Morgunblaðið - 01.12.1999, Blaðsíða 51

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
MIÐVIKUDAGUR 1. DESEMBER 1999 51
+ Gyða Jónsdóttir
fæddist í Reykja-
vík 27. febrúar 1930.
Hún lést á Landakots-
spítala 22. nóvember
siðastliðinn. Foreldr-
ar hennar voru Jón
Þorbergur Bene-
diktsson, sjómaður, f.
9.8. 1889, d. 5.10.
1963, og Jóhanna
Þorsteinsdóttir, hús-
móðir, f. 22.5.1899, d.
18.2. 1933. Fósturfor-
eldrar Gyðu voru Ás-
geir Torfason, sjó-
maður og verka-
maður, f. 2.4. 1888, d. 22.5. 1988,
og Þorbjörg Einarsdóttir, húsmóð-
ir, f. 22.12. 1890, d. 16.8. 1962. Al-
systir Gyðu var Steina Margrét
Jónsdóttir, f. 8.5. 1928, d. 29.5.
1937. Hálfsystkini þeirra eru
Hjalti Jónsson, Grindavík, og Sig-
ríður Jónsdóttir, Hafnarfirði.
Gyða vinkona okkar í meira en
hálfa öld er dáin eftir erfitt stríð við
Parkinsonveiki og öll þau hugsanlegu
vandamál, er þeim sjúkdómi geta
fylgt. Undra- og aðdáunarvert er hve
æðrulaust hún tókst á við þennan ill-
víga sjúkdóm, þó sífelld vonbrigði
með meðferð, lyfjagjöf og þjálfun
yrðu ekki til að létta henni baráttuna.
Gyða rak heimili fjölskyldunnar af
miklum myndarskap og gestrisni, en
auk bónda og barna var Asgeir, fóstri
hennar, til heimilis hjá þeim í áratugi,
allt til dauðadags á 101. aldursári og
naut hann ástríkis og virðingar fjöl-
skyldunnar allrar, sem var samtaka
um að „afi“ ætti hjá þeim fagurt og
notalegt ævikvöld.
Farmannakonur sjá um flestar
hliðar heimilisreksturs og var Gyða
þar engin undantekning. Hún gaf sér
þó tíma til að stunda nám í Háskóla
Islands og um skeið í háskólanum í
Árósum og lauk BA-prófi í bókmenn-
tumvið HI.
Gyða skrifaði í Háskólanum rit-
gerð, þar sem fjallað var um minn-
ingargreinar um konur. Af ritgerð-
inni má ljóst vera að margar þeirra
voru henni ekki að skapi. Því slepp-
um við kleinum, hosum og sælgætis-
molum í litla munna, en lýsum aðdá-
un á listrænu handbragði við
tómstundaiðju. Má nefna sérdeilis
smekklega innbundnar bækur og
glerlistarmuni, sem við vinkonurnar
fengum að gjöf á stórafmælum.
Gyða var glaðvær, hafði skemmti-
legt skopskyn og ljómandi írásagnar-
hæfileika. Oft var skellihlegið í
saumaklúbb að kostulegum frásögn-
um hennar.
Gyða var mikill MR-ingur og lét
ekkert tækifæri fram hjá sér fara til
að taka þátt í samkomum og ferða-
lögum samstúdenta frá 1950.
Einstæðingar og umkomulitlir
nutu góðs atlætis á Hávallagötunni.
Dýr voru í miklu afhaldi, fuglar him-
insins og heimilislausir kettir voru
fóðraðir um leið og heimilisdýrin,
þegar þörf var á.
Trygglyndi Gyðu var einstakt og
fómfýsi í garð þeirra, sem minna
máttu sín. Attu þeir þar jafnan góðan
stuðning vísan. Gjaftmidi og hugsun-
arsemi við alla voru hennar aðals-
merki.
Hún „ræktaði garðinn sinn“, bæði
úti og inni og gróðurhúsið var stolt
hennar og mikill yndisauki.
Læknar á Landakoti og sumt
starfsfólk sýndu Gyðu mikinn skiln-
ing og hlýju. Slíkt ber að þakka.
Vertu sæl, kæra vina. Þökkum
samverustundirnar.
Bónda þínum og fjölskyldu vottum
viðeinlæga samúð.
Edda, Guðrún St.,
Ingibjörg Ýr og Stella.
Þegar hátíð ljóss og friðar er í
nánd kvaddi Gyða Jónsdóttir þennan
heim og nýtur vonandi dýrðarinnar í
nýjum heimkynnum. Sem ég var á
ferð eftir Hringbrautinni mánudag-
inn 22. nóvember eftir heimsókn á
Landspítalann til veikrar vinkonu
minnar leitaði hugurinn til Gyðu sem
Hinn 21.10. 1961
giftist Gyða Sigurði
Júnssyni, fyrrver-
andi yfirvélstjóra hjá
Eimskipi, f. 6.10.
