Alþýðublaðið - 25.03.1959, Blaðsíða 5

þykjast a. m. k. vilja vinna að
því, þó menn séu ekki sam-
mála um leiðir.
En það eru fleiri ljón á
veginum.
Margir eru þeirrar skoðun-
ar, að erlent fjármagn til at-
vinnuframkvæmda hér boði
um leið afsal landsréttinda, og
allt að þyí stórítök um stjórn-
arfar og stjórnarháttu í land-
inu, þ. e. skerðingu á sjálf-
stæði þjóðarinnar, og þess
vegna eigum við . heidur að
þeirra dómi að sitja með fvrr-
greinda möguleika ónotaða,
heldur en - að leyfa erlendum
aðilum að hefjast handa, þótt
með ákveðnum skilyrðum og
þátttöku okkar væri.
Enn aðrir segja, að það sé
órökrétt að hugsa til nýrra
atvinnugreina, meðan við get-
um ekkí mannað undirstöðu-
atvinnuvegi þjóðarinnar, siáv
- arútveg og landbúnað.
Það er oft vitnað í oro
skáldsins, sem sagði: „liet'a,
land á ærinn auð, ef merini
kunna að nota hann“. í þessi
orð má því hiklaust bæta: ,,c
menn kunna og þora að nota*
hann“.
Við Islendingar erum næm-
ir fyrir öllu þjóðlegu; og eig-
um að vera það. — það hefujp
haldið þjóðinni bezt saman og
verið henni aflgjafi í þreng-
ingum fátæktar og erlendrar
áþjánar. — Ég hefi hey. fc
pólitískan andstæðing rnihii-
halda því fram, að pólitískuí*
framdráttur manna og jái'ri-
vel flokka færi eftir því, hvö-
vel mönnum tækist að spilá á
þessa strengi þjóðarinnar,
Bættar samgöngur þjóða
milli og aukin menntun háfa
þó gert menn alþjóðlegrí P
hugsun og athöfnum, án þer9»
að skaða hinar sönnu og
hi-æsnisláiisu þjóðernistilfínn-
ingar, 0g ég trúi því; að þar
séum-við íslendingar ekki éft'
^IeÐAN þras dægurmál-
anna rís hæst, sést oft yfir
umræður um þau mál, er
framtíðina varða. Þegar hlé
gefst til að ræða slík mál,
verða rnenn yfirleitt sammála
um þá staðreynd, að höfuðá-
galli íslenzks atvinnulífs sé,
að það er of fábreytt og ein-
hæft og svo háð veðráttu, að
undrun sætir, að hér- geti lif-
að efnahagslega sjálfstæð
þjóð.
Rétt þykir að taka skýrt
fram, að með þessum línum
er ekki ætlunin að draga úr
þeim varnaðarorðum, sem
fjölmargir íslenzkir athafna-
menn hafa viðhaft til yngri
kynslóðarinnar um hið ógnar-
Iega áhugaleysi, er ríki í röð-
um hennar um að helga
krafta sína núverandi fram-
leiðslúatvinnuvegum. sj ávar-
útvegi og landbúnaði. Mennt
er mikill máttur, hvort held-
ur er sjálfmenntun eða skóla,
og er hún undirstaða alls bess
bezta, sem gert hefur verið.
Það er bví hrvggileg öfugþró-
un, ef stóraukín menntun
þióðarinnar bvrfti að leiða af
sér, að of fáir geti hugsað sér
að leggja fyrir sig. aðra at-
vinnu en samrýmist hvítum
„flibha“.
Ekki var það æt.lan mín
að ræða þessi mál sérstaklega,
enda nóg um aðfinnslur og
nöldur í þeim efnum. Til leið-
réttingar þarf annað og meira
,til að koma.
Fyrstu hugmyndir
og bætt aðstoð,
AlLT frá því að Einar
Benediktsson skáld kunngerði
hugmyndir um virkiun Þjórs-
ár 0g fyrirtækið Titan birti
sínar athuganir á’|ð 1917,
hafa menn brotið heilann um
framkvæmd stóriðju á ís-
landi.
Nauðsvnin fyrir slíkri stór-
iðju hefur allt frá þessum
tímum verið rökstudd með
því, að tryggja verði betur
stöðugra efnahagsástand þjóð-
arinnar heldur en núverandi
höfuðatvinnuvegir geta gert,
vegna þess hve háðir þeir eru
hinni óstýrilátu veðráttu
landsins, og hve' markaðir
hljóta ávallt að vera þröngir
fyrir svo einhæfa útflutnings-
framleiðslu. Ennþá eru sömu
röksemdir fyrir hendi, þrátt
fyrir það, að þjóðin hefur
eignazt glæsilegan hóp mennt
aðra manna, sem vel munu
færir að gera a. m. k. allar und
irbúningsrannsóknir, sem eru
undirstaða þess, að gæði
landsins verði nýtt til fulln-
ustu.
