Alþýðublaðið - 18.08.1959, Qupperneq 5

ALLAR HELZTU fiskveiði-
þjóðirnar leggja nú kapp á
að smíða stærri skip en áður,
búin alls konar tækjum til að
ná meiri afla, og sum þannig
útbúin, að þau gjörvinna afl-
ann um borð (verksmiðju-
skip). — Nýir fiskibankar eru
leitaðir uppi, þegar heima-
miðin ganga til þurrðar.
S'egja má, að Norður-At-
lantshafið, heimsálfanna á
milli, sé nú orðið vettvangur
fiskveiðiþjóða Evrópu og fleiri
þjóða. þ.e.a.s. þar sem hægt
er að beita hinum velútbúnu
veiðarfærum nútímafiski-
mannsins.
Óðum gengur nú á ýmsar
fisktegundir hér í norðurhöf-
um. Fiskibankar, sem voru
gullkistur fyrir nokkrum ár-
um, eru nú að mestu eyddir.
Samanber Halamiðin og fleiri
og fleiri.
Mokfiski þekkist nú ekki
lengur hér við land á venju-
legum togaramiðum. íslenzku
togararnir (nýsköpunartogar-
.arnir) stinga ekki út trolli hér
á heimamiðum, ef möguleiki
er til að komast á f jarlæg mið.
Nýfundnalandsbankana o g
miðin við Grænland, þar sem
enn er tiltölulega fljótt verið
að fá afla, einkum karfa,
En þó er það nú svo, að
vissir staðir, sem voru góðir
til aflafanga fyrir fáum árum,
eru nú óðum að eyðast og
tæmast af gófiski eins og t.d.
Halamiðin.
Þegar við loks virðum fyrir
okkur aflaföng- íslenzku tog-
aranna s.l. tvö ár, má með
fullum sanni ’segja, að ef ekki
hefðu fundizt miðin við Ný-
fundnaland :fyrir ísl. skip-
in, er mjög líklegt, að til dæm
is s.l. ár hefði orðið hörm-
ungaár fyrir íslenzka togara-
flotann almennt. Það voru
karfaveiðiferðirnar frá mið-
sumri. og fram á vetur, sem
algerlega björguðu afkom-
unni.
Nú í ár hafa þessi aflabrögð
reynst snöggtum lélegri en s.l.
ár, skipin lengur að fá afla,
hafa freistazt til að vera of
lengi að veiðum og fengið svo
mörg þeirra, að hluta til eða
jafnvel allan aflann dæmdan
í mjölvinnslu.
Er hér alveg sjáanlegt hvert
stefnir: Það er að hin stór-
virku tæki er.u að tæma nytja-
fiskinn hér í norðurhöfum, og
á ég þar sérstaklega við þorsk
og karfa.
Hvert fara stóru togararnir
til veiða, þegar bankarnir við
Grænland eru búnir, þegar
stóru og víðáttumiklu bank-
arnir norður af Nýfundna-
landi eru búnir?
Ekki sækja þeir stóran og
fljótfenginn afla á íslands-
miðin.
Hvað er þá til ráða fyrir þá
þjóð, sem að mestu þarf að
treysta á sjávaraflann eins og
við íslendingar?
Ég býst við að mörgum fari
líkt og mér, að erfitt verði
um svör.
Þau eru of dýr skip í rekstri,
stóru togararnir, þegar þau
þurfa að fara 4—5 daga sigl-
ingu hvora leið á fiskimiðin
til að sækja 100—200 lestir af
nýjum fiski til að vinna hér
í frystihúsunum heima.
Erum við þá ekki komnir
að því, sem aðrar þjóðir, Rúss-
ar, Spánverjar og fleiri
ir gera, það er að gjörnýta
fiskinn um borð, flak.a fisk-
inn og hraðfrysta, mala úr-
gang allan í mjöl og gera
ferðirnar eins langar og arð-
bærar, eins og allur útbúnað-
ur og rúm leyfir?
Þá má aftur segja, að 650
■—1000 lesta togarr/r séu of
litlir.
