Morgunblaðið - 07.08.1997, Qupperneq 27

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 7. ÁGÚST 1997 27
LISTIR
Borgarstarfsmenn
BÓKMENNTIR
Sagnfræöi
SAGASTARFSMANNAFÉ-
LAGS REYKJAVÍKUR-
BORGAR 1926-1996
Lýður Björusson: Reykjavík 1997,
264 bls.
NÚORÐIÐ þykir það hlýða að
sveitarfélög, kaupstaðir, stofnanir,
félagasamtök o.fl. minnist áfanga á
ferli sínum með söguritun. Eru ófá
ritin af því tagi sem séð hafa dagsins
Ijós á síðustu árum. Gjarnan eru ráðn-
ir sagnfræðingar til að annast verkið
og er það sjálfsagt
mörgum góð atvinnu-
bót. Víst er þetta góður
siður og ætla má að
með þessu móti safnist
í sarp Islandssögu síð-
ustu eitt til tvö hundruð
árin. Mörg þessara rita
eru og mætavel unnin
og rituð af leikni.
í þetta sinn er það
Starfsmannafélag
Reykjavíkurborgar sem
minnist sjö áratuga
starfsemi með því að
fela Lýð Bjömssyni
sagnfræðingi að rita söguna.
Að loknum ávörpum tignarmanna
(borgarstjóra, formanns
BSRB og formanns fé-
lagsins) hefst sjálf sag-
an. Skiptist hún í tvo
hluta. Hinn fyrri nefnist
Félagsagan og eins og
nafnið segir er hún rak-
in til nútímans, — for-
saga, stofnun félags,
mótunarár og síðan
koma helstu viðfangs-
efni og atburðir eftir því
sem tilefni eru til. Í síð-
ari hluta segir frá fé-
lagsdeildum, en starfs-
mannafélagið skiptist í
sextán deildir, skrifstofuhaldi og
fleira. Nafna- og myndaskrá er í
Lýður
Björnsson
bókarlok, en frá heimildum segir
höfundur í eftirmála. Allmargar
myndir eru í bókinni.
Varla verður sagt að lestur þess-
arar bókar sé spennandi. Til þess
ber frásögnin of mikinn keim stutt-
aralegrar skýrslu. Auk þess virðist
þetta góða félag ekki hafa staðið í
ýkja miklum stórræðum eða átökum
um dagana. Starfsmenn Reykjavík-
urborgar virðast yfirleitt hafa verið
ósköp hlýðnir og þægir eða þá að
farið hefur verið svona vel með þá.
Ástæðan getur raunar verið önnur.
Yfirmennirnir eru pólitísk borgar-
stjórn og hví skyldu þá ráðamenn
félagsins ekki vera pólitískir líka og
væntanlega nokkuð samlitir.
En víst var þörf á að skrifa þessa
sögu. Kannski gat hún ekki orðið
mikið öðru vísi og þá er ekki við
neinn að sakast.
Sigurjón Björnsson
Einkasýn-
ing- Ivars
Yalgarðs-
sonar
ÍVAR Valgarðsson opnar einkasýn-
ingu næstkomandi laugardag kl. 15,
í Listasafni ASI - Ásmundarsal við
Freyjugötu 41. Uppistaða sýningar-
innar eru verk hlaðin úr Polyfilla,
fylli- og viðgerðarefni. Auk þess er
á sýningunni nýtt verk sem málað
er á vegg með Hörpusilki í svo-
nefndri Grylju á 1. hæð. Þetta er
12. einkasýning ívars og stendur
hún til 24. ágúst og er opin alla
daga nema mánudaga frá kl. 14-18.
Menntastraum-
ar miðalda
BÓKMENNTIR
Sagnfræöi
UM HAF INNAN
eftir Helga Guðmundsson. 413 bls.
Háskólaútgáfan. Reykjavík, 1997.
HELGI Guðmundsson lýsir heims-
mynd þeirri sem blasti við Islending-
um á þjóðveldisöld. Norræna var þá
töluð hér og þar fyrir vestan haf: á
Englandi, Irlandi, Skotlandi og eyj-
unum fyrir norðan og vestan Skot-
land. Á Skotlandi voru þá töluð fjög-
ur tungumál. Samkvæmt norskri
málvenju var talað um vestmenn og
fyrir vestan haf þótt öll séu lönd
þessi í suð-austur frá íslandi.
Helgi styðst meðal annars við ís-
lendingasögur og önnur fomrit, met-
ur þau sem afstæðar heimildir, legg-
ur takmarkaðan tmnað á frásagnar-
efnin en lítur eigi að síður svo á að
af þeim megi ráða hvað íslendingar
þekktu til annarra landa og þjóða á
ritunartímanum. Það sem Islend-
ingabók segir um Papa telur Helgi
að Ari fróði hafí haft eftir Dicuil. í
framhaldi af því leiðir hann getum
að því að það, sem Dicuil sagði um
Thule, hafi fræðaþulurinn haft eftir
Pýþeasi frá Massilíu. Sé fallist á
röksemdir þessar verður að telja ós-
annað og jafnvel ósennilegt að Irar
hafi komið til íslands og verið hér
fyrir er Norðmenn stigu hér á land.
Helgi gengur út frá því sem gefnu
að íslendingar hafi verið vel meg-
andi á þjóðveldisöld. Að öðrum kosti
hefði íslensk bókmenning ekki náð
þvílíkum þroska seni raun varð á.