1925. Synir þeirra
eru tveir, Ásgeir,
prófessor við Uni-
versity of N. Carol-
ina, f. 15.6.1961, eig-
inkona hans er Anna
Hrönn Jóhannsdótt-
ir, f. 10.8. 1962, og
eiga þau þijú börn,
Torfa, f. 17.1. 1989,
Jóhönnu, f. 9.2. 1993,
og Önnu Rósu, f.
23.5.1994; og Jón Viðar, jarðfræð-
ingur og starfsmaður við Jám-
blendiverksmiðjuna á Grundar-
tanga, f. 5.3. 1966, eiginkona hans
er Unnur Svavarsdóttir, f. 12.11.
1965, og eiga þau soninn Magna
Snævar, f. 16.1.1997.
Bálför Gyðu fór fram í kyrrþey.
lá á Landakoti. Ég var komin á
fremsta hlunn með að líta til hennar
en hætti við það á síðustu stundu. Það
var eins og fyrirboði því um kvöldið
hringdi vinkona okkar Gyðu og tjáði
mér að hún hefði andast um morgun-
inn. Hjá þessari vinkonu minni höfð-
um við Gyða sést 1981, löngu eftir
kynni okkar á æskuárum í Vestur-
bænum. Kom mér í huga freknótt og
fínleg telpa úr Garðastræti sem fyllti
hóp vinstúlkna minna. Endurminn-
ingamar úr Vesturbænum fyrrum
daga höfðu nú tengt okkur traustum
böndum. Þar sem ég er nú flutt á
bemskuslóðir hlakkaði ég til nálægð-
arinnar við hana.
Náin kynni okkar hófust vorið
1994 þegar við sátum yfir nemendum
Háskóla íslands þar sem þeir
þreyttu próf í Eirbergi. Þar naut
Gyða sín vel sakir ljúfmennsku og
velvildar í garð þeirra sem sátu í eld-
rauninni og einmitt þess vegna hafði
henni oft verið falið að gæta nemenda
sem prófaðir voru á sjúkrastofnun-
um. Hún stappaði stálinu í nemend-
uma sem voru að missa kjarkinn í
prófunum og létti þeim þannig róður-
inn. Mér er minnisstætt eitt sinn er
ærandi hávaði barst inn í prófstof-
umar í Eirbergi og Gyða vílaði ekki
fyrir sér að ganga út og biðja gröfu-
manninn að hætta störfum og taldi
hann það sjálfsagt því að hann skildi
vel að slíkt truflaði nemendur og
kvaðst sjálfur hafa nýlokið prófum.
Sjálf naut ég samvistanna við Gyðu,
hún hafði á takteinum gamansögur í
morgunsárið þegar mætt var til
vinnu og bjó okkur þannig vel undir
yfirsetuna þar sem tíminn virtist
varla mjakast áfram. Það var víðara
en í Eirbergi sem við sátum yfir í
prófum og hafði hún ávallt jafngam-
an af starfinu og stóð meðan stætt
var. Gyða starfaði á þessum vett-
vangi árin 1989 til 1997. Þegar hún
hætti var tómlegra að koma til yfir-
setunnar. Maður saknaði vinar í stað.
Sjálf vildi hún fylgjast með hvernig
gengi á gamla vinnustaðnum og innti
mig eftir fréttum þaðan. Nú þegar
Gyða er öll sé ég hana fyrir mér ró-
lega, æðrulausa og viðmótsþýða og
vel til hafða eins og hún var er ég
sótti hana heim í síðasta sinn.
Blessuð sé minning Gyðu Jóns-
dóttur.
Anna Þorsteinsdóttir.
Þegar ég hóf að lesa almenna bók-
menntafræði við Háskóla íslands
fyrir tæpum tuttugu árum voru flest-
ir samnemendur mínir á svipuðu reki
og ég sjálf, á milli tvítugs og þrítugs.
Þó voru á þessu nokkrar undantekn-
ingar og í hópnum sem settist í
kvennabókmenntir hjá Helgu Kress
vorið 1981 var meðal áhugasamra
nemenda Gyða Jónsdóttir, sem okk-
ur nýútskrifuðum stúdínum fannst
þá vera nokkuð við aldur, þótt reynd-
ar hafi hún ekki verið nema rúmlega
fimmtug. Fljótlega kom í ljós að
Gyða átti vel heima í hópnum, áhugi
hennar og elja við námið var eftir-
tektarverð og þegar námskeiðinu
lauk um vorið gátum við ekki hugsað
okkur að hætta og þá um vorið var
stofnaður kvennabókmenntaleshr-
ingur sem hefur starfað óslitið síðan.