En erum við þá á réttri
braut. að vera nú að smíða
marga togara, sem sýnt er, að
verða of dýrir í rekstri, til að
sækja 100—200 lestir af ís-
vörðum fiski, 4—5 daga sigl-
ingu frá heimahöfn? .
Yæri joá ekki betra að stíga
sporið fullt og stækka skipin
enn, allt að -um helming, og
nota þau sem verksmiðjuskip?
Ég veit, að hér er komið
inn á viðkvæmt mál, þar sem
er atvinna alls þess fjölda
fólks, sem vinnur { hinum
ýmsu hraðfrystihúsum.
En ekki dugir að hafa að-
ferð strútsins og stinga höfð-
inu í sandinn til þess að sjá
ekki staðreyndirnar, sem eru
þessar, að aflinn á þessi stóru
skip fer minnkandi ár frá ári
og útgerð þeirra verður erfið-
ari með ári hverju, og þá einn-
ig það, að sjómenn á hinum
smærri skipum bera meira úr
býtum í ársþénustu en á hin-
um stóru og velútþúnu út-
hafsförum. Og verður þá ekki
erfitt að. fá mannskap á tog-
ara þessa, þegar svona er kom
ið?
Mér verður ef til vill brigzl-
að um svartsýni, þegar ég nú
læt skoðun mína í ljós, að
ég held, að við ættum ekki
að byggja fleiri togara í bili
og láta nú sjá í fá ár hverju
fram vindur með aflabrögð,
nema þá gera tilraun með
verksmiðjuskip, sem ég tel
sjálfsagt að gera nú strax.
En þá munu einhverjir
segja eigum við ekki að auka
við flotann meira en orðið er?
Ég vil ekkert aftaka um
það, en á það benda, að ennþá
flytjum við út stóran hluta
af útflutningsvörum okkar,
okkar, se:vi hálfunna eða lítt
unna vöru.
Það má t.d. benda á, að lost-
ætasti fiskurinn, Norðurlands
síldin, er flutt út að mestu
óunnin. Hún er flutt út sem
saltsíld eða unnin í mjöl og
lýsi.
Til dæmis má benda á, að
Norðmenn hafa á fyrsta árs-
fjórðungi yfirstandandi árs
flutt út : niðursuðuvörur að
magni til ca. 6000 lestir. Ég
hef ekki verðmætið, en það
munu vera tugmilljónir í
norskum krónum. En við,
fiskveiðiþjóðin, sem nær ein-
göngu lifir af sjávarfangi, við
höfum flutt út í fyrstu 6 mán-
uði 1959 115 lestir fyrir ‘SV2
milljón íslenzkra króna. Þetta
er okkur til vansæmdar.
Hví höfum við íslendingar
orðið þarna eftirbátar frænda
okkar,' Norðmanna?
Til þess liggja margar or-
sakir, en verða ekki raktajr
hér.
Fyrir meir en tveim tugurn
ára var samþykkt á aðalfundi
Síldarútvegsnefndar norður á
Siglufirði, með einróma sam-
þykki fjölda síldarsaltenda, að
vinna að stofnun og starf-
rækslu síldarverksmi’ðju, sem,
ynni síld 1 dósir til útflutn-
ings. Ekkert hefur enn um það
málið heyrzt.
Nokkrar smáverksmiðjur
hafa verið starfræktar mest
fyrir innlendan markað. Ein
hin afkastamesta hjá Fiskiðju
veri ríkisins, :gat lítið starfað
vegna fjárskorts aðallega, en
var nú að sögn dr. Jakobs Sig-
urðssonar, komin á góðan veg
bæði að framleiða og koma
hinni fullunnu vöru í verð.
Væntanlega láta hinir nýju
eigendtir verða þar framhald
á og meira en það.
Því nefni ég niðursuðuið'n-
aðinn fyrst til fullnýtingar
sjávarafla, að ég tel að áöur
en tugmilljónir eru lagðar i
aukin skipakaup erlendis fra