Morgunblaðið - 14.12.1997, Síða 13

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 14. DESEMBER 1997 B 13
Jarðvísindi
fara vel saman
við sellóleik
MÉR FINNST fara ágæt-
lega saman að vera jarð-
vísindamaður og sellóleik-
ari. Ekki er heldur óalgengt að vís-
indamenn séu á kafi í tónlist. Hvor
tveggja felur í sér skapandi hugs-
un. Tónlistin felur í sér tjáningu og
ef vísindamenn eiga erfitt með að
tjá tilfinningar sínar með orðum
eins og stundum er haldið fram
ætti tónlistin að hjálpa til,“ segir
Páll Einarsson, jarðeðlisfræðingur
á Raunvísindastofnun Háskóla Is-
lands, og sellóleikari og stjórnar-
formaður Sinfóníuhljómsveitar
áhugamanna í hjáverkum.
Tónlist hefur alltaf skipað stóran
sess í lífi Páls. „Tónlist var höfð
fyrir okkur systkinunum alla tíð.
Ég var heldur ekki hár í loftinu
þegar ég fór að læra á blokkflautu í
Bamamúsíkskólanum. Eftir að
hafa kynnst blokkflautunni varð
sellóið fyrir valinu í Tónlistarskóla
Reykjavíkur. Selló var þá ekki orð-
ið jafn þekkt hljóðfæri og nú og því
var ekki óalgengt að fólk ræki upp
stór augu við að sjá lítinn strák
burðast með stórt selló á götunni.
Nú kippir sér enginn upp við að sjá
bam á gangi með selló,“ segir Páll.
Leikið með námi og starfi
Hann segist hafa lært á sellóið
frá 10 ára aldri til tvítugs. „Tvítug-
ur varð ég að taka ákvörðun um
hvað ég vildi gera í framtíðinni. Sú
ákvörðun varð mér erfið enda sell-
óið kært. Niðurstaðan varð hins
vegar að ég hóf nám í eðlisfræði í
Þýskalandi eftir stúdentsprófið.
Hljóðfærið fór með og ég var svo
heppinn að hafa tækifæri til að
spila með háskólahljómsveit í
Þýskalandi og síðar í annarri með
framhaldsnámi á sviði jarðvísinda í
Bandaríkjunum," segir hann og
segist aðspurður aldrei hafa iðrast
þess að hafa valið vísindin því hann
hafi nánast alltaf haft tækifæri til
að leika á sellóið með námi og
starfi.
Eftir heimkomuna lék Páll með
Sinfóníuhljómsveit Reykjavíkur
sem var áhugamannahljómsveit
undir stjóm Garðars Cortes. „Gár-
ungamir kölluðu hljómsveitina
stundum „Vitlaustu sinfóníuna" en
hún var hin ágætasta og lék víða,
fór t.a.m. í tónleikaferðalag um
Morgunblaðið/Ásdís
ÁSTA segir að því miður þurfi hún sennilega að skrópa á síðustu æf-
ingunni fyrir tónleikana í Neskirkju því að hún eigi að fara i próf dag-
inn eftir.
Allir leggja sig fram
„ÉG BÝST við að við Ieggjum
meira uppúr félagsskapnum en
gert er i venjulegri atvinnu-
manna sinfóníuhljómsveit. Hins
vegar fer því fjarri að við séum
að fúska því að allir leggja sig
fram um að útkoman verði eins
góð og best verður á kosið.
Hljóðfæraleikaramir æfa sig
heima og ef á þarf að halda em
haldnar raddæfingar. Eftir tón-
leika viljum við sanngjarna um-
fjöllun. Að tekið sé fram hvað
hafi verið gert vel og hvað ekki
svo að hægt sé að gera betur og
betur," segir konsertmeistarinn
Ásta Oskarsdóttir.
Ásta stundaði tónlistarnám
frá 5 til 19 ára aldurs á Akur-
eyri. Að því loknu nam hún hjá
Guðnýju Guðmundsdóttur í eitt
ár. „Eg hætti af því að mig lang-
aði í háskólann. Nú er ég á
þriðja ári i tannlækningum.
Meðfram hef ég reynt að halda
mér í æfingu, t.d. með því að
leika með Sinfóníuhljómsveit
Norðurlands, kenna og leika
dinnertónlist," segir hún og tek-
ur fram að eflaust hafi mestu
skipt að hún hafi verið með í
Sinfóníuhljómsyeit áhugamanna
í um þijú ár. „Ég hef reynt að
mæta á hverja einustu æfingu
og alveg sérstaklega af því ég er
konsertmeistari í vetur. Annars
er yfirleitt nyög vel mætt. Að-
alástæðan er væntanlega
ábyrgðin. Við emm að vinna að
sameiginlegu markmiði og verð-
um því að treysta hvert á annað.
