Alþýðublaðið - 27.06.1959, Blaðsíða 3

Alþýðublaðið - 27.06.1959, Blaðsíða 3
UNDANFARNAR vikur' hefur þess gætt mjög, að land- helgismálið væri dregið inn í kosningabaráttuna. Ég tel þetta illa farið. Landhelgis- málið á að vera hafið yfir dæg urmálabaráttuna. Til þessara umræðna hefur hins vegar ver ið stofnað með þeim hætti af hálfu Alþýðubandalagsins að ekki verður hjá því komizt að svör komi á móti. 1. Þegar Hermann Jónas- son myndaði ríkisstjórn sína í júlí 1956 var því lýst yfir, að stjórnin leggði áherzlu á stækkun íslenzku landhelginn- ar og að hún myndi beita sér fyrir framgangi þess máls. Ekki var að því vikið í stefnu yfirlýsingunni, hversu mikið fiskveiðimörkin skyldu færð út, né hvenær á starfstíma stjórnarinnar það skyldi gert. 2. Áður en V-stjórnin var mynduð höfðu aðrar ríkis- stjórnir unnið að því að leggja grundvöll að útfærslu fisk- veiðilögsögu við ísland. Merk- asta sporið í þá átt var stigið árið 1948, er Alþingi setti lög, er heimiluðu’ að færa fisk- veiðimörkin út með reglugerð allt að mörkum landgrunns- ins. Þessa heimild var þó ekki unnt að nota að neinu gagni fyrst í stað. íslendingar voru bundnir til ársins 1951 af samningi við Breta um þriggja mílna landhelgi auk þess sem menn voru yfirleitt á einu máli um, að undirbyggja þyrfti á alþjóðavettvangi rétt- argrundvöll til útfærslu. ís- lendingar notuðu fyrsta tæki- færi til að losna við samning- inn við Breta og árið 1949 fengu þeir samþykkta ályktun á þingi Sameinuðu þjóðanna um, að alþjóðalaganefnd skyldi undirbúa tillögur að al- þjóðlegum reglum um víðáttu fiskveiðilögsögu. Þar með var baráttan.hafin af íslands hálfu •fyrir því að fá alþjóðlegan grundvöll undir víðáttumeiri fiskveiðilögsögu,. en til þessa hafði verið almennt viður- kennd. 3. Á meðanr alþjóðalaganefnd in vann starf sitt.gafst íslend- ingum hins vegar tækifæri til að stíga fyrsta skrefið í út- færslu fiskveiðilögsögunnar. Þetta gerðist, þegar dómur gekk í Haag í deilumáli Norð- manna og Breta um fiskveiði- mörk við Noreg árið 1952. Á grundvelli þess dóms breyttu íslendingar fiskveiðilögsögu sinni úr þrenrur mílum í fjór- ar og lokuðu fjörðUm og fló- um. Við útgáfu landhelgis- reglugerðarinnar 1952 gengu íslendingar eins langt og Haag dómurinn frekast leyfði, að beztu manna yfirsýn. Þeir treystust hins vegar e'kki að ganga Iengra. Kúgunartilraun Breta 1952. Ýmsar þjóðir urðu til að mótmæla útfærslunni 1952 og Bretar lögðu löndunarbann á. íslenzkan fisk í Englandi í því skyni, að kúga íslendinga til undanhalds. Allar tilraunir íslendinga til að fá þessu lönd- unarbanni aflétt reyndust: ár- angurslausar og stoðaði ekki, þótt íslendingar væru fúsir til að láta alþjóðadómstólinn í Haag úrskurða um réttmæti útfærslunnar. Þegar ríkis- stjórn Hermanns Jónassonar var mynduð stóð landhelgis- málið því þannig, að löndun- arbann hvíldi á íslenzkum fiski í Englandi, vegna út- færslunnar í 4 mílur, og ís- lendingar unnu að því á al- þjóðavettvangi, að fá settar reglur um frekari útfærslu f iskveiðilögsögu. Alþýðubandalagið vildi ekki létta af lönd- unarbanni. 4. Fyrstu afskipti fyrrver- andi stjórnar af landhelgis- málinu voru, að reyna að fá löndunarbanninu í Bretlandi aflétt. Stjórnin átti þess kost haustið 1956, að fá þessu.af-r létt, án þess að íslendingar færðu fyrir það nokkrar fórn- ir. Það var samróma álit Al- þýðuflokksins og Framsókn- arf lokksins, að miklu máli skiptbað fá þessu banni aflétt, Fiskmarkaðurinn í Englandi var íslendingum þá að vísu ekki eins þýðingarmikill og áður hafði verið, en hins veg- ar var það nauðsynlegur und- anfari frekari aðgerða í land- helgismálinu, að losna við. deiluna um fjórar mílurnar og