Alþýðublaðið - 27.06.1959, Blaðsíða 8

Bta aFmlilp' jp ymwm u ■ nmm ;: ■
KJósið siieinma!
KJósið Alþýðnllokkinn
40. árg. — Laugardagur 27. júní 1959 — 132. tbl.
drei fulln
MÖRG og sterk rök má
færa að því, að það, sem. af
er þessari öld, haf i orðið gagn-.
gerari breytingar og stórstíg-
a.ri framfarir hér á íslandi en
í nokkru öðru náiægu landi.
Um aldamótin voru íslending-
ar ófrjáls kotþjóð, örsnauð og
fákunnandi í verklegum efn-
um, hnípin þjóð í vanda. Hið
eina, sem þjóðin í raun og
veru átti í aldarbyrjun, var
góð greind, óvenjuleg nám-
fýsi og tryggð við gamla menn
ingararfleifð. En á þessari öld
hefur þjóðinni tekizt svo vel
að ávaxta þetta pund sitt, að
það má með sanni tala um ís-
lenzkt ævintýri á tuttugustu
öld, ævintýri, sem er í senn
heillandi, af því að það er ó-
trúlegt, og lærdómsríkt, af
því að það er satt. Smáþjóðin,
sem um aldir hafði lotið er-
lendu valdi, býr nú í frjálsu
og fullvalda ríki. þótt ýmsir
meðal milljónaþjóða hafi talið
og jafnvel teiji það enn nálg-
ast fjarstæðu, að eitt hundrað
og sjötíu þúsund mahns geti
haldið uppi sjálfstæðu menn-
ingarríki. Og þetta fáa fólk,
sem er ekki fleira en svo, að
það kæmist fyrir í einu hverfi
í erlendri stórborg eða í einni
sveit í víðáttumiklu landbún-
aðarríki, en byggir eyju, sem
aimennt er talin á mörkum
hins byggilega heims, það hef-
ur öðlazt lífskjör, sem eru
sambærileg við það, sem bezt
gérist meðal milljónaþjóða, er
búa í auðugum löndum og
Hafa búið þar um sig öldum
saman. En það, sem er ef til
vill ánægjulegast við þessa
þróun, er, að framfarimar og
tæknin, velmegunin og hag-
sældin, hefur ekki orðið til
þess að veikja tryggð, íslend-
inga við þjóðleg verðmæti sín
eða rýra áhuga þeirra á and-
legri iðju, verkmenningin hef-
ur hér ekki stefnt hugmann-
ingunni í hættu, heidur virð-
ist hún þvert á móti hafa eflt
h’ana. Þjóðin hefur aldrei átt
bétri og fleirj rithöfunda og
skáld en einmitt nú. Myndlist-
•armenn hennar, tónlistarmenn
og leikarar eru hlutgengir
meðal stórþjóða. Hún á ýms-
um frábærum fræðimönnum
á að skipa. Ég held, að þjóðin
hafi aldrei metið andans menn
sína meir en hún gerir nú og
aldrei búið jafnvel að þeim.
Mest auðlegð í marniin-
«m sjálfum.
Hvernig getur þetta hafa
gerzt. Auðvitað hafa runnið
margar stoði'r undir þessa þró-
un, En meginskýringarinnar
hygg ég að sé að leita í þeirri
staðreynd, sem er einmitt nú
að hljóta viðurkenningu um
1 heim allan, að mesta auðlegð-
Það er ú
hljóti að vera eða
ari en óbeinir skattar, sagði Gylfi Þ.
in er í manninum sjálfum.
TraUstasti grundvöllurinn
undir hagsæld þjóðar eru ekki
náttúruauðæfi, námur, orku-
lindir, gjöful fiskimið eða
frjósöm mold, þött allt sé
þetta mikils virði, heldur þeir
hæfileikar og sú þekking, sem
þjóðin býr yfir. Það er ánægju
legt, að unnt skuli að segja,
að þetta hefur sannazt áþreif-
anlega á íslendingum, það I
sem gerzt hefur á íslandi síð
ast liðna hálfa öld, er líklegr
eitt skýrasta dæmi, sem fúnd-
ið verður um þetta. íslending I
ar hafa oft fremur verið tald I
ir menn bókadraums og bögu |
glaums en vöku og starfs. Er
þeir hafa samt verið ótrúlegr.
fljótir að tileinka sér tækri'
vélaaldarinnar. íslendinga’
sækja sjóinn á einhverjur-
beztu og fullkomnustu skip
um, sem til eru í heiminum
Tæknin í fiskiðnaðinum gef
ur í engu eftir því, sem ger
ist hjá hinum stærri fiskveiði
þjóðum. Við erum seztir r
bekk með iðnaðarþjóðum or
hagnýtuni nýtízku framleiðsh |
aðferðir. íslenzkir bændu’
hafa verið aðdáanlega.
fljótir að vélvæða búskapinn.
