-
anum á úlfinum var ný og
betri Rauðhetta." Bruno
segir að atriðið þegar úlfur-
inn éti Rauðhettu sé dæmi
um góða lausn á því að
koma barni í skilning um
það að einn hlutur geti komið í stað
annars (til dæmis góða móðirin í stað
vondu stjúpunnar). „Það skilur ekki
innri eðlisbreytingu eða umbreyt-
ingu, nema hún sé sett í myndrænan
búning eins og þegar úlfurinn étur
Rauðhettu og barnið fer þannig að
trúa því að slík umbreyting sé mögu-
leg.“
Bruno segir að þeirrar tilhneiging-
ar gæti oft að vernda börnin um of
og í „öruggum" sögum sé hvorki
minnst á dauða né elli, takmarkanir
tilveru okkar, hvað þá óskina um
eilíft líf. Ævintýrið aftur á móti læt-
ur barnið standa andspænis grund-
vallarerfiðleikum mannsins og kennir
að í lífinu sé baráttan gegn ýmsum
vanda óhjákvæmileg.
Margrét Tryggvadóttir bók-
hBh