Ekki er heldur svo mikið um að
vera á þriðjudagskvöldum. Ætli
flestir sætu ekki bara fyrir
framan sjónvarpið ef ekki væm
æfingar," segir Ásta og tekur
fram að ágæt tilbreyting sé falin
í því að skreppa út, spila og
njóta um leið félagsskapar hinna
hlj óðfæraleikaranna.
Ásta nefnir að hljómsveitin
fari sístækkandi. „Ingvar er al-
veg frábær stjómandi og svo
hvetjandi að ég held að enginn
hafi hætt í hljómsveitinni ótil-
neyddur. Hann er heldur ekki
lengi að hafa uppi á erlendum
liljóðfæraleikurum, t.d. au pair
stúlkum, til að leika timabundið
með hljómsveitinni. Hópurinn er
því sífellt að stækka. Nú þarf því
ekki lengur að kaila til auka-
hljóðfæraleikara fyrir tónleika
eins og oft þurfti að gera á
fyrstu áranum."
Ásta segir að sumir í hljóm-
sveitinni hafi reynslu af því að
spila í svipuðum hljómsveitum
erlendis. „Ein hefur t.d. spilað í
áhugamannahljómsveit í Bret-
landi. Hún hefur verið að hvelja
okkur til að gera meira saman,
t.d. fara á pöbb eftir æfíngar og
tónleika, eins og gert er þar. ís-
lendingar em minna fyrir svo-
leiðis en stundum bregðum við
auðvitað undir okkur betri fæt-
inum. Félagsskapurinn er fínn
og engin rígur á milli hópa
hljóðfæraleikara með ólík hljóð-
færi. Allir tala við alla og hópur-
inn blandast vel.“
Morgunblaðid/Árni Sæberg
PÁLL mundar bogann undir málverki eftir myndlistarmanninn og
flautuleikarann Arngunni Ýr. Amgunnur fékk lánað línurit úr jarð-
skjálftamæli hjá Páli til að gera myndir með tilvísun til jarðvísinda
vorið 1996. Páll sagði henni að nýafstaðin jarðskjálftahrina í jöklinum
gæti verið undanfari goss og hún málaði því ímyndað fjall í kjölfar eld-
goss. Aðeins liðu nokkrir mánuðir þar til fjallið varð að raunveruleika
í jöklinum.
Norðurland. Af hljómsveitinni
spratt Islenska óperan og kraftar
Garðars fóru meira og minna í óp-
erureksturinn. Önnur starfsemi
sveitarinnar lognaðist því út af.“
Hugmyndin
kvisaðist út
Páll lék með Islensku hljóm-
sveitinni í nokkur ár en það var
kammerhljómsveit atvinnumanna
sem starfaði af krafti undir stjóm
Guðmundar Emilssonar. „Eftir
heimkomu Ingvars frá Sviþjóð
kvisaðist út að vilji væri fyrir því
að reyna aftur að starfrækja
áhugamannasinfóníuhljómsveit.
Við hittumst nokkrir á fundi og
ákváðum að slá til árið 1990.
Okkur gekk heldur dræmt að
safna í hljómsveitina til að byija
með enda þurfti oft töluvert til að
fólk færi að dusta rykið af hljóð-
færunum. Fyrsta misserið voru því
eingöngu strengjaleikarar í hljóm-
sveitinni. Blásarar komu á öðru
misseri. Smám saman fjölgaði svo í
hópnum Núna er kominn býsna
góður og sterkur kjarni. Aðrir
koma og fara eins og gengur."
Páll segir að reglulega séu
haldnir tónleikar enda sé nauðsyn-
legt að geta steftit að sameiginlegu
markmiði. „Hljómsveitin er hins
vegar fyrst og fremst til af því að
okkur þykir svo gaman að spila.
Maður kemur endumærður heim
af æfingum á þriðjudagskvöldum.
Ég hef stundum heyrt söngfólk í
kórum tala um sömu tilfinningu.
Að fá útrás við að verða hluti af fal-
legum samhljóm. Annars konar
ánægja fæst út úr því að takast á
við erfið verkefni. Að ráðast í erfitt
verkefni og finna um leið framfarir
hjá sjálfum sér og öðrum. Með því
eykst styrkur hljómsveitarinnar og
hægt verður að velja erfiðari og
erfiðari verkefni," segir Páll.