Það er eitt helzta vandamálið
í sambandi við iðnvæðingu
margra erlendra þjóða, hversu
seint gengur að þjálfa fólkið
til sérhæfðrar vinnu. Og ál-
kunna er, hversu víða hefur
gengið erfiðlega að fá bændur
til þess að nota vélar og að-
hyllast nýtízku búskapar-
hætti. Það reynist jafnvel víða
mikið vandamál að kenna
fólki að hagnýta nútíma þæg-
indi. En hér á landi hefur
þetta gerzt með næstum ótrú-
legum hraða. Samhliða tryggð
sinni við bók og bögu hefur
þessi þjóð reynzt mjög fljót að
tileinka sér nýjungar í verk-
legum efnum. Og fólkið er
harðduglegt. Þetta er skýring-
in á ævintýrinu.
En nú þætti mér ekki ó-
sennilegt, að einhver spyrði:
Telur hann þá kannski bók-
staflega allt nákvæmlega eins
og það á að vera? Nei, það
er vissulega ekki þar með sagt.
Auðvitað fer hér ýmislegt af-
laga, mér liggur við að segja:

sem b.e.tur fer. Gothe sagði, að hefur enginn íslenzkur stjórn-
eiginlega væru það gallar málaleiðtogl sagt orð eða skrif
mannsins, sem gerðu hann að setningu, er gefi tilefni til
hugþekkan. Með svipuðum slíkra aðdróttana. En hvers
hætti má segja, að það, sem vegna þá að ætla andstæðing-
þjóðfélaginu er ábótavant, um sínum allt hið versta og
veki áhuga á því og umbóta- væna þá um undirferli og
vilja.. „Mig langar í þessum sviksemi eins og Finnbogi
orðum mínum til þess að Rútur Valdimarsson gerði í
nefna .nokkur atxiði, sem mér ræðu sinni í gærkvöldi, og það
þótt Álþingi hafi nýlega ein-
um rómi gert ályktun um
stefnu íslendinga í málinu?
Alþýðuf lokkurinn hefur aldrei
hikað í afstöðu sinni til stækk
unar landhelginnar, og hann
mun aldrei hvika frá íslenzk-
um rétti í þessu máli. En hann
hefur beitt áhrifum sínum til
þess, að meðferð málsins yrði
ekki með þeim hætti, aS efnt
væri til ónauðsynlegs fjand-
skapar við aðrar þjóðir. Leið-
togar Alþýðubandalagsins
virðast hins vegar hafa stefnt
að slíku. Það hugarfar þeirra
kom í ljós í andstöðu þeirra
gegn því, að löndunarbanns-
deilan við Breta væri leyst
og í vanhugsuðum tillögum
þeirra um flausturs breyting-
ar á fiskveiðilandhelginni
sumarið 1957. En einmitt
vegna þess, að ekki var fylgt
tillögum Alþýðubandalagsins,
hvorki sumarið 1957 né 1958,
finnst fara miður hjá okkur. Hefur tekizt að einangra
Sumt lýtur að stjórnmálabar- Breta í andstoðunm gegn
áttunni, sumt að efnahags- stækkun landhelgmnar og
málunum Iryggja með þvi raunveruleg-
an sigur í málinu. Er ekki kom
_ ... . . ,, . inn tími til þess, að sá smán-
Er ekki kommn timi til arblettur, sem svikabrigzl eins
að ræða stjómmál, eins og þessi eru á íslenzkum
Og siðaðir menn? s«órnmál«umrrfum, sé Þveg
Jr mn af þeim, og menn ræðist
Fyrst vik eg að þvi, að við undantekningarlaust við eins
stöndum þvi miður langt að 0g sigaðir menn?. Heiðarleg-
baki nagrannaþjoðum okkar ur aimenningur þarf.hér að
í stjórnmáladeilum. Hverju hafa vit fyrir þeim 0fstækis-
sætir það, að_ sumir menn mönnum> sem ekki geta rœtt
skuli her yfirleitt stimpia and stjórnmál öðru vísi en með
stæðmga sína illviljaða mis- brigzlum og upphrópunum,
indismenn, sem hljoti að eiga 0 láta þá finna það ótv£rætt,
þá ósk heitasta að vinna þjoð að hann hefur óbeit á slíku,
sinni það ogagn, sem þeir
framast megi, og keppist við
að fremja landráð og heitrof? SpamaðUl’ hinn heil-
oMPiotiliSít lirigði grundvöllur ~
mennings, að vissir stjórn- eignaaukningar.
