Morgunblaðið - 15.08.1997, Qupperneq 3

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 15. ÁGÚST 1997 C 3
DAGLEGT LÍF
endur láti af þeim sið að lemja
lyklaborðið í geðshræringu. Reiði
og fljótfærni eru ekki góðir með-
reiðarsveinar í tölvusamskiptum.
Hranaleg bréf og hástafir
Ami Matthíasson fjallar reglu-
lega um tölvur í Morgunblaðinu og
segist oft fá hrana-
legan póst frá les-
endum sem ekki
fellur greinar
hans í geð.
„Margir virð-
ast skrifa
tölvubréf til
þess að fá
útrás og
láta hluti
flakka sem
myndu ekki gera augliti til
auglitis. Samskipti með rafpósti
eru örari en um leið óagaðri því búið
er að taka út þennan umþóttunar-
tíma sem sendibréf veitir manni á
leiðinni í umslagið eða út í pósthús,"
segir hann.
Árni sá einnig um pósthólf for-
seta Islands meðan á kosningabar-
áttunni stóð og segir að ruddaleg
bréf með svívirðingum og hótunum
af ýmsu tagi hafi borist þegar búið
var að telja atkvæði.
Býst hann við að viðkomandi hafi
ekki líkað úrslitin.
Loks má geta þess að fljótt á litið
virðast íslenskir yfirmenn ekki
sama marki brenndir og breskir, ef
marka má svör starfsmanna fáeinna
stórfyrirtækja í Reykjavík. Viðmæl-
endur könnuðust hvorki við að hafa
verið skammaðir með tölvubréfi né
þekkja til slíkra sendinga. Reyndar
sagði kona nokkur að sér hefði orðið
hverft við að fá bréf skrifað með há-
stöfum. Fannst henni að sendand-
inn væri að æpa á sig.
Þá rak starfsmenn nokkurra
vinnumiðlana ekki minni til þess að
tölvuskammir væru ástæða upp-
sagnar.
En aðgát skal jafnan höfð, líka í
nærveru tölvusálar.
Konum finnst tölvupóstur
persónulegri en körlum
GUÐNÝ Elísabet Ingadóttir og
Lóa Birna Birgisdóttir hafa
unnið BA-ritgerð í
sálfræði um
notkun á
tölvupósti
þar sem kem-
ur í Uós að
boðmiðlun er
betri innan fyr-
irtækja sem nota
tölvupóstkerfi og
starfsánægja því
meiri. Þá telja konur
tölvupóst persónulegra samskiptaform en
karlmenn.
Gerður var samanburður á vinnustöðum
þar sem tölvubréf eru send milli starfsmanna
og fyrirtækjum þar sem tölvupóstkerfi er
ekki í notkun. Þátttakendur voru 164, 20-69
ára, valdir af handahófí eða með aðstoð
starfsmannastjóra. Um var að ræða átta stór
fyrirtæki með svipaða starfsemi. Starfsmenn-
irnir voru af báðum kynjum, 96 konur og 65
karlar. Þrír greindu ekki frá kyni.
I tveimur fyrirtækjum af fjórum fengu þátt-
takendur bréf en sendu lítið sjálfir. Á hinn
bóginn var notkun tölvupósts meiri og almenn-
ari í hinum.
í ritgerðinni er stuðst við fyrrgreinda rann-
sókn auk fjölda heimilda sem getið er í heim-
ildaskrá. Til þeirra er ekki vísað sérstaklega
hér en byggt að öðru leyti alfarið á texta höf-
unda með nokkrum einföldunum.
Hugmyndin rúmlega þrftug
Upphaf tölvupósts um fjarskiptanet má
rekja til ársins 1966 þegar varnarmálaráðu-
neyti Bandaríkjanna setti upp ARPANET,
fyrsta stóra tölvuboðmiðlunarkerfið. Hug-
myndin var sú að gera vísindamönnum víðs
vegar kleift að nálgast tölvugögn geymd á ein-
um stað. Fljótlega varð ljóst að þeir myndu
sjálfir vilja skiptast á upplýsingum í stað þess
að tölva hefði samband við tölvu, sem telst
upphaf nútíma tölvupóstkerfis.