Kjarni þessa leshrings telur þrettán
konur og Gyða var ekki elst, en hún
er sú fyrsta sem kveður.
Gyða útskrifaðist með BA-próf í
almennri bókmenntafræði og dönsku
vorið 1983. Titillinn á lokaritgerð
hennar var sóttur í Biblíuna, „Væna
konu, hver hlýtur hana? Hún er mik-
ils meira virði en perlur“, og þar fjall-
ar Gyða um minningargreinar um
konur. í ritgerðinni sýnir Gyða
hversu orðræða minningargreina um
konur er hefðbundin og oft á tíðum
klisjukennd. Hún fjallar á gagnrýn-
inn hátt um það hvemig höfundar
minningargreina leggja í skrifum
sínum um konur ofuráherslu á eigin-
leika og dyggðir sem taldar eru kven-
legar: fórnfýsi, hlédrægni, ást og um-
hyggju fyrir öðrum, matargerð og
fyrirmyndar heimilishald. Nú er það
svo að ég gæti sem hægast talið upp
alla þessa rómuðu kosti kvenna og
heimfært þá upp á Gyðu - og væri þá
engu logið - en að sjálfsögðu læt ég
það vera, að gefnu tilefni. Ég get þó
ekki látið vera að nefna þá umhyggju
og tryggð sem Gyða sýndi mér ætíð
persónulega og ég veit að aðrar í
leshringnum hafa svipaða sögu að
segja. Hún færði mér ætíð gjafir við
tímamót eins og útskriftir og bams-
fæðingar, og þegar ég dvaldi við nám
í Bandaríkjunum skrifaði hún mér
bréf og þangað sendi hún mér í þrít-
ugsafmælisgjöf afar fallega nælu sem
hún hafði búið tíl. Sjálf heimsótti hún
Ásgeir son sinn og fjölskyldu hans oft
til Bandaríkjanna, en hann stundaði
þai- nám á sama tíma og ég. í einni
slíkri ferð hennar gafst mér tækifæri
á að hitta hana og áttum við saman
góðar stundir, líkt og við höfðum
einnig átt erlendis tíu áram fyrr þeg-
ar við fóram í hópi dönskunema í
námsferð til Danmerkur. Kynni mín
af Gyðu spanna því miklar víddir,
bæði í tíma og rúmi, og ég kynntist
vel öllum hennar miklu mannkostum.
I fyrrnefndri ritgerð Gyðu koma
glögglega fram þeir eiginleikai' henn-
ar sem við í leshringnum kynntumst
svo vel á fundum okkar í gegnum ár-
in; næm tilfinning hennar fyrir því
neyðarlega og fyndna í mannlegum
samskiptum og hennar frábæra
kímnigáfa. Gyða var mikill húmoristi
og oft gat hún fengið alla viðstadda til
að tárast af hlátri þegar hún sagði
okkur sögur af sjálfri sér, vanda-
mönnum sínum og vinum - eða þá
bara af hinum dekraða ketti sínum,
Ella, sem ætíð lét fara makindalega
um sig nálægt eiganda sínum þegar
fundirnir vora haldnir á heimili henn-
ar. Gyða hafði frásagnargáfu sem
naut sín vel í okkar hópi og ógleym-
anlegur er hinn bráðsmitandi hlátur
hennar sem ætíð hljómaði sem undir-
leikur við sögumar.
Það hefur verið okkur yngri kon-
um leshringsins bæði fróðlegt og gef-
andi að hafa Gyðu í hópnum. Hún
hefur (ásamt aldursforseta leshr-
ingsins, Rannveigu Löve) miðlað
okkur dýrmætum fróðleik og veitt
okkur innsýn í líf fyn-i kynslóða á
hátt sem við hefðum varla annai's
haft aðgang að. Líf Gyðu var ekki
alltaf dans á rósum, bernska hennar
var mörkuð sorg og erfiðleikum, en
r 3lómat>úðiin >
öa^ðskom
l v/ Possvo^skii'kjwgai'ð >
Símii 554 0500
Sérfræðingar
í blómaskreytingum
við öll tækifæri
1 Ifffll blómaverkstæði 1
I PINNAm |
Skólavörðustíg 12,
á horni Bergstaðastrætis,
sími 551 9090.
GYÐA
JÓNSDÓTTIR
Gyða missti móður sína úr berklum
þegar hún var barn að aldri. Þegar
hún hóf nám við Háskóla íslands,
tæplega fímmtug að aldri, var lang-
þráður draumur að rætast. Draumur
sem hafði búið lengi með henni eftir
að hún lauk stúdentsprófi frá
Menntaskólanum i Reykjavík árið
1950, á tíma sem aðeins fáar konur
áttu kost á að ganga menntaveginn.