málamenn sitji' á svikráðum Hið annað, sem mig langar
við málsstað íslands í land- að nefna, snertir efnahagsmál
helgismálinu? Mér vitanlega in, kjarna efnahagsmálanna.
Gylfi Þ. Gíslason
Ég gat þess áðan, að íslend-< -
ingar hefðu vþrið. .ókrúlegal
fljótir að tileinka sér tækni.
hins nýja tíma. Með nýtízkra
atvinnuháttum og dugnaði
haf i þeim tebizt að búa sér.
góð kjör. En íslendingum hef-
ur því miður ekki farnazt vel
stjórn fjárhagsmála sinna.
Enginn vafi er á því, að hefðra
ekki orðið þau mistök í þeina
efnum, sem raun ber vitni um,
væru kjör þjóðarinnar nú eniit
betri og þó umfram allt miklra
öruggari en þau eru nú. Era
hvað er það þá, sem íslend-
ingum hefur mistekizt á þessra
sviði? Það, sem þeim hefur
mistekizt er, að varðveita .
verðgildi gjaldmiðilsins, þeim
hefur mistekizt að halda verS
gildi krónunnar nokkurn veg-
inn stöðugu. Síðast liðin tutt-
ugu ár hefur efnahagskerfi
okkar verið haldið sjúkdórni,
sem við nefnum verðbólgu,
og það hefur ekki tekizt aS
lækna hann, þótt honum haf£
að vísu verið haldið niðri
stutta stund í senn. Þessi sjúfe
dómur hefur valdið því, aS
kaupmáttur krónunnar hefuE
stöðugt farið rýrnandi. Krón-
an er nú varla miklu meira
virði en tíeyringur var fyrit
stríð. Þetta hefur haft óheppi-
leg áhrif á heilbrigða fram-
þróun í atvinnulífi okkar og
orðið undirrót margs konai
váfasamra viðskipta.” En al-
varlegasta afleiðingin hefui
þó verið sú, að hinar stöðugra
víxlhækkanir verðlags og
káupgjalds hafa lamað sparn-
aðárhneigð þjóðarinnar. Nú á
tímum er öll framleiðsla al
verða æ háðari vélum og tækj
um ýmiss konar. Hin nýju
tæki verð’a að bætast við þa33
sem þjóðin átti fyrir. ÞesÖ
vegna verður þjóðin stöðugS
að auka hreina eign sína. Eia
það getur ekki gerzt með öðr«
um hætti en þeim, að húlá
spari af tekjum sínum. Húsd
getur að vísu éignazt ný tæM
í svip með því að taka erlenfi
lán, en þau þarf auðvitað affl
endurgreiða. Eini varanlegfi1
og heilbrigði grundvöllurima
undir nauðsynlegri eignaauk®
ingu er því sparnaður. Síðast
liðin tuttugu ár hafa tekjuT
í raunverulegum verðmætum
þjóðarinnar aukizt mjög, lik-
lega allt að því tvöfaldazt á
mann. Skilyrðin til spamaðai
hafa því batnað verulega. Era
sparnaðurinn hefur ekki vax«
ið, heldur minnkað. Þetta ef
alvarlegasta hliðin á efnahagá
þróuninni undanfarin ár.
Það verður ofur skiljanlegf,
hvers vegna sparnaðurinn hefi
ur minnkað, þegar það er at-
hugað, hvernig sparifjáreig-
endur hafa verið leiknir. Huga
um okkur. að maður hafi lagf
Framhald á 7. síðu. ^