Sem tjáskiptaform gerir tölvupóstur ekki þá
kröfu að viðtakandi og sendandi séu samtfmis
hvor á sfnum enda lfnunnar. Hann dregur úr
lfkum á að skilaboð misfarist, lfkt og getur
gerst með sfmtali í hávaðasömu umhverfi eða
vegna þriðju manneskju sem kemur að og
truflar samræður.
Þeir sem nota tölvupóst hafa meiri sljóm á
því sem þeir senda frá sér, geta spáð í skila-
boðin, breytt þeim, tekið afrit og
geymt á marga vegu, ólíkt því
sem gerist í sfma.
í Ijós kom í
rannsókn Guðnýjar
og Lóu að starfs-
mönnum sem nota
tölvupóst finnst upp-
lýsingaflæðið hjá fyr-
irtækinu betra en hin-
um sem ekki njóta tölvu-
póstkerfís. Hið sama gild-
ir um gagnsemi upplýs-
inganna. Starfsánægja var líka meiri hjá
tölvupóstnotendum og starfsandi var betri.
Höfundar leggja áherslu á að það eitt að
vera með tölvupóst leiði ekki til aukinnar
starfsánægju, heldur eru það jákvæð áhrif
hans á boðmiðlun sem leiða til þess að starfsá-
nægja eykst.
Fljótlegur, iéttvægur og skýr
Kannað var hvort starfsmenn teldu per-
sónuleg samskipti innan fyrirtækis nægileg og
í ljós kom að þeir sem nota tölvupóst töldu

frekar að svo væri en þeir sem ekki nota
tölvupóst. Hins vegar fannst starfsmönnum
tölvupóstur ekki koma í stað persónulegra
samskipta.
Athugað var hvort boð sem berast með
tölvupósti þættu skýrari eða óskýrari en boð
sem berast með öðruin hætti. Sögðu 96,6% að
tölvupóstur væri skýrari en minnismiði,
63,6% að hann væri skýrari en símtal og
35,3% sögðu að hann væri skýrari en per-
sónuleg samskipti.
Þegar skoðað var hvaða leiðir starfsmenn
velja til þess að koma boð-
um á framfæri töldu 46%
tölvupóst þá fljótlegustu.
Þegar um mikilvæg boð
er að ræða segist 41%
velja tölvupóst en 43%
persónuleg sam-
skipti. Ef skilaboðin
eru léttvæg kjósa
70% að nota tölvupóst
og 98% ef sent er til margra.
Starfsmenn sem nota tölvupóst til
þess að bera á milli persónuleg skilaboð og
skemmtiefni töldu hann skemmtilegra sam-
skiptaform en ekki endilega þægilegra en
þeim, sem nota tölvupóstinn eingöngu til þess
að senda skilaboð varðandi starfið.
Ekki var unnt að reikna út áhrif aldurs og
menntunar þátttakenda og reyndist enginn
kynjamunur á notendum þegar viðhorf til
almennrar notkunar voru könnuð, svo sem
hvað varðar þægindi og skemmtanagildi.
Hins vegar fannst konum í hópi starfs-
manna tölvupóstur persónulegri en körlum.
Loks var grennslast fyrir um hvort munur
væri á kyiýum þegar meta átti áhrif tölvu-
póstsins á ánægju með boðmiðlun og ánægju
í starfi en marktækur munur fannst ekki.
ROBERT Douglas vinnur að umbroti.
KRISTINN G. Blöndal veltir vöngum yfir
útliti einnar opnu í tfinaritinu.
SOLMAI Danielsen frá Færeyjum les prófarkir.
ÁRDÍS Sigurðardóttir, íslenski verk-
efnastjórinn, segir að mikill metnaður
sé lagður í útgáfu blaðsins.
