Morgunblaðið - 01.12.1999, Blaðsíða 32

32 MIÐVIKUDAGUR 1. DESEMBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Dramatískur
einsöngur
Öfgafullar ástir og
rómantískir Rússar
TOJVLIST
íslenzka óperan
EINSÖNGSTÓNLEIKAR
Sönglög og aríur eftir Schumann,
Fauré, Ullmann, Mozart, Bizet,
Puccini og Dvorák. Helga Rós Indr-
iðadóttir sópran; Gerrit Schuil, pía-
nó. Fimmtudaginn 25.
nóvember kl. 20:30.
PAD leyndi sér ekki töluverð eft-
irvænting í andrúmslofti íslenzku
óperunnar, þegar ofangreindir tón-
leikar áttu að hefjast, og fékk mað-
ur sem stundum vill verða þá
óþægilegu tilfinningu, að margir
áheyrendur þekktu betur til um fer-
il og hagi söngvarans en maður
sjálfur, sem í þetta sinn var með öllu
upp á hjálpfýsi tónleikaskrár kom-
inn. Þar stóð m.a. að Helga Rós
Indriðadóttir hefði lokið þriggja ára
námi við óperudeild tónlistarháskól-
ans í Stuttgart nú í sumar, hefði
debúterað sem Freia í Rínargullinu
í Staatstheater Stuttgart sl. marz
og væri nú fastráðin þar.
Viðfangsefni tónleikanna voru að
mestu ljóðræns eðlis, en með vax-
andi dramatískum þunga; ljóða-
söngur fyrir hlé, en óperuaríur eft-
ir. Fyrst 4 lög eftir Sehumann, þá 4
eftir Fauré og Funf Liebeslieder
eftir Viktor Ullmann, en eftir hlé
tvær aríur greifynjunnar úr Figaro,
aría Micaelu úr Carmen, tvær aríur
Liu úr Turandot og loks aría Rú-
sölku úr samnefndri óperu Dvoráks.
Fyrstu Schumann-lögin voru lát-
laus og átakalítil, en í hinu síðasta
þeirra, Singet nicht in Trauertönen,
fékk „hetju-sópraninn“ smá tæki-
færi, og mátti þá fyrst, en ekki síð-
ast, heyra, að hin hljómmikla rödd
Helgu Rósar virðist að svo stöddu
njóta sín bezt í dramatísku hlut-
verki þar sem taka þarf á. Látlaus-
ari lögin voru í sjálfu sér ekki illa
sungin, þó að takmörkuð beiting
fíngerðra meðala í mótun og dýna-
mík benti til, að ljóðasöngsgreinin
hefði fremur legið í láginni hjá söng-
konunni undanfarið.
Verri þótti manni ákveðin til-
hneiging til að lafa - oftast aðeins
örlítið en samt greinanlega - í tón-
stöðu, nema helzt á sterkum og há-
um tónum (og þá sjaldan sem brá
fyrir sléttum söng án víbratós), sem
reyndist meira eða minna gegnum-
gangandi allt kvöldið. Miðað við ág-
ætar undirtektir og „uppstandandi“
klapp í lokin létu fáir áheyrenda það
á sig fá, en sé maður þeim ósköpum
gæddur að láta truflast af slíku, er
aftur á móti hætt við að umdeilanleg
tónstaða skyggi á ýmsa kosti í túlk-
un. Maður beið eftir að þetta myndi
lagast með aukinni upphitun, en svo
var ekki. Ef rétt er, sem undirr.
frétti á skotspónum í hléi, að söng-
konan hefði nýlega færzt upp í sópr-
an úr mezzo-sviði, gæti hins vegar
verið kominn partur af skýringunni
á téðum vanda, sem tími og æfing
munu þá væntanlega eiga eftir að
kippa í lag.