Við eram þakklátar fyrir að hafa átt
hlutdeild í því að sjá þann draum
hennar rætast og við vitum að hún
naut hverrar stundar í gefandi um-
ræðum um bókmenntir og fræði. Það
var sú umræða sem við leituðumst
við að viðhalda í leshringnum okkar
og munum halda áfram að viðhalda
um ókomna framtíð og minning Gyðu
mun lifa með okkui'.
Við í leshringnum eigum eftir að
sakna Gyðu mikið. Við kveðjum hana ^
með söknuði og djúpu þakklæti fyrir
dýrmætar samvistir. Við sendum eig-
inmanni Gyðu, Sigurði Jónssyni, og
sonum hennar tveimur, Ásgeiri og
Jóni Viðai-i, eiginkonum þeirra og
bömum innilegustu samúðarkveðjur.
Guð blessi minningu vinkonu okkar
Gyðu Jónsdóttur.
F.h. leshringsins,
Soffía Auður Birgisdóttir.
Handrit afmælis- og minningargreina skulu vera vel frá gengin, vélrituð eða tölvusett. Sé
handrit tölvusett er æskilegt, að disklingur fylgi útprentuninni. Auðveldust er móttaka
svokallaðra ASCII-skráa, öðru nafni DOS-textaskrár. Ritvinnslukerfin Word og Wordper-
fect eru einnig auðveld í úrvinnslu. Senda má greinar til blaðsins í bréfsíma 569 1115, eða á
netfang þess (minning@mbl.is) — vinsamlegast sendið greinina inni í bréfinu, ekki sem
viðhengi. Nánari upplýsingar má lesa á heimasíðum. Pað eru vinsamleg tilmæli að lengd
greina fari ekki yfir eina örk A-4 miðað við meðallínubil og hæfilega línulengd — eða
2.200slög. Höfundar eru beðnir að hafa skírnarnöfn sín en ekki stuttnefni undir greinunum.
t
Eiginmaður, faðir, tengdafaðir, afi og langafi,
PÉTUR B. GEORGSSON,
Búlandi 2,
verður jarðsunginn frá Bústaðakirkju föstu-
daginn 3. desember kl. 13.30.
Guðrún S. Gunnarsdóttir,
Júlíus Pétursson, Torill Masdalen,
Gunnar Örn Pétursson, Karen Níelsdóttir,
Birgir Pétursson, Anna Lísa Guðmundsdóttir,
Steinunn Pétursdóttir, Sveinn Skúlason,
Guðrún Pétursdóttir,
afabörn og langafabörn.
t
Ástkær eiginmaður minn, faðir okkar, tengda-
faðir, afi og langafi,
BALDUR MÖLLER
fyrrv. ráðuneytisstjóri,
verður jarðsunginn frá Hallgrímskirkju í dag,
miðvikudaginn 1. desember, kl. 13.30.
Sigrún Markúsdóttir Möller,
Markús K. Möller, Júlia G. Ingvarsdóttir,
Jakob Mölier, Sigrún Snævarr,
barnabörn og barnabarnabarn.
t
Móðir, tengdamóðir, amma og langamma,
GUÐMUNDÍNA JÓHANNSDÓTTIR
ÍNA.
hjúkrunarheimilinu Skjóli,
áður Dalbraut 20,
verður jarðsungin frá Fossvogskirkju föstu-
daginn 3. desember kl. 13.30.
Eria Emilsdóttir, Páll G. Björnsson,
Hulda Ríkharðsdóttir, Halldór P. Þorsteinsson,
Gunnar Ríkharðsson, Helga Thoroddsen,
Hörður Ríkharðsson, Sigríður Aadnegard
og barnabarnabörn.
t
Elskuleg eiginkona mín, móðir okkar, tengda-
móðir og amma,
SJÖFN EGILSDÓTTIR,
Urðartúni við Laugarásveg,
Reykjavík,
verður jarðsungin frá Langholtskirkju mánu-
daginn 6. desember kl. 13.30.
Þeim, sem vilja minnast hennar, er bent á
Krabbameinsfélagið.
Gunnar Már Hauksson,
Brynja Gunnarsdóttir, Eirik Liland,
Haukur Gunnarsson, Auður Lilja Arnþórsdóttir,
Soffía Gunnarsdóttir, Filippo de Esteban,
Egill Gunnarsson, Gígja Svavarsdóttir,
Hörður Gunnarsson, Doris Juchli
og barnabörn.