Morgunblaðið - 26.07.1997, Síða 36

36 LAUGARDAGUR 26. JÚLÍ 1997
ALDARMINNING
MORGUNBLAÐIÐ
HALFDAN HELGASON OG LARA
SKÚLADÓTTIR NORÐDAHL
Framhaldsnám stundaði hann í
Kaupmannahöfn og við Marberghá-
skóla 1921-1922. Eftir það kom
hann heim og gerðist næsta skeiðið
kennari við Menntaskólann og
Verslunarskóla íslands og einnig
kenndi hann við kvöldskóla KFUM
1922-1924. Séra Sigurður Stefáns-
son, vígslubiskup var nemandi hans
og segir: „Að vísu var kennslugrein-
in, kristinfræði, ekki jafn dáð af
öllum og ungi guðfræðingurinn
stillti þá líka í hóf kröfum sínum
og lærdómi. En tímar hans iðuðu
af Qöri og glaðværð, þó að viðfangs-
efnið væri alvarlegt."
Séra Hálfdan var skipaður sókn-
arprestur í Mosfellsprestakalli 19.
ágúst 1927. Aukaþjónustu í Þing-
vallasókn gegndi hann frá 1. júlí
1928 og prófastur í Kjalamespróf-
astdæmi var hann frá 1. janúar
1941. Þessum embættum gegndi
hann til dauðadags. Honum voru
og falin fjölmörg trúnaðarstörf fyr-
ir stétt sína og samtíð. Hann sat í
stjóm Prestafélags íslands og Pre-
stafélags Suðurlands. Þá var hann
skipaður í Bamaheimilisnefnd Þjóð-
kirkjunnar og Skálholtsnefnd og
sótti ýmsa fundi erlendis á vegum
kirkjunnar. í stjóm Sparisjóðs
Mjólkurfélags Reykjavíkur og end-
urskoðandi félagsins um árabil.
Eftir séra Hálfdan liggja nokkur
rit, m.a. hugvekjur og greinar í
blöðum og tímaritum. Hann tók
mikinn þátt í skólamálum sveitar
Starfa, því nóttin nálgast,
nota vel æviskeið,
ekki þú veist, nær endar
ævi þinnar leið.
Dr. Jón Helgason,
biskup, mælir rétt og
víst þykir mér, að son-
ur hans hafi snemma
haft þessi orð í huga
og líf hans borið þess
vott. Það er mér mjög
hugstætt, er ég minn-
ist þess að öld er liðin
frá fæðingu vinar míns
og velgjörðarmanns,
séra Hálfdans Helga-
sonar, sóknarprests á Mosfelli og
prófasts í Kjalamesprófastdæmi.
Hann var í heiminn borinn 23.
júlí 1897 í Reykjavík. Móðir hans
var Martha María. Hún fæddist í
Danmörku 5. apríl 1868 og var
dóttir séra Hans Henrik Lichts,
sóknarprests í Homeprestakalli á
Suður-Fjóni og konu hans Annanie
Lichts. Faðir séra Hálfdans var dr.
Jón Helgason biskup íslands 1917-
1938. Hann fæddist í Görðum 21.
júní 1866. Foreldrar hans vora Þór-
hildur Tómasdóttir og séra Helgi
Hálfdanarson, lektor og sálma-
skáld. í ættum séra Hálfdans er
að finna bæði gáfu- og dugnaðar-
fólk, sem komið hefur við sögu í
löndunum báðum, Danmörku og
íslandi. Sjálfsagt má finna þau
ættareinkenni í lífi séra Hálfdans,
þótt ekki verði rakin hér. Læt ég
nægja að vitna til orða, er vinur
hans og starfsbróðir, séra Garðar
Svavarsson, ritaði í eftirmælum:
„Hann hafði frá þjóðkunnum for-
feðram hlotið í arf þá innri menn-
ingu, sem ekki varð gengið fram-
hjá, þann kirkjulega skilning og
festu, sem grandvölluð var á sögu
og reynslu aldanna."
Séra Hálfdan ólst upp á menn-
ingarheimili foreldra sinna í Reykja-
vík. Þar lauk hann stúdentsprófi frá
Menntaskólanum vorið 1917 og síð-
an guðfræðiprófi frá Háskóla ís-
lands 14. febrúar 1921. Reyndist
hann samviskusamur námsmaður.
sinnar og var lengi formaður skóla-
nefndar. Hann var frumkvöðull að
unglingakennslu og kenndi við Brú-
arlandsskóla allt til dauðadags.