Burtséð frá þessu, sem flestir við-
staddra létu sér sem sagt í léttu
rúmi liggja, var margt vel gert í
söng Helgu, og þýzkan textafram-
burð hafði hún 100% á valdi sínu,
sem kannski kom ekki á óvart eftir
langdvöl syðra. Hin lauflétta gal-
líska lýrík í Fauré-lögunum komst
vel til skila, en þó sérstaklega
straumþung dramatíkin í ástar-
söngvum Viktors Ullmanns. Ull-
mann birtist ekki í hljóðriti fyrr en í
byrjun þessa áratugar. Hann var
nemandi Schönbergs, en hélt
expressjónískum stíl sínum ávallt á
tónölum grunni, og samdi síðustu
verk sín við aðstæður sem engu tón-
skáldi er óskandi, í „fyrirmyndar-
fangabúðum" nazista í Theresienst-
adt, áður en hann lét lífið í
Auschwitz. Erfitt er vitaskuld að
skilja slík örlög blákalt frá tónsköp-
unargæðum, en að svo miklu leyti
sem heyrt varð af fyrstu kynnum,
var Ullmann merkilegur söngvahöf-
undur með tilfinningu fyrir drama-
tískri framþróun, eins og ljóst varð
af þessum kröfuhörðu en vel sömdu
lögum. Píanóhlutverkið var ekki
síður krefjandi, en Gerrit Schuil
sýndi hér og sannaði, að mikil átök
færu honum ekki verr en ísmeygi-
legustu blíðuhót góðskáldanna.
Operuaríurnar Porgi, amor og
Dove sono eftir Mozart voru mjúkt
og fallega sungnar og kölluðu fram
ágætar viðtökur, sem og aría Mica-
elu úr Carmen, Je dis que rien, og
þó sérstaklega seinni Puccini-arían,
hin átakamikla Tu che di gel cinta.
Aría Rúsölku í lokin til tunglsins var
sungin á tékknesku. Færðist þar
andrúmsloftið aftur niður á látlaus-
an byrjunarreit með þjóðlegu ívafi,
og tókst þeim félögum að miðla af
innlifun dreymandi sakleysi vatna-
dísar tékkneska ævintýrisins.
Ríkarður Ö. Pálsson
TOJVLIST
Hafnarborg
SÖNGTÓNLEIKAR
Ágúst Ólafsson bariton og Kíril
Kozlovski pianóleikari fluttu verk
eftir Robert Schumann, Edvard
Grieg, Pjotr Tsjaíkovskíj og Sergei
Rakhmaninov. Mánudagskvöld kl.
20.30.
ÞAÐ er ekki ofsögum sagt af
vexti í íslenskri söngvarastétt. Enn
stígur nýr söngvari fram á sjónar-
sviðið, Agúst Olafsson bariton, sem
hefur ekki bara undurfallega rödd,
heldur líka allt það til að bera sem
góður söngvari þarf að hafa í far-
teskinu, - músíkhæfileika og næmi
fyrir orðsins list og túlkun. Og það
er ekki svo lítið veganesti út í heim
atvinnumennsku í söng. Meðleikari
Agústs á tónleikunum var kornung-
ur Hvít-Rússi, Kíril Kozlovski, sem
sannarlega á framtíðina fyrir sér
sem frábær píanisti miðað við
frammistöðu hans á tónleikum
þeiira í Hafnarborg á mánudag-
skvöldið.
En ekki er allt komið þótt hæfi-
leikarnir séu til staðar. Sumt er það
sem ekki fæst nema með reynslu og
þroska og það átti við um báða ungu
listamennina. Agúst Olafsson sýndi
það í flutningi Dichterliebe eftir
Schumann, að hann hefur burði til
að verða frábær ljóðasöngvari. Þótt
túlkun hans hafi verið býsna þrosk-
uð miðað við ungan aldur vantaði í
hana þá dýpt og dýnamík sem sem
aðeins aldur og reynsla geta gefið
honum. Bestu kai’lljóðasöngvarar
eru að syngja framundir sjötugt og
verða fæstir virkilega góðir fyrr en í
fyrsta lagi um fertugt. Ungur og
hæfileikaríkur söngvari eins og
Ágúst þarf því helst að beita þolin-
mæðinni og nota tímann til að
syngja og syngja meira. Röddin á
eftir að þroskast og verða enn
blæbrigðaríkara og þjálla hljóðfæri.
