Morgunblaðið - 01.12.1999, Blaðsíða 50

&() MIÐVIKUDAGUR 1. DESEMBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
BALDUR MÖLLER
•jgnargs konar. Hann stóð að stofnun
T’élags staifsmanna stjómarráðsins
1943 og var formaður þess fyrst eftir
stofnun. Einnig stóð hann að stofnun
Lögfræðingafélags stjórnarráðsins
en dagar þess félags urðu reyndar
ekki margir. Hann lét sér jafnan
annt um allt félagslíf innan stjórnar-
ráðsins, sótti jafnan samkomur og
árshátíðir Stjórnarráðsins og tók
iðulega þátt í íþróttakeppni og
skákkeppni. Þessi félagsstörf leiddu
svo til þess að hann valdist til forystu
í sveit opinberra starfsmanna og átti
hann sæti í stjórn BSRB 1954-1958,
■^-þar af varaformaður síðustu tvö árin,
og tryggð við þau samtök hélt hann
jafnan. En afskiptum hans af mál-
efnum opinberra starfsmanna var
ekki lokið því eftir að þeir fengu
samningsrétt átti hann um tveggja
áratuga skeið sæti í samninganefnd
ríkisins í launamálum.
í öllum störfum var Baldur Möller
hollráður, hvort heldur var í sam-
skiptum við yfirmenn, samstarfs-
menn eða þá sem við hann áttu er-
indi, háa jafnt sem lága. Þolinmæði
hans var einstök. Þeir málaflokkar
sem ráðuneytið fjallar um varða
mjög persónulega hagi borgaranna,
m.a. málefni brotamanna og fjöl-
skyldna. Otöldum stundum varði
Baldur til að hlusta á fólk lýsa per-
sónulegum vandamálum og rétta því
hjálparhönd, enda var hann mann-
+
Ástkær faðir okkar, tengdafaðir og afi,
BJÖRN JÓNASSON,
Víðimel 61,
Reykjavík,
lést á líknardeild Landspítalans mánudaginn
29. nóvember.
Einar H. Björnsson,
Dagbjört Björnsdóttir,
Herdís Björnsdóttir, Bjarni Geir Alfreðsson
og barnabörn.
þekkjari glöggur. Hann aðstoðaði
fanga sem voru að losna úr fangelsi
við að fóta sig á ný og lögfræðinga
sem hrasað höfðu á svelli Bakkusar
studdi hann til starfa. Hann stuðlaði
að því að þeir sem sviptir höfðu verið
mannréttindum, svo sem var um
kosningarrétt og kjörgengi á árum
áður, skyldu öðlast þau réttindi á ný
þegar skilyrðum var fullnægt. Hafa
ber í huga að starfsumhverfi þessara
málaflokka hefur nú breyst mjög frá
því sem áður var með tilkomu nú-
tímalegri löggjafar og nýrra stofnana
og nefnda. Fróðleiksfýsn hans var og
mikil og oft var hann ekki í rónni fyrr
en leitað hafði verið til þrautar að
heimild sem máli gat skipt.
Baldur var samstarfsmönnum sín-
um mildur en traustur húsbóndi.
Hann flíkaði ekki skoðunum sínum
og stjórnaði ekki með fyrirmælum.
Hann hafði einstaka skapmildi en
skap átti hann að sjálfsögðu og gat
verið fastur fyrir þar sem það átti
við, enda var hann íþrótta- og keppn-
ismaður svo sem fram er komið, en
ekki bitnaði það á öðrum.
Baldur Möller var embættismaður
af gamla skólanum í bestu merkingu
þeirra orða. Hann var mikill heiðurs-
maður. Hann hlaut margvíslegar
viðurkenningar fyrir afrek í íþrótt-
um og skák svo sem sjá má á heimili
hans og einnig fyrir félagsstörf.
Hann verðskuldaði að sjálfsögðu op-
inbera viðurkenningu fyrir störf sín í
þágu alþjóðar en hógværð hans var
slík að undan því var beðist.
Baldur var sterkur til líkama og
sálar svo sem frækin afrek í líka-
mlegri og andlegri keppni bera með
sér. Hann var hávaxinn en grann-
holda sem rekja mátti til veikinda á
árum áður. Að öðru leyti var hann
heilsuhraustur fram undir hið síð-
asta en fyrir hartnær tveimur árum
varð hann fyrir því áfalli að lær-
brotna og náði hann sér aldrei að
fullu eftir það.