fá þær viðurkenndar í verki, Svo undarlega sem það kann að hljóma, þá snérist Alþýðu- bandalagið harkalega gegn því, að löndunarbanninu yrði aflétt með samkomulagi án allra fórna af íslands hálfu. Ðeilunni við Breta vildu Al- þýðubandalagsmenn ekki missa af. Alþýðuflokkurinn og stefnu, er haldin skyldi í Genf snemma á árinu 1958. Á önd- verðu ári 1957 var því vinstri- stjórninni sá vandi á höndum að ákveða, hvort bíða skyldi með útfærslu fiskveiðilögsögu við ísland eftir ráðstefnu þeirri, sem allur heimurinn, að íslandi einu undanskildu, hafði ákveðið að fjalla skyldi Guðmundur f. Guðmundsson um málið í byrjun næsta árs eða hvort hafa skyldi þessa ályktun að engu og færa út strax. Kákstillaga Lúðvíks í júní 1957. Fyrrverarldi sjávarútvegs- málaráðherra, Lúðvík Jóseps- son, lagði tillögur sínar um þetta efni fyrir ríkisstjórnina í júnímánuði 1957. Hann vildi ekki bíða. Hann vildi gefa út nýja reglugerð í júní- eða júlí- grunnlínum þannig, að grunn- línupunktum væri fækkað og í þriðja lagi vildi hann friða á þremur stöðum við landið nokkra mánuði úr ári. Þessir þrír staðir voru út af Faxa- flóa, Vestfjörðum og fyrir Austurlandi. Breidd svæðanna voru 12—15 mílur. Þessar að- gerðir voru hugsaðar sem bráðabirgðalausn. — Tillaga Lúðvíks Jósepssonar frá 21. júní 1957 hljóðar svo orðrétt í niðurlagi: „Með sérstöku tilliti til þess, að umrædd alþjóðaráðstefna er framundan um víðáttu Iandhelginnar, þá tel ég rétt að fara að þessu sinni þá leið, sem meðfylgjandi uppdrátt- ur sýnir, en hún byggir á breyttri grunnlínu og tíma- bundinni útfærslu á þrem- ur stöðum við. landið. MeS þessari leið breytum við ekki f jögurra. mílna reglunni að þessu sinni, en náum hins vegar þeirri stækkun á frið- unarsvæðinu, sem mestu máli skiptir.“ Tímabundin friðun stórhættuleg rétt fyrir Genfarráðstefnu. Tillaga Lúðvíks Jósepsson- ar var gaumgæfilega athuguð og rædd innan Alþýðuflokks- ins. Við Alþýðuflokksmenn voru Lúðvík Jósepssyni ósam- mála um, að með hans tillögu væri náð þeirri stækkun á friðunarsvæðinu, sem mestu máli skipti. Við töldum, að á meðan ekki væri hreyft við fjórum mílunum væri út- færslan kák. Alveg sérstak- að afstýra því Framsóknarflokkurinn létu þessa afstöðu Alþýðubanda- lagsins ekki á sig fá. Það heyrði undir ráðuneyti þess- ara flokka að komast að sam- komulagi um afléttingu lönd- unarbannsins og Alþýðubanda lagsráðherrarnir gátu ekki stöðvað það. Þessi aðstaða var notuð og löndunarbanninu af- létt. Þjóðviljinn og Alþýðu- bandalagsmenn brugðust illa við og sökuðu meðráðherra sína um svik og fórnir á lands réttindum. Senn eru liðin þrjú ár síðan löndunarbanninu var aflétt .og í engu hefur þess orð ið vart, að neinu hafi verið fórnað af íslands hálfu. 5. Alþjóðalaganefnd Sam- einuðu þjóðanna skilaði áliti sínu og tillögum um réttar- reglur á hafinu sumarið 1955 og þing Sameinuðu þjóðanna afgreiddi málið þánnig í árs- byrjun 1957, að samþykkt var með öllum greiddum atkvæð- um gegn atkvæði íslands, að vísa málinu til sérstakrar ráð- mánuði 1957 um útfærslu, er koma skyldi til framkvæmda 1. október það ár, tæpum 5 mánuðum áður en Genfarráð- stefnan átti að hefjast, Síðan þetta gerðist hefur Þjóðvilj- inn skrifað mikið um land- helgismálið, Alþýðubandalag- ið hefur gefið út um það heil rit og margar ræður hafa ver- ið fluttar um málið af banda- lagsins hálfu. Alþýðubanda- lagið heldur því mjög á lofti, að það hafi viljað færa friðun- armörkin út sumarið 1957, en ég hef hvergi séð þess getið opinberlega, hversu mikið þeir vildu færa út. Skriffinn- ar Alþýðubandalagsins fara í kringum það' atriði eins og kettir í kringum heitan graut og um efni tillagna Lúðvíks Jósepssonar ríkir