Prófdómari var hann lengi. Reykja-
lundur var séra Hálfdani afar kær.
Hann valdi staðnum nafnið og vígði.
Studdi hann starfið að Reykjalundi
æ dyggilega. Á Reykjalundi var
árið 1949 tekin upp kennsla í bók-
greinum iðnfræðslunnar og þar
kenndi séra Hálfdan frá upphafi.
Oddur Ólafsson, yfirlæknir minnist
hans fagurlega og reit: „Hann hef-
ur verið sannur vinur og leiðtogi
okkar hér að Reykjalundi."
Starfsferill séra Hálfdans var í
heild margbrotinn og víðfeðma og
fór sívaxandi, en um leið óx hann
sjálfur í og af verkum sínum. Hann
hafði vanist bæjarlífi, en samdi sig
fljótt að háttum sveitunga sinna og
ávann sér vinsældir með glaðhlýju
viðmóti og góðvild í allra garð. Það
sem einkenndi störf hans öll var
einstök samviskusemi _ og festa í
öllum framkvæmdum. Á námsárum
mínum starfaði ég með honum við
kennslu- og prófdómarastörf. Þær
minningar era mér dýrmætar. Hann
var gæddur græskulausri kímnig-
áfu og gamanyrði hans og frásagn-
arfiör veittu margar gleðistundir.
Hann var og þekktur fyrir snallar
tækifærisræður, sem urðu mörgum
minnisstæðar. Eg man, að hann
sagðist ávallt skilja við bíl sinn svo
að aka mætti honum í þá átt, er
fara skyldi næst. Það virðist mér
glöggt dæmi um viðhorf hans al-
mennt. Leið hans lá í þá átt, sem
verkefnin biðu. Áhugi hans og
vinnugleði vora alveg einstök.
Séra Hálfdan var farsæll maður
í störfum sínum og ávann sér traust
og virðingu í hvívetna. Enginn nýt-
ur þó í öllu farsældar eða ham-
ingju, nema sér eigi athvarf heimil-
is og fjölskyldu. 7. júní 1929 kænt-
ist sr. Hálfdan Lára Skúladóttur
Norðdahl. Séra Garðar Þorsteinsson
prófastur minnist þeirra hjóna og
ritar: „Það leyndi sér ekki, að á
þessu bjarta heimili var eins og einn
hugur og ein hönd væri að verki
bæði í þeim störfum, sem helguð
vora heimili og bömum, en ekki
síður í þeim störfum, sem helguð
vora söfnuði og kirkju." Lára var
dóttir hjónanna Guðbjargar Guð-
mundsdóttur frá Miðdal í Mosfells-
sveit og Skúla Guðmundssonar
Norðdahl bónda og brúarsmiðs á
Úlfarsfelli í sömu sveit. Hver var
svo konan sem studdi svo vel við
bak síns farsæla eiginmanns? Og
auðvelt er svarið, þegar um er að
ræða starfsdag hins ástsæla og
mikilsvirka prófasts að Mosfelli.
Væna konu, hver hlýtur hana? Hún
er meira virði en perlur. Prófastur-
inn á Mosfelli gat af heilum hug
svarað þessari spurningu í helgu
orði, og það var eitt mesta þakkar-
efni hans í lífinu að hafa sjálfur
fengið að sannreyna sannleika
þeirra orða sem á eftir fara. Lára
var af hjarta ljúf kona, sem gerði
öllum jafnt undir höfði. Mismunun
á samferðafólki var ekki til. Lára
var fríð kona, félagslynd og hagyrð-
ingur góður, svo af bar og glöð í
viðmóti. Hún var gjarnan allra, þar
sem hún átti afar auðvelt með að
umgangast fólk, hvar í flokki sem
það stóð. Það kom sér einnig vel,
þar sem heimili hennar og manns
hennar var ætíð mannmargt og
mikið um gestakomur. Mörg prest-
verk sr. Hálfdans vora unnin á
heimili þeirra hjóna, eins og títt var
á þeim tímum og þeim fylgdu mikl-
ar gestakomur með tilheyrandi
framiagi húsmóðurinnar á heimil-
inu. Lítil en ljúf saga fylgdi Mos-
felli lengi, þegar einn ungur dvalar-
gestur, bróðursonur sr. Hálfdans
spurði einu sinni: „Lára, er þetta
hótel?“ Hann var ekki vanur slíkri
umferð á heimili. Lára tók að sér
mörg fósturböm, til lengri eða
skemmri tíma. Flest börn fjölskyld-
unnar í báðar ættir fengu að koma
og dvelja að Mosfelli. Lára var
móðir allra. Félagslyndi hennar var
mikið og mikill skörangur var hún
í félagslífi sveitar sinnar. Hún var
gjaman leiðandi ljós og hinn ör-
vandi kraftur. Fyrst sem ung stúlka
í ungmennafélaginu Aftureldingu
og síðar gekk hún í kvenfélag Lága-
fellssóknar og starfaði þar af mikl-
um krafti á meðan á búsetu hennar
stóð í Mosfellssveit. Hún var ritari
félagsins í 18 ár eða þar til örlögin
gerðu henni skylt að flytja af félags-
t
Þökkum innilega sýnda hluttekningu og hlý-
hug vegna fráfalls móður, tengdamóður,
ömmu og langömmu okkar,
ÁSTU HALLDÓRSDÓTTUR
snyrtifræðings.