Baldurs Möllers verður ekki
minnst án þess að nefnd sé eiginkona
hans, Sigrún Markúsdóttir. Þau gátu
í sumar fagnað hálfrar aldar hjú-
skap. Með sinni léttu lund var hún
Baldri stoð í blíðu og stríðu. Hún bjó
honum gott og listrænt heimili sem
oft var prýtt tónverkum meistar-
anna. Varð þessa vel vart þegar þau
hjón voru sótt heim og ekki síður ef
reka þurfti erindi við þau í síma að
kvöldi til. Saman nutu þau íslenskrar
náttúru árið um kring; stunduðu úti-
vist, m.a. skíðagöngu. í þessu skyni
áttu þau sér lítið afdrep á Mosfells-
heiði. Þau ferðuðust víða um land
þar sem Sigrún var bflstjórinn.
Höfðu þau þá gjaman með sér tjald
og tjölduðu í fögru umhverfi.
Sigrúnu og Baldri eru þakkaðar
ótal ánægjulegar stundir, í starfí og
annars staðar, fyrir gestrisni á heim-
ili þeirra og fyrir tryggð og vináttu.
Þessar línur eru settar á blað er
fyrstu aðventuljósin eru tendmð. Er
sérstök ástæða til að þakka þeim
hjónum þann ánægjulega sið, sem
þau héldu um langt skeið, að bjóða
samstarfsfólki Baldurs í ráðuneytinu
og mökum þeirra heim til sín
kvöldstund á aðventu.
Ég þakka löng kynni við Baldur
allt frá því ég fyrst sem laganemi átti
nokkur skipti við hann í ráðuneytinu
síðla vetrar 1954 og síðan náið sam-
starf í ráðuneytinu í rúm 25 ár. Enn
er mér minnisstætt hið hlýja viðmót
sem mér mætti á fyrsta starfsdegin-
um þar. Ég þakka leiðsögn sem hann
veitti mér og þann trúnað og það
traust sem hann jafnan sýndi mér.
Með Baldri Möller er kvaddur gagn-
merkur samferðamaður.
Sigrúnu, sonum þeirra, Markúsi
og Jakobi, og öðrum aðstandendum
eru sendai- innilegar samúðarkveðj-
ur.
Ólafur W. Stefánsson.
+
Innilegar þakkir fyrir samúð og hlýhug við andlát og útför
ÞÓRARINS B. HJÖRLEIFSSONAR
frá Norðfírði.
Sérstakar þakkir eru til starfsfólks Hrafnistu í Hafnarfirði.
Fyrir hönd aðstandenda,
Hjördís Hólm Hermannsdóttir,
Jakob Hólm Hermannsson.
Baldur Möller andaðist 23. nóv-
ember. Þeim fækkar óðum sem voru
samtímis honum að störfum í Stjórn-
arráðshúsinu meðan flest ráðuneytin
höfðu þar aðsetur. Þar var þröngt
setinn bekkurinn, en starfsmenn
hinna ýmsu ráðuneyta kynntust
meira en síðar þegar flutt var í önnur
og dreifðari húsakynni.
Árið 1941 var Baldur Möller skip-
aður fulltrúi í dóms- og kirkjumála-
ráðuneytinu, en það ráðuneyti fór þá
einnig með menntamál. Árið 1961
varð hann ráðuneytisstjóri. Hann
starfaði alla tíð í ráðuneytinu nema
rúmt ár, sem hann var í sendiráðinu í
Kaupmannahöfn.
Baldur átti að baki ágætan náms-
feril í Menntaskólanum í Reykjavík
og í lagadeild Háskólans. Hann var
einnig þá þegar þekktur skákmaður
og átti eftir að bæta mörgum afrek-
um við á því sviði, bæði innan lands og
utan. Skákmeistari Reykjavíkur og
íslands varð hann mörgum sinnum
og skákmeistari Norðurlanda. Hann
var einnig áhugasamur um íþróttir og
íþróttamaður á yngri árum. Hann var
valinn til forystu í Iþróttabandalagi
Reykjavíkur á sinni tíð. Yfirleitt var
Baldur áhugamaður um félagsmál og
var t.d. í stjóm og varaformaður
Bandalags starfsmanna ríkis og bæja
um hríð og kjörinn fyrsti formaður
Félags starfsmanna Stjómarráðsins
þegar það var myndað 1943.