Danska er leiðlnleg
Eitt af markmiðum með útgáfu
þessa tímarits er að efla dönsku-
þekkingu í löndunum þremur. I
íslenskum skólum hefur viðhorf-
ið „leiðinlegt" lengi loðað við
fagið og hefur það viðhorf verið
lífseigt, þrátt fyrir margvíslegar
tilraunir til að lífga upp á
dönskukennslu. I Færeyjum og
á Grænlandi þykir heldur ekki
veita af því að efla dönsku-
kennslu, þótt ekki hafi fulltrúar
landanna í ritstjórn OZON
kvartað sérstaklega undan því
að danska væri leiðinleg. Þórunn
Baldvinsdóttir dönskukennari í
Hagaskóla er ein af mörgum
dönskukennurum sem notað
hafa tímaritið sem ítarefni í
kennslu sinni. „Ég hvatti nem-
endur mína til að lesa blaðið til
að þjálfa sig fyrir samræmdu
prófin, því í þeim er meðal ann-
ars könnuð hæfni til að lesa og
skilja texta sem ekki er í
kennslubókum. Mér finnst tíma-
ritið ágæt viðbót í dönskukennslu,
efnið höfðar til krakkanna og mál-
farið er létt og þægilegt aflestr-
Ritstjóm OZON er sammála um
að skemmtilegt og gefandi sé að
vinna að blaðaútgáfu, þótt það sé
bæði tímafrekt og erfitt. Þeim
finnst gott að hitta ritstjómar-
fulltrúa hinna landanna og segja
að það skipti líka máli til að jafn-
ræðis gæti í uppsetningu efnis.
Nuuni Heilmann frá Grænlandi
er sú eina sem áður hefur unnið
að útgáfu OZON og segir hún að
í síðasta tölublaði hafi henni þótt
Islendingar helst til frekir á
pláss, en nú verði bætt úr því og
öllu efni gert jafn hátt undir
höfði.
Vilja kynna land og þjóð
Efni þeirra tölublaða sem
þegar hafa komið út er nokkuð
fjölbreytt, en þó er þjóðlegur
fróðleikur og kynning á viðhorf-
um og lifnaðarháttum meira
áberandi en gera hefði mátt ráð
fyrir í tímariti fyrir ungt fólk.
Færeyingar hafa meðal annars
greint frá hvalveiðum og við-
horfum þjóðarinnar til þeirra og
Grænlendingar kveikt áhuga á
heimaslóðum sínum með frá-
sögnum af spennandi snjósleða-
ferðum um strjálbýlt landið. ís-
lenskir skrifarar hafa líka lagt sitt
af mörkum í landkynningu og
meðal annars greint frá jeppaferð-
um, sérstöðu íslenska hestsins og
vitaskuld frá Páli Óskari og veit-
ingahúsum á Islandi.
Þótt ritstjórn OZON leggi
ómælda vinnu í að gefa út fallegt
og áhugavert blað
hefur enginn rit-
stjórnarfulltrúa
áhuga á að leggja
blaðamennsku eða
blaðaútgáfu fyrir sig
í framtíðinni. Fram-
tíðaráform íslensku
strákanna, Roberts
og Kristins, komast
þó næst því, því þeir
segjast hafa áhuga á
umbroti og tölvu-
vinnslu í tengslum
við blaðaútgáfu.
Nuuni og Nitta frá
Grænlandi segjast helst vilja vinna
að ferðamálum, en Solmai og Silje
frá Færeyjum hafa ekki enn gert
upp hug sinn varðandi vinnu þegar
„þær verða stórar“.
Skapandi skrif á dönsku
í tengslum við útgáfu OZON kom
upp sú hugmynd að bjóða ókeypis
námskeið í skapandi skrifum á
dönsku. Árdís Sigurðardóttir, ís-
lenski verkefnastjórinn, segir að
um sé að ræða 13 vikna námskeið,
sem haldið verði í haust og sé að
hluta til unnið í samvinnu við
menntaskóla. „Auk dönskukennara
mun fólk sem vinnur
við skrif og umbrot á
dagblaði leiðbeina á
námskeiðinu, enda er
ætlunin að kynna
þátttakendum undir-
stöðuatriði í blaða-
skrifum og undirbún-
ingi blaða fyrir prent-
un. Námskeiðið verð-
ur metið til eininga í
sumum framhalds-
skólum, en stendur
öllum til boða.“
Ljóst er að ýmsar
leiðir eru farnar til að
efla dönskukunnáttu Islendinga.
„Auðvitað verður viðhorfum til
tungumáls ekki breytt í einu vet-
fangi, en þeir sem tala dönsku vita
hversu hlýlegt tungumálið er og
hversu þægilegt er að tjá sig á því.
Markmið okkar er að sem flestir
geti sannreynt það og til að ná því
markmiði tökum við eitt skref í
einu. Tímaritið OZON er eitt skref,
ókeypis námskeið hjá fagfólki er
næsta skref.“
Skemmtilegt
og gefandi að
vinna að
blaðaútgáfu
en jafnframt
tímafrekt og
erfitt