grafarþögn. En hvernig voru þá þessar til- lögur? Ég hef þær hér fyrir framan mig. í fyrsta lagi vildi hann halda fjórum mílum frá grunnlínum óbreyttum. í öðru lagi vildi hann breyta vissum lega töldum við stórhættulegt, rétt fyrir Genfarráðstefnuna, ,að ráðast í breytingu grunnT lína og tímabundna friðun tak markaðra svæða, án þess að breyta fjögurramíina fisk- veiðilögsögunni, þar eð það yrði túlkað sem yfirlýsing af íslands hálfu um, að það sætti sig í verki við fjórar mílur. og teldi sig ekki hafa rétt til frekari aðgerða. Um- fram allt lögðum við þó á- herzlu á, að allur heimurinn, að íslandi undanskildu, hafði nýlega samþykkt að fresta á- kvörðunum í landhelgismál- inu og halda um það ráðstefnu eftir fáa mánuði. Útfærsluað- gerðir af okkar hálfu, þegar svo stóð á, hefðu vakið óvild og fordæmingu í garð íslands um allan heim, óvild, sem stofnað hefði landhelgismál- inu í bráða hættu. Erkifjend- um okkar í landhelgismálinu, Bretum, hefði tvímælalaust reynzt leikur einn að fá fjölda þjóða til samstöðu við sig um virka andstöðu við frarn- kvæmd útfærslunnar. Slíki: hefði ekki aðeins gert tiHögu. Lúðvíks Jósepssonar ófram- kvæmanlega, heldur einnig’ svipt okkur möguleikanum til frekari aðgerða í landhelgis- málinu í nánustu framtíð, Við’ Íslendingar höfum fullgild rök fyrir nauðsyn verndunar fiskimiða okkar, en við höf- um ekki bolmagn til að neita öilum heiminum um að bíða í sex mánuði á meðan þess er freistað að leysa alþjóðlegt vandamál. Tillaga Lúðvíks Jósepsson- ar sumarið 1957 var. því allt í senn ófullnægjandi kák, hættuleg hagsmunum íslands þar eð hægt var að mistúlka, hana íslandi til tjóns, til þess fallin að afla íslandi al- mennra óvinsælda og fordæm ingar á erlendum vettvangi og stofnaði landhelgismálinn sjálfu í ófyrirsjáanlega hættu. Framsóknarflokkurinrd reyndist andstæður tillögu Lúðvíks eins og Albýðuflokk- urinn. Þaðj kostaði nokkuð harðræðj að afstýra þessu frumhlaupi, en það tókst. Gamla reglan um 3 .og 4 mfiur Ieið undir lok. 6. Genfarráðstefnan var síðan haldin í byrjun ársins 1958. Nægilegur meirihluti fékkst bar ekki fyrir 12 mílna fiskveiðilögsögu. Engu að síður náðist þar mikilvægur árangur. Nýjar og okkur hag- kvæmari reglur voru settar um grunnlínur og gamla regl- an um þriggja og fjögurra mílua fiskveiðilögsögu leið endanleffa undir lok. Mikill meirihluti mannkynsins reyndist. fylgjandi tólf mílna- fiskveiðilögsögu. Með Genf- arráðstefnunni háfði. bví ekki aðeins unnizt það, að enginn heldur þvf fram lengur að briggja eða fjögurra mílna lögsaga sé alþióðalög, heldur var nú einnig fenginn sá grundvöllur fvrir .12 mílun- . um, sem íslendingar höfðu barizt fvrir.síðan 1949 og sem . þeir nú gátu bygst aðgerðir sínar á. í lok Genfarráðstefn- unnar ákváðu íslendingar bví ágreiningslaust útfærslu fisk- veiðilögsögu í 12 mílur. Togaraútsrerðarmenn tókii höndnm saman. Þegar erlendir andstæðing- - ar okkar í landhelgismálinu sáu hvað fara gerði í lok Genf arráðstefnunnar stofnuðu þejr • til samtaka gegn okkur undir forustu Breta. Togaraútgerð- armenn frá flestum þeim lönd um, sem stunda togveiðar við ísland. voni' aðilar að þessum samtökum. Þeir héldu með sér fundi og frá a.m.k. einum. þeirra hefur verið skýrt op- inberlega. Hann var haldinn í Haag og þátttakendur voru meðal annarra Bretar, Frakk- ar, HoIIendingar, Belgar, V,- Þjóðverjar og Spánverjar. Á þessum fundi var staðfest að samkomulag hefði orðið um það að standa saman um að . hafa væntanlega útfærslu fisk veiðilögsögu við ísland að engu, að.togarar þessara þjóða Framhald á 6. síðu. AlþýðublaðiS — 27. júnf 1959 $

x

Alþýðublaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.