Baldur var hógvær maður, práður
og vinsæll og naut trausts þeirra,
sem störfuðu með honum. Minnist
ég þess hve hann var hlédrægur
þann tíma sem faðir hans var ráð-
herra. Baldur var stórfróður og
þekkti vel til ýmissa atburða í þjóð-
lífinu fyrr og síðar, enda hafði hann
vegna stjórnmálastarfs föður síns
náin kynni af stjórnmálabaráttunni í
landinu um langt skeið.
Við Baldur höfðum ýmislegt sam-
an að sælda, þótt ég væri ekki í hans
ráðuneyti, nema ef telja skal að ég
annaðist um 17 ára skeið útgáfu
Lögbirtingablaðs fyrir hönd dóms-
málaráðuneytisins og var víst reynd-
ar settur fulltrái í dómsmálaráðu-
neytinu um stundar sakir. En
hinsvegar skipuðust mál þannig, að
mér var falið að vinna að menntamál-
um meðan þau voru enn hluti af
dóms- og kirkjumálaráðuneytinu og
átti þá mikil og góð samskipti við
Baldur og einnig eftir að sérstakt
menntamálaráðuneyti var sett á
stofn.
I forsætisráðherratíð Hermanns
Jónassonar var skipuð nefnd til þess
að endurskoða Jiágildandi lög um
Stjórnarráðið. I henni áttu sæti
Jónatan Hallvarðsson formaður,
Baldur Möller og Kristján Thor-
lacius. Nefndin samdi og skilaði
lagafrumvarpi. Það var að vísu aldrei
lagt óbreytt fyrir Alþingi, heldur
annað frumvarp, sem Jónatan end-
urvann úr frumvarpi nefndarinnar,
en að meginefni munu gildandi lög
um Stjórnarráð íslands verk fyrr-
greindrar nefndar.
Árið 1987 áttum við Baldur sæti í
nefnd, ásamt Pétri Thorsteinsson og
Guðmundi Benediktssyni, til þess að
fjalla um íslenska fánann o.fl. Kom
þar í ljós sem oftar, hve Baldur var
fróður, tillögugóður og ágætur í
samstarfi. I tengslum við þetta starf
komum við heim til hans þar sem allt
bar vott um gamalgróið menningar-
heimili.
Það var stundum skopast að því
við Baldur, að hann skyldi hafa borð
og stóla í skrifstofu sinni í ráðuneyt-
inu á kafi í skjölum. Sagði hann gam-
ansögur af þessu sjálfur. En hitt
brást ekki, þrátt fyrir skjalahaug-
ana, að hann vissi jafnan nákvæm-
lega hvar hvert skjal var sem á þurfti
að halda hveiju sinni.
Það er svo um marga menn að þeir
starfa saman alla vinnudaga, en að
dagsverki loknu hverfur hver til síns
heima og þá tekur við önnur starf-
sveröld. Þannig þekkja menn oft
ekki samstarfsmenn sína nema að
takmörkuðu leyti. Við Baldur hitt-
umst ekki oft utan vinnutíma, þótt
við ræddumst stundum við í síma.
Hann var hluti af þeirri veröld, sem
mér finnst nú miklu fátæklegri eftir
brottför hans.
Við hjónin sendum eiginkonu hans
og öðrum vandamönnum innilegar
samúðarkveðjur.
Birgir Thorlacius.
Við fráfall Baldurs Möller, fyrr-
verandi ráðuneytisstjóra í dóms- og
kirkjumálaráðuneytinu, vakna hjá
mér margar góðar minningar um
vináttu og samstarf við einstakan
heiðursmann. Ég varð þeirrar gæfu
aðnjótandi, er ég hóf störf í stjórnar-
ráðinu 1971, að fá að starfa með
Baldri Möller og þeim öðrum úrvals-
mönnum er þá skipuðu samninga-
nefnd rfldsins í launamálum. Þetta
voru, auk Baldurs, Gunnlaugm-
Briem, Brynjólfur Ingólfsson og Jón
Sigurðsson, allt starfandi ráðuneyt-
isstjórar á þeim tíma. Ritari nefnd-
arinnar var Höskuldur Jónsson síðar
ráðuneytisstjóri, en nú forstjóri
ÁTVR.
Það var mikill og góður skóli fyrir
ungan lögfræðing, sem var að stíga
sín fyrstu skref í stjórnarráðinu, að
fá að starfa með slíkum mönnum.