Margt var virkilega fallega gert í
Dichterliebe, - tíunda ljóðið: Hör
ieh das Liedchen klingen var mjög
fallega sungið og áhrifamikið og
eins það tólfta: Am leuchtenden
Sommennorgen. Píanóleikarinn,
Kíril Kozlovski, var á ýmsan hátt
andstæða Ágústs. Tilfinningar í leik
hans voru óhamdar og óbeislaðar og
þar var ekki farinn neinn meðal-
vegui-. Þar var spilað upp á líf og
dauða og allt gefið í túlkunina. Nið-
urstaðan var yndislegur og blæbr-
igðaríkur leikur þegar best lét, en
alltof sterkur og yfirgnæfandi barn-
ingur þegar mest gekk á. Þá hætti
honum til að kaffæra söngvarann al-
gjörlega, eins og í lögunum Ich grol-
le nicht og Ein Jungling liebt ein
Mádchen. Bestu lög Kírils voru Hör
ich das Liedchen þar sem mjúkur
ásláttur og þýður leikur hans var
frábær og algjörlega í fasa við fal-
legan söng Ágústs.
Lög Griegs hentuðu píanóleikar-
anum að mörgu leyti betur en Schu-
mann. Þar var leikur hans hófstillt-
ari, þó hann væri ennþá vel
meitlaður og dýnamískur. Ágúst
söng norrænu lögin virkilega vel.
Þar stóðu upp úr Jeg elsker dig og
Med en vandlilje, sem var frábær-
lega flutt af þeim báðum, og sömu-
leiðis Borte, þar sem frábært lag
Griegs gufar bókstaflega upp eins
og gestirnir í boðinu sem sungið er
um. Þetta gerðu þeir félagar mjög
fallega. Stærsti gallinn í söng
Ágústs í þessum lögum var að
danskan og norskan voru hvorar
tveggju sungnai- með sænskum
framburði.
Tvö lög eftir Tsjaíkovskíj voru
það langbesta á tónleikunum; Ser-
enaða Don Juans og í miðjum
glaumi ballsins. 10141 Kozlovski fór á
kostum í rússnesku rómantíkinni og
Ágúst söng af sannfærandi tilfinn-
ingu. Lokaverkið á tónleikunum var
Kavatína Alekos eftir Rakhmaninov
við ljóð efth- Púshkin og var það
prýðilega flutt.
Það er ekki venjan að gagmýn-
endur beini orðum sínum að öðrum
en tónlistarmönnunum. Það verður
þó að segjast eins og er að svo mikill
var óróinn í salnum á tónleikunum í
Hafnarborg, að það var erfitt fyrir
tónlistarmennina að komast af stað.
Kliður og endalaust fitl tónleika-
gesta við söngskrárnar voru trufl-
andi - úr eða boðtæki fór af stað í
miðju lagi, barn grét hástöfum fyrir
utan gluggann og undir malaði loft-
ræstikerfið. Þá áttu eftir að bætast
við hefðbundinn hósti og skrjáf í
sælgætisbréfum. Þeir ágætu ungu
listamenn sem þarna voru að þreyja
frumraun sína í íslenskum tónlistar-
sal áttu betra skilið en þetta.
Bergþóra Jónsdóttir
Stórsveitartónleikar
í Frumleikhúsinu
STORSVEIT Tónlistarskóla FI
heldur tónleika í Frumleikhús-
inu, Vesturbraut 17, Reykjanes-
bæ, í kvöld, miðvikudagskvöld,
kl. 20. Stjórnandi er Edward
Frederiksen.
Stórsveit Tónlistarskóla FÍH
hefur starfað óslitið frá árinu
1989 og hefur komið fram við
fjölda tækifæra, jafnt innan skól-
ans sem utan. Árið 1990 tók
sveitin þátt í tónlistarhátíð í
Gautaborg. Árið 1996 tók hún
síðan þátt í jazz- og blues-hátíð í
Þórshöfn í Færeyjum.
Allmargir erlendir leiðbein-
endur hafa unnið með sveitinni,
m.a. John Clayton bassaleikari,
básúnuleikarinn Frank og Daniel
Nolgárd frá Ingesund-tónlistar-
háskólanum í Svíþjóð, en hann
var gestakennari við Tónlistar-
skóla FÍH.
Edward Frederiksen hefur
verið stjórnandi sveitarinnar síð-
an 1989.
Tónleikarnir eru haldnir á veg-
um Tónlistarskóla Reykjanes-
bæjar. Aðgangur er ókeypis.
Áætlaður fyrsti vinníngur í sexföldum potti á laugardaginn!