Auðlegð sína hafi íslendingar öðru
fremur aflað sér með verslun. Varn-
ing, fágætan og eftirsóttan, sem
þeir fluttu frá Grænlandi, hafi þeir
síðan selt í löndunum fyrir vestan
haf. Meðan svo háttaði hafi ísland
engan veginn staðið á útjaðri heims
heldur miðsvæðis á milli markaða
eða eins og höfundur kemst að orði:
»ísland var ekki endastöð heldur
miðstöð.« Meðal hins eftirsóttasta
voru náhvalstennur sem miðalda-
menn trúðu að væru einhyrnings-
horn.
Hvaðeina, sem Helgi segir um
tengsl íslendinga við þjóðirnar á
Bretlandseyjum, getur vel staðist.
Samskipti við §ölda þjóða sem
töluðu framandi tungumál hafa
víkkað sjónhringinn og eflt sjálfsvit-
undina. Til landanna fyrir vestan
haf hefur og verið hagstæðara að
sækja en til Noregs þar sem greiða
varð landaura — háa_ fjárhæð fyrir
að stíga þar á land! íslenskir stúd-
entar námu við enska og franska
háskóla. Og norrænir landnáms-
menn, sem dvalist höfðu í vestur-
vegi, fluttu ekki aðeins með sér írsk
tökuorð og mannanöfn sem Helgi
telur upp í sérstökum köflum heldur
einnig kristin viðhorf sem búið hafa
í haginn fyrir kristnitökuna.
Þótt hér hafi verið drepið á meg-
inniðurstöðurnar gefur það einungis
daufa hugmynd um umfang þessa
verks. Skemmst er frá að segja að
þarna er geysimikill fróðleikur sam-
an dreginn. Með því að bera saman
stjórnarfar, trúarbrögð og h'fshætti
á íslandi og í löndunum fyrir vestan
haf sýnir höfundur fram á að þang-
að hafi Islendingar sótt ærnar fyrir-
myndir, bæði beint og óbeint.
Menn hafa löngum leitað einfaldra
skýringa á vexti og viðgangi þjóð-
veldisins og síðar hnignun þess og
endalokum. Hér er leitast við að
skoða þá sögu nýju ljósi. Sýnt er
fram á að Islendingar voru þá síður
en svo einangraðir, hvorki málfars-
lega né menningarlega. Fleiri þætti
þarf að sjálfsögðu að taka með í
dæmið áður en öll kurl koma til graf-
ar; t.d. þarf að endurmeta samskipti
íslendinga og Norðmanna sem voru
að sjálfsögðu þyngst á metunum.
Sagnfræðingar framtíðarinnar verða
tæpast verkefnalausir í bráð!
Athygli vekur að bók þessi er í
raun sama efnis og Keltar á íslandi
eftir Hermann Pálsson sem einnig
kom út fyrir skömmu. Varla fer
samt nokkur að ætla höfundunum
að hafa fræði sín hvor eftir öðrum
— eða annar eftir hinum! Kalla má
tilviljun að bækur þeirra koma út
næstum samtímis. Er þá nægilegt
að lesa aðeins aðra? Ekki er það
nú svo. Þótt rannsóknarefnin séu
hin sömu og aðferðirnar og þar með
niðurstöðurnar fari í mörgum grein-
um saman er ekki þar með sagt að
sjónarhornin séu að öllu leyti eins.
Má þá allt eins segja að ritin bæti
hvort annað upp. Bæði saman gefa
þau fyllri hugmynd um efnið og
minna á hvert áhugi fræðimanna
beinist um þessar mundir.
Erlendur Jónsson
Nýjar hljómplötur
• ÚT er komin hljómplatan
Strumpastuð 2, áður hefur hljóm-
platan Strumpastuð komið út.
Strumparnir flytja erlend lög með
íslenskum textum. Máni Svavarsson
sá um undirleik í íslensku lögunum,
en þau eru: Strumpa-diskó (Diskó
Friskó), Brettastrumpur (Krókur-
inn) og Geimstrumparnir (Marsbúa
cha, cha). Höfundar íslensku lag-
anna, þeir Guðmundur Jónsson,
Stefán Hilmarsson, Stefán S. Stef-
ánsson, Sigurður Jónsson og Bo-
gomil Font veittu Strumpunum góð-
fúslegt leyfi til að hljóðrita lögin,
segir í kynningu. Af erlendum lög-
um má nefna Þolfimistrump (Ooh
ah just a little bit), Gruflarastrump
(Lemon tree) og Strumpaleikhús
(Saturday night).
A hljómplötunni eru 15 lög við
texta Jónasar Friðriks Guðnasonar.
Það er Spor ehf. sem gcfur plötuna
út.
Hettupeysur
Buxur
Bolir
Stuttbuxur
Hlýrabolir
Skór
Leikfimifatnaður
Regnfatnaður
O.m.fl.
íffrstir £om fyr'Stir'fiá/
n russell ^Columbia
| ; ATHLETIC ” S|Mirts«ear C(impaii>K
AHt fyrir útivistarfólkio
HREYSTI
VERSIANIR
Laugavegi 51 - Skeifunni 19 - Fosshalsi 1
S. 551-7717 - 568-1717 - 577-5858