Nú hefur tækninni fleygt
fram, hröðum 'skrefum í átt-
ina til auðveldari og hag'-
kvæmari vinnubragða í fyrr-
greindum frumatvinnuveg-
um, sjávarútvegi og landbún-
aði. — Afköstin til sjós og
lands hafa margfaldast, þrátt
fyrir stórum minni mannafla,
eins og t. d. í landbúnaðar-
störfum. —• Verksmiðju- og
G.
handverksiðnaður hefur tekið
við fjölmennustum hluta
vinnuaflsins, en er þó að lang
mestu leyti takmarkaður við
innanlandsþörf og neyzlu. En
mitt í gleðivímu yfir allri
framþróun þessara mála, er
þó staðreyndin eftir sem áð-
ur sú, að um' hver áramót
liggur fyrir að ákveða nýjar
efnahagsráðstafanir, sem á-
vallt þýða tugi og jafnvel
hundruð milljóna álögur á al-
menning í landinu, eða fórn-
ir í ýmsu formi. Þessara
fórna er krafizt á þeim for-
sendum, að landsmenn lifi um
efnl fram, •— geri of miklar
kröfur til lífsins, sem fram-
leiðslan (eða arðurinn af
henni) beri sig ekki. Hver vill
svo viöurkenna, að hann sé
sekur um slíka hegðun? Ég
efast um, að, sá hópur þætti
stór.
Fftir standa þó óhaggaðar
staðreyndir um, að tekjur
-þjóðarbúsins standa ekki und-
ir gjöldum, sem af því er
krafizt. Við þurfum gagngera
endurskoðun á rekstri þessa
sameiginlega bús okkar, með
það íyrir augum, að lækka
gjöld þess og s;oara í rekstr-
inum. En jafnframt þurfum
við einnig að leita eftir öðr-
um tekjum, en sífelldum
sköttum.
Hverjir möguleikar eru
til nýrrar stóriðju?
menntaðra vísindamanna.
Þessir ágætu menn hafa ekki
verið iðjulausir, og m. a. bent
á bá mörgu og ónotuðu mögu-
leika, er felast á yfirborði og
í iðrum fósturjarðarinnar.
Orkan í óvirkjuðum vatns-
föllum er m. a. talin geta
skapað okkur möguleika á alu
miníumvinnslu, ammoníaki,
klór, fosfór, zink og magne-
sium.
Jarðhitinn á að geta fætt af
sér þungavatnsframieiðslu og
saltvinnslu.
Auk þess sem við sjálfir
höfum mikla þörf fyrir hag-
nýtingu ýmissa framan-
greindra möguleika, þá er tal-
in mikil eftirspurn eftir þess
konar framleiðslu erlendis.
Áhugi erlendra aðila hefur
oft vaknað fyrir framkvæmd-
um hér á landi, og oft komizt
á rannsóknarstig, en þar við
hefur setið, enn sem komið
er. — Ekki er þó svo að skilja,
að hinir erlendu áhugaaðilar
hafi hætt við fyrirætlanir sín
ar um framkvæmdir. í flest-
um tilfellum hefur þeim boð-
izt betri og hagkvæmari að-
staða í öðrum löndum, sem
þeir hafa metið öruggari.
Iivað er til fyrirstöðu?
Þröngsýni og
mmnimáttarkennd.
S FYRRGREINDUM skoð-
anahópum eru sjálfsagt lífs-
reyndir og velviljaðir menn,
en þeir verða að virða það til
vorkunnar, þó að slíkar skoð-
anir verði hér taldar litáðar
af of mikilli þröngsýni og
minnimáttarkennd, sem eiga
að tilheyra fortíðinni.
Engin þeirra þjóða, sem
hagnýtt hafa sér áhuga er-
lendra framkvæmdaaðila á
gæðum landa sinna, hafa víl-
að það fyrir sér að hleypa inn
erlendu f jármagni, (t. d. Nor-
egur), hafi þeir sjálfir ekki
haft til þess bolmagn. En þeir
hafa sett fyrir því ákve&in
skilyrði, og það eigum við
einnig að gera,
íslendingar hafa um margra
alda skeið átt við erlenda kúg-
un og áþján að etja, og er
hætt við, að saga þess tíma-
bils virki um of á hugi manna,
þegar taka á ákvarðanir um.
erlenda aðild að atvinnufram
kvæmdum hér. Slík ivður-
staða er þó svo háskaleg, að
væru menn almennt þeirrar
skoðunar, er ekkert líklegra
en að þjóðlíf okkar færðist
aftur til þess ástands, sem
þeir hinir sömu ætla einmitt
að forðast.
irbátar..—• Af þeim ást'aéfeu vr
er ég andvígur þeirri skoð'iín,
að hægt sé að hræra svo í
þjóðerniskenndum okkar, r'ð
nota r-egi til þeps að koma £
veg íyrir tilraun til efnahags-
legs sjálfstæðis þjóðarinnai*
með erlendn fiármagni, tjl
stóriðju á íslandi.