Edda Óskarsdóttir,
Eva Óskarsdóttir, Stefán Jónsson
og fjölskyldur þeirra.
t
Innilegar þakkir fyrir auðsýnda samúð og hlý-
hug við andlát og útför ástkærs eiginmanns
míns, föður okkar, tengdaföður, fósturföður,
afa og langafa,
JENS GUÐMUNDSSONAR
frá Lónseyri
f Kaldalóni,
Kirkjubæ,
ísafirði.
Sérstakar þakkir til lækna, hjúkrunarfólks og starfsfólks á Fjórðungs-
sjúkrahúsi ísafjarðar fyrir einstaklega góða umönnun og hlýhug í hans
og okkar garð.
Guðmunda
Sigrfður Jensdóttir,
Friðbjðrt Jensdóttir,
Guðmundur H. Jensson,
Freymóður Jensson,
Pálfna J. Jensdóttir,
Margrét B. Jensdóttir,
Ingi Guðnason,
Halldóra Magnúsdóttir,
Sigvarður Halldórsson,
barnabörn
Helgadóttir,
Valur Pétursson,
Þórir Kjartansson,
Kristfn Gfsladóttir,
Inga Jóna Björgvinsdóttir,
Þorbjöm Jóhannesson,
Kristinn Ebenesersson,
Guðrfður Elíasdóttir,
og barnabarnabörn.
t
Innilegar þakkir fyrir auðsýnda samúð og hlý-
hug vegna andláts og útfarar eiginmanns
míns, föður okkar, fósturföður, sonar, tengda-
sonar og bróður,
ÁGÚSTS KARLS GUÐMUNDSSONAR,
Leynisbraut 6,
Grindavfk.
Þórdís Gunnarsdóttir,
Kristín Karlsdóttir,
Bára Karlsdóttir,
Jenný Lovísa Árnadóttir,
Guðmundur ívarsson, Guðfinna Óskarsdóttir,
Gunnar Páll Guðjónsson, Þórdfs Þorbergsdóttir
og systkini.
t
Innilegar þakkir fyrir auðsýnda samúð og hlý-
hug við andlát og útför föður okkar, tengda-
föður, afa og langafa,
GUÐBJÖRNS HERBERTS
GUÐMUNDSSONAR,
Kirkjuvegi 11,
Keflavfk.
Sérstakar þakkir til starfsfólks á Sjúkrahúsi
Suðurnesja.
Róbert Þór Guðbjörnsson, Guðbjörg Irmý Jónsdóttir,
Björn Herbert Guðbjörnsson, Ingunn Ósk Ingvarsdóttir,
Guðmundur Bjarni Guðbjörnsson, Guðveig Sigurðardóttir,
Guðný S. Guðbjörnsdóttir, Gfsli Pálsson,
Gunnar Guðbjörnsson,
Hjördfs Guðbjörnsdóttir, Karl Grönvold,
barnabörn og barnabarnabörn.
