Morgunblaðið - 14.12.1997, Blaðsíða 31

í
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
4
morgunblaðið
FJALLAMENN njóta útsýnisins af Tindfjallajökli til Mýrdalsjökuls.
sér og hafði frá ýmsu að segja; ég
man sérstaklega eftir sögu af
dönskum dáta sem hann hafði sér
til aðstoðar og það hafði einu sinni
sorfíð svo að aumingja Dananum,
þegar þeir voru búnir að vera lengi
á ferð í sandauðnum og eyðimörk-
um þarna lengst uppi í fjöllum, að
hann hafði beinlínis brostið í grát
af óyndi og óhamingju yfir því að
þurfa að vera þarna.
Eg hafði nú ekki frá mörgu að
seS)a, en svo fór Mannsi að segja
sögur og komst nú heldur betur á
flug. Hann var mikill sögumaður,
eins og sést reyndar af frásögn
hans af þessum ferðum upp á
Fimmvörðuháls í bókinni hans,
FjaUamönnum, þar sem hann slær
tveimur eða þremur ferðum saman
i eina, og það kemur svona ljóm-
andi vel út - auðvitað skiptir það
þa sem ekki þekktu til neinu máli,
þo í raun hafí ferðirnar verið fleiri.
Og Mannsi sagði okkur þama
þessar líka sögur úr Ölpunum og
var áður en varði kominn austur í
Grikkland og Tyrkland og við
hlustuðum agndofa. Eitthvað var
Osvaldur, sem hafði farið með hon-
uin í suðurferðina, að tuldra:
„Heyrðu Mannsi, var þetta nú ör-
ugglega svona?“ - en sögurnar
stóðu svo sannarlega fyrir sínu.
En þarna erum við sem sagt í
skalanum og svo koma bænadag-
armr og þá segir Mannsi: „Jæja,
það verður gaman að vita hvað
kemur eiginlega af fólki.“ Við vor-
um.fimm og búnir að gera skálann
yjan og notalegan ef það kæmi
tieira fólk, en svo kom miklu
stærri hópur en nokkurn tíma
myndi rúmast í skálanum. Og
Mannsi hafði náttúrlega ekkert
venð að spekúlera í því þegar
hann bauð fólki hversu margir
kæmust fyrir í skálanum og það
var þá sem við fjórir drifum okkur
ut og byggðum snjóhús, þetta líka
ftna iglo, því við sögðum sem svo
að við værum búnir að hafa það
notalegt í skálanum í fjóra fimm
daga og því væri ekki nema sann-
gjamt að við eftirlétum hann nú
aðkomufólkinu.
Svo dreif að allt fólkið og þegar
kvöldaði kom í ljós einn hönnunar-
gallinn á skálanum enn. Þegar
svona margt fólk var samankomið
þama að það þurfti að sofa á gólf-
inu, þá reyndist skálagólfið ekki
nógu breitt. Fólk varð að liggja
þversum á gólfinu og þar sem það
var ekki nógu langt fyrir tvær
mannslengdir varð að láta hausana
skarast, eins og þegar sardínum er
raðað í dós. Nú, Mannsi hagræddi
þessu öllu saman eftir bestu getu
en hefði skálinn bara verið aðeins
breiðari hefði þetta verið allt í
þessu fína. Mannsi fór síðastur í
sinn svefnpoka og þá var orðið svo
þröngt að fæturnir á honum stóðu
út úr húsinu, það var ekki hægt að
loka dyrunum. Og hann svaf því
með fætuma út úr húsinu um nótt-
ina. Og ekki varð honum kalt, hann
var með stóran gærupoka, en hann
leit ekki við neinum öðram svefn-
pokum en þessum gærapoka. Okk-
ur hinum fannst gærapokarnir
ómögulegir því þeir vora svo þung-
ir að það var ómögulegt að bera þá.