VinnuaÍLÖ?
SVAÐ rnanúaflinu vi3-
kemur, þá er bað rétt, að hug-
ur manna hefur á seinni ár-
um stefnt um of frá því- fi9*
stunda vinriu við sjávarútveg
og landbúnað, sem áfrám
munu verða undirstöðúat-
vinnuvegir bióðárinnar, sér í
lagi sjávarútvegur.
Þáttaskil virðast þó vera I-
þessum efnum, því aö á yf.ir-
standandi ver'tíð gekk tiitöiii-
lesa vel að fá innlent fólk ill
sjávarstarfa. og áhugi ung'fa
manna virðist á ný vakims
fyrir bessum undirstöðustörf-
UTOi Þessari vakningu barf
fvlgia svo vel eftir. að sjáv-
arstörf verði eftirsóknarverð-
ari en Iéttari vinna í landi.
En sú stórið.ia, sem hér a9'
framan var minnzt á, er ekld.
frek á niannafla, nema mefS-
an á byggingu mannvirkjanrsa
Framliald á 10. síðu.
Ec
-G GAT þess áðan, að við
hefðum eignazt á undanförn-
um árum glæsilegan hóp vel
í FLESTUM tilfellum mun*
cærðlag og kaupgjald hafa
bótt óstöðugra hiá okkur en
viðíi annar.s" staðar, og þrátt
fvrir ýmis þau sérstöku gæði,
er landkostir bióða upp á,
hafa þessir ágallar þótt svo
veigamiklir. að úr áhuga
hinna erlendu manna hefur
dregið.
Um ásfæðurnar, sem til
bess liggia, að svo mikill óró-
leiki er í verðlagi öllu, hafa
um lang't árabil verið deilur
mpðal stjórnmálamanna og
hirma ýmsu forustumanna
stéttarsamtaka í landinu, og
ppr-ónulega hef ég mínar
pkoðanir á beim hlutum, en
óbarft er að ræða þær hér að
þessu tilefni.
Það. pitt, hvp mikið við er-
iiití háðir verðlagi erlendis og
höfum fábreyttar vörur upp á
að hióða. mun har ekki. veiga-
mínns't. Þann hlutann, sem
af iunanlandsástæðum stafar,
á að vera unnt að yfirstíga,
pínmitt 'með bvv að auka á
fiölbreytni í útflutningi. Þar
við bætist svo. að síðari árin,
os e. t. v. síðustu mánuðir.
gefa sérstakar ástæður til
þess að vona, að betra árferði
og stöðugra ástand þessara
mála kunni að vera í nánd.
Ekki var Ingi R. Jóhannsson
fyrr búinn að verja Reykjavík-
urmeistaratitilinn fvrir ásókn-
um samborgara sinna, en menn
dréif að úr ýmsum áttum til að
seilast eftir íslandsmeistara-
titli hans. Ingi hefur að undan-
förnu borið þessa titla báða
nema árið 1957, þegar Friðrik
Ólafsson var íslandsmeistari.
Keppendur í landsliðsflokki. á
Skákþinginu í ár eru eins og
oft áður flestir ungir menn, en
þó allreyndir í ríki skákgvðj-
uúnar. Ætla ég nú að kynná þá
lítillega og raða þeim eftir
skákstyrk þeirra eins og Áki
Pétursson hefur rei.knað hann
út og birzt hefur í tímaritinu
Skák fyrir skömmu. Skákstvrk-
urinn er mældur í sviga á eftir
nafni hvers keppanda.
Ingi R. ‘Jóhannsson (4627)
hefur verið skákmeistári Rvík-
ur fimm sinnum og íslands-
Allir, sem til sín láta heyra,1 meistari tvisvar, hefur lang-
flest. Ákastig allra keppenda og
er talinn nokkuð öruggur uttrr
sigur, bæði af sjálfum sér Gg
öðrum.
Ingimar Jónsson (4212) es*
annar maður í landsliði og- á'iit-
inn sterkasti skákmaður Akur-
eyrar.
Ingvar Asiuundsson (4137))
hefur teflt lítið hér á landi á
undanförnum árum, en talsvert
erlendis með misjöfnum ár-
angri.
Háukui* Sveinsson, Hafwar-’
firðí (4003) hefur um árabil
verið mjög virkur í skáklífit
höfuðborgarinnar 0g hefúi’
flest Akastig allra Hafnfírð-
ingav Hann er áttundi í lands-
liði.
Kári Söhrsundsson (39,70) hef-
ur ioroi verið framamaðu? S
skáklíii Reykjavíkur og er
sjötti maðúr í landsliði.
Halidór Jónsson, Akureyi'i,
(Frambald á 16. siSti)*
Alþýðublaðið — 25. rnarz 1959