Hann minnist á að félagsskapur:
inn í hljómsveitinni sé frábær. „í
hljómsveitinni er fólk á öllum aldri
allt frá unglingum upp í öldunga úr
öllum stéttum þjóðfélagsins. Ann-
ars hef ég svo oft upplifað hvemig
tónlistin getur brúað bil á milli
ólíks fólks, menningarheima og
þjóðfélaga; með hljóðfærið sér við
hönd er maður t.d. ekki lengi að
eignast vini og verða hluti af stærri
hópi í útlöndum.“
Hljómsveitin hlaut í fyrsta skipti
opinþeran styrk til starfsemi sinn-
ar á þessu starfsári, 300.000 kr. frá
Reykjavíkurborg. „Styrkurinn var
okkur afar dýrmætur. Við gátum
keypt nótur og sýnt einleikurum og
einsöngvumm smá lit. Styrkurinn
hefur gert okkur bjartsýnni og
djarfari."
*
Ometanlegt að geta leitað
á náðir tónlistarinnar
LÖGFRÆÐIN og tónlistin
era tveir gjörólíkir heimar
og bæta hvor annan upp. Ég
get vel ímyndað mér að með því að
sökkva sér algjörlega á kaf í tónlist-
ina geti tónlistarmenn einangrast
svolítið frá umheiminum. Að vera í
öðra og geta leitað á náðir tónlist-
arinnar er því alveg ómetanlegt,"
segir Ragnheiður Elfa Þorsteins-
dóttir, deildarstjóri í umhverfis-
ráðuneytinu, og fiðluleikari í Sin-
fóníuhljómsveit áhugamanna.
Ragnheiður hefur lært á fiðlu frá
6 ára aldri. „Ég velti því fyrir mér á
tímabili á unglingsárunum hvort ég
ætti að snúa mér alfarið að fiðlunni.
Sú hugmynd varð hins vegar fljót-
lega undir, enda gerði ég mér grein
fyrir því hversu erfitt yrði að lifa og
starfa við hljóðfæraleik. Eftir stúd-
entsprófið varð lögfræði fyrir val-
inu og fiðlan fylgdi mér áfram.
Óneitanlega var tíminn hins vegar
af skomum skammti og eftir að ég
lauk lögfræðiprófi ákvað ég að taka
mér tak og tók 8. stigið við Tónlist-
arskóla Reykjavíkur undir leið-
sögns hins frábæra fiðlukennara
Lin Wei vorið 1994. Að því búnu
sneri ég mér nær alfarið að lög-
fræðinni," segir Ragnheiður.
Æfingar ganga fyrir
Ragnheiður segist hafa leikið
með hjjómsveitinni meira og minna
frá byrjun. „Stundum hafa orðið hlé
eins og þegar ég var í framhalds-
námi í Édinborg. Annars hafði ég
gott tækifæri til að halda mér í
þjálfun á meðan á náminu stóð því
að ég lék með áhugamannahljóm-
sveit í háskólanum. Sú reynsla var
mjög skemmtileg enda er mun
meiri hefð fyrir áhugamanna sin-
fóníuhljómsveitum úti en hér. Mig
minnir t.d. að þrjár hljómsveitir
hafi verið starfandi í háskólanum
og 2 eða 3 í borginni sjálfri," segir
hún og tekur fram að gaman verði
að fylgjast með því hver þróunin
verði í hljómsveitinni hér heima.
„Annars hef ég tekið eftir og fund-
ist gaman að fylgjast með því hvað
hjjómsveitin hefur verið að taka
miklum framforam. Þó ekki á
kostnað andans því að andinn er
alltaf jafnléttur."
Ragnheiður segist láta æfingarn-
ar ganga fyrir nánast öllu öðra á
MorgunblaðUVÁsdís
RAGNHEIÐUR með soninn Olaf Jens.
þriðjudagskvöldum. ,^AJlt annað sit-
ur einfaldlega á hakanum enda er
hljómsveitin mér algjörlega ómet-
anleg. Tónlistin hreinsar hugann og
lætm- mann gleyma öllu amstri
hversdagsleikans,“ segir hún.
Hún segir að með því að spila í
tvo og hálfan tíma á viku á hljóð-
færi haldi hljóðfæraleikarar sér
ótrúlega vel við. „Ég hvet bara alla
með tónlistarnám að baki til að
taka upp hljóðfærið og nýta þar
með þekkingu sína.“
Ragnheiður kímir þegar hún er
spurð að því hvort rétt sé að hún
hafi lagt svo mikið upp úr þvi að
fara í tónleikaferð til ísafjarðar,
komin átta mánuði á leið, að hún
hafi tekið fæðingarlækninn með.
„Nei, ekki alveg,“ segir hún. Jens
Guðmundsson fæðingarlæknir kom
með til ísafjarðar til að fylgja syni
sínum í hljómsveitinni. Ég kynntist
honum í ferðinni og sagði við hann
að skilnaði á flugvellinum að gaman
væri ef hann tæki á móti barninu.
Hann svaraði því til að hann væri
yfirleitt ekki viðstaddur nema ef
eitthvað kæmi uppá. Það rættist
hins vegar því sonur minn Ólafur
Jens var tekin með keisaraskurði
og sá naftii hans um það.“