Eg held að nóttin hafi bara verið
ágæt hjá öllum, þótt það væri
svona þröngt og ekki væru allir
vanir að sofa í svefnpokum. Dag-
inn eftir dreif Guðmundur allan
mannskapinn út á Heljarkamb og
þegar upp var staðið tókst ferðin
mjög vel. Þrátt fyrir allt sem á
bjátaði var þetta mjög skemmtileg
reynsla, enda var þetta endurtekið
um páskana árið eftir. En þá pass-
aði Mannsi upp á hvað margt fólk
myndi mæta og undirbjó þetta að-
eins betur. [... ]
Dularheimar
Dulræn málefni hafa ætíð verið
fólki ofarlega í huga á íslandi,
enda þótt þau séu misjafnlega
mikið í opinberri umræðu. Framan
af tuttugustu öld vora slík mál
mjög áberandi, því þá var og hét
spíritísminn og öðlaðist fjölda fylg-
ismanna um land allt. Spíritisminn
var kominn frá útlöndum en bland-
aðist hér á landi mjög greiðlega
ýmiss konar trú og hjátrú á andleg
málefni sem fyrir var. í ætt Guð-
mundar Einarssonar hafði lengi
verið áhugi á dulrænum málum og
í ævisögu bróður hans; Tryggva
Einarssonar í Miðdal, I veiðihug,
era raktar fjölmargar sögur um
dulræna hæfileika forfeðra þeirra
bræðra og annarra fjölskyldumeð-
lima.
Og Guðmundur sjálfur virðist
hafa haft ríkan áhuga á slíkum efn-
um og verið sannfærður um tilvist
einhvers konar andaheims, handan
hins efnislega. Hann settí trú sína
á slíkum efnum að vísu aldrei
skipulega fram í ræðu eða riti, en
vitnaði oft tíl þess í skrifum sínum
að hann ætti sér „draumamann"
sem leiðbeindi honum um ýmsa
hlutí. Og dulræn fyrirbrigði af
ýmsu öðru tagi era líka gjarnan á
sveimi í greinum hans og bókum.
Þegar Guðmundur hóf að sækja
heim fjarlægar þjóðir sóttist hann
gjaman eftir því að kynna sér trú-
arlíf þeirra og þá ekki síst þeirra
sem „frumstæðar“ hafa verið
nefndar. Hann hafði ríkan áhuga á
„sjamanisma" þeim sem tíðkaður
var meðal mongólskra þjóða í Asíu
og ennfremur í ekki ósvipaðri
mynd á Grænlandi. Jafnframt var
hann veikur fyrir launhelgum
hvers konar, tilraunum útvalinna
hópa til þess að ná sambandi við
guðdóminn með sérstökum helgi-
athöfnum og helgisiðum. Eins og
fram kemur í viðtali þeirra Ara
Trausta Guðmundssonai’ og Ás-
geirs Sigurgestssonar við Gunnar
Dal, sem hér er vitnað til, virðist
Guðmundur hafa verið í sambandi
við einhverja slíka launhelgahópa
erlendis, og jafnvel tekið þátt í at-
höfnum þeirra. En eðli málsins
samkvæmt eru slíkar athafnii- að
meira eða minna leyti leynilegar
og Guðmundur virðist ekki hafa
rætt þessi mál að nokkra ráði við
aðra en Gunnar, þótt hann hafi
raunar skrifað nokkuð um
„sjamanisma" hér og hvar.
Því verður ekki fullyrt hér ná-
kvæmlega á hvaða stígi dulspeki-
leg iðkun Guðmundar frá Miðdal
var, né hver trú hans í þessum efn-
um var í smáatriðum. Á hinn bóg-
inn er ljóst að allt var þetta í nán-
um og órofa tengslum við hina ríku
náttúruskynjun Guðmundar; hann
hefúr augijóslega fundið til skyld-
leika við hverjar þær tilraunir sem
menn hafa gert gegnum tíðina tíl
þess að nálgast guðdóminn með
beinum, milliliðalausum og per-
sónulegum hætti.
• Bókarheiti er Guðmundur frá
Miðdal. niugi Jökulsson hefur tek-
ið saman. Útgefandi er Bókaiít-
gáfan Ormstunga. Bókin er 256
bls. með ijölda mynda.
SUNNUDAGUR 14. DESEMBER 1997 B 3 V
Kæri Keith - Jóhanna
Kristjónsdóttir
„...hér er fjallað af mikilli alvöm
um heitar tilfinningar og sára
reynslu. Hún (bókin) á því er-
indi til okkar vegna einlægninn-
ar.“ (Morgunblaðið, Skafti Þ.
Halldórsson)
„En þetta er fyrst og fremst bók
fyrir fólk sem vill kynnast ein-
hverju nýju, lifa eitthvað nýtt,
heilsteypt og einlægt..."
(DV, Vigdís Grímsdóttir)