Þekking þeirra og reynsla, fram-
koma og vinnubrögð og síðast en
ekki síst fullkominn heiðarleiki í öll-
um greinum hlutu að vekja virðingu
og aðdáun. Það vakti strax athygli
mína hve hógvær maður og kurteis
Baldur var. Hann hækkaði aldrei
röddina, þótt viðmælendur hans
gerðu það, og var jafn elskulegur við
alla, háa sem lága, háværa sem lág-
væra. Það kann ýmsum að þykja
ótrúlegt en Baldur var mikfil skap-
maður. En sjálfstjórnin var nærri al-
ger og ekkert virtist geta komið hon-
um úr jafnvægi. Baldur var afar
frjór í hugsun og ráðagóður. Það
kom sér vel í erfiðum samningum að
geta leitað ráða hjá honum. Hann
hafði afar næmt auga fyrir því
hvemig líklegt væri að mál mundu
þróast. Það átti bæði við um viðhorf
viðsemjenda okkar og pólitísk við-
brögð umbjóðenda okkar, ráðheir-
anna. Dómgreind hans var þá lítt
skeikul, og næsta víst að „skákin"
tefldist eins og Baldur spáði.
Við Baldur áttum langan feril
saman í kjaramálunum. Auk þess að
starfa saman á vettvangi samningan-
efndar ríkisins vorum við fulltráar
ríkisins í samstarfsnefnd ríkisins og
BSRB á árunum ’78 til ’81. Af hálfu
BSRB sátu þá í samstarfsnefndinni
Kristján Thorlacius og Haraldur
Steinþórsson. Þeir Baldur og
Kristján þekktust vel og höfðu starf-
að mikið saman innan stjórnarráðs-
ins á árum áður, þ.ám. að gerð
kjarasamninga ríkisins við lækna.
Fundir í samstarfsnefndinni voru
mai'gii' og oft voru mjög erfið og eld-
fim mál þar til úrlausnar. Ef þeir
Baldur og Kristján voru báðir við-
staddir mátti þó treysta því að
fyllstu kurteisi yrði gætt og umræð-
an og orðaval allt eftir gamalli
stjórnarráðshefð.
Á löngum næturfundum í Karp-
húsinu verða stundum hlé á viðræð-
um aðila. Þá er oft slegið í spil eða
höfð uppi gamanmál til að stytta sér
stundir. Baldur naut sín afar vel á
slíkum stundum. Hann var mikill
húmoristi og sagði skemmtilega frá,
m.a. ýmsu því er hann hafði upplifað
í stjórnarráðinu. Allt var það þó
rætnislaust og meiddi engan. Hann
var ekki síður snjall í spilamennsk-
unni en í skákinni. Ég man þó að
Magnús Oskarsson borgarlögmaður
hló hátt og mikið þegar einn af
yngstu samningamönnum ríkisins
kom með tafl með sér á samninga-
fund og spurði Baldur hvort hann
vildi reyna við sig.
í ársbyrjun 1985 tók ég við emb-
ætti ráðuneytisstjóra í dóms- og
kirkjumálaráðuneytinu af Baldri.
Það var afar gott að taka við af hon-
um. Baldur hafði verið ákveðinn en
mildur húsbóndi. Starfsandi innan
ráðuneytisins var góður og starfs-
fólkið afar hæft til sinna stai’fa. Sum-
ir starfsmenn höfðu starfað lengi í
ráðuneytinu og allir sýndu þeir
Baldri mikla tryggð. Én Baldur
sýndi ráðuneytinu einnig mikla
tryggð. Öll þau ár sem liðin eru síðan
Baldur lét af embætti komu þau
Baldur og Sigrán eiginkona hans
jafnan á samkomur og hátíðir starfs-
fólks ráðuneytisins. Því slitnaði
aldrei sú taug, sem lá milli Baldurs
og ráðuneytisins, meðan hann lifði.
Andi hans hefur svifið yfir vötnum í
ráðuneytinu allt til þessa dags.
Fyrir það ber að þakka og ég á
ekki betri óskir til handa dóms- og
kirkjumálaráðuneytinu en að áhrifa
Baldurs Möller gæti þar sem lengst.
Það var öllum ljóst sem kynntust
Baldri að hann var mikill hamingju-
maður í sínu einkalífi, og jafnframt
að Sigrán eiginkona hans og lífsföru-
snautur var uppspretta þeirrar ham-
ingju. Ég sendi Sigrúnu, sonum
þeirra Baldurs og fjölskyldum þeirra
mínar innilegustu samúðarkveðjur.
Guð blessi minningu Baldurs Möller.
Þorsteinn Geirsson.