svæðinu. Lára andaðist í Reykjavík
14. október 1970. Böm þeirra hjóna
eru Árni Reynir sem er kjörsonur
þeirra og elstur, svo Jón Helgi og
yngst er dóttirin Marta María. Séra
Hálfdan var framúrskarandi reglu-
fastur prestur og prófastur. Hann
húsvitjaði heimilin skipulega og
heimsótti söfnuði prófastsdæmisins •
samkvæmt lögum. Hann var afar
nákvæmur um öll reikningsskil og
skýrslugerð og gerði miklar kröfur
bæði til sín og annarra. Að eðlis-
fari var hann góður kennari og það
einkenndi líka prédikanir hans. Hið
miðlæga í öllum boðskap hans var
trú á Drottin Jesú Krist. Ég minn-
ist ummæla hans um prédikun, sem
hann hafði heyrt. Ræðan var vel
byggð og skörulega flutt, en eitt
vantaði. Ræðumaður nefndi aldrei
nafn Krists í máli sínu. Bjami Ás-
geirsson, fv. ráðherra, sagði um
ræður séra Hálfdans: „Mestur var
hann á hinum stóru stundum í lífi
sóknarbarna sinna, er dauðinn hafði
borið að dyrum hjá þeim og svift
þau ástvinum þeirra. Margar ræður
hans við þau tækifæri vora með því
fegursta og tilkomumesta, er ég
minnist að hafa heyrt kennimenn
kirkjunnar flytja."
Séra Hálfdan var virðulegur á
velli, beinn og snarlegur í fram-
göngu og viðmótið hlýtt og vin-
gjamlegt. Minning hans er heiðrík
og björt. Trúlega sameinar vinur
hans best, sem við munum um séra
Hálfdan, er hann ritar: „Við komur
sínar hingað var hann góður, en
við brottförina var hann betri og
þetta kom af því, að hann var hinn
góði hirðir, sem ræddi starf sitt
með trú og dyggð.“ Brottför hans
hin síðasta varð með skjótum hætti:
Að morgni, 8. apríl 1954, hafði
hann farið ásamt eiginkonu sinni,
syni, tengdadóttur og tveimur
systram austur að Selfossi. Á heim-
leið um Hellisheiði fékk hann
hjartaslag og var brátt allur aðeins
fimmtíu og sex ára gamall. Öllum
varð það harmafregn. Ég var þá
ungur prestur í Vesturheimi. Hafði
ég skrifað honum bréf og tilkynnt
honum, að í ráði væri að bjóða þeim
hjónum vestur um haf. Svarbréf
hans er dagsett 29. mars 1954. Það
er mér nú mjög dýrmætt. Þar
bregður hann á leik og segir mér
fréttir af miklu fjöri og lýkur upp
huga sínum um margt, er með hon-
um bjó. Þar birtast mér innileg
hvatningarorð hans og blessuna-
róskir og að baki er að finna ást
hans og umhyggju um boðun krist-
innar trúar og heill kirkjunnar en
um leið raunsæja skoðun hans á
þeim hættum og aðstöðu, sem valda
meinum og erfiðleikum.
Hann ritar: „Það veit enginn og
skilja heldur ekki allir, hve dapur
hugurinn var oft í gamla daga,
þegar maður var búinn að ríða til
kirkjunnar og horft þaðan aftur,
án þess að hafa fengið tækifæri til
að boða fagnaparerindið, sem skyld-
an bauð ... Ég ákvað að bíða ekki
eftir messufólki en fara stundvís-
lega fyrir altarið, hvort sem nokkur
væri kominn eða ekki... Ég skil
vel þá presta, sem hafa gefist upp,
kólnað andlega og sætt sig við öll
messuföllin.“ Það er sársauki í þess-
um orðum, sem á rætur í hjarta
manns, er var gæddur ríkri samúð
og skilningi á högum þeirra er við
mótlæti þurftu að stríða. En síðan
rís hugur hans og með gleðiblæ
skrifar hann: „Ég hef gert skyldu
mína.“ Skyldan var honum ekki
kvöð heldur köllun. Hann var knú-
inn kærleika Krsts og baráttan var
fyrir drottin sigurvís. Það ber hæst,
er ég minnist þessa skyldurækna
vinar. Hann nýtti vel sitt æviskeið.
Öld er liðin. Það fennir fljótt í
sporin og þeim fækkar, sem muna
séra Hálfdan og frú Lára persónu-
lega. Þau skilja þó eftir sig mikinn
arf niðjum og samtíð. Samhengi
sögunnar er fólgið í því að arfur
geymist og beri ávöxt. Það verður
hvert sinn er menn gera skyldu sína
í þágu þess sem er fagurt og gott.
það gerðu séra Hálfdan Helgason
og frú Lára Skúladóttir. Guð gefi
kirkju Krists og íslenskri þjóð
marga þeim líka.
Séra Bragi Friðriksson.
í
•1
í
i
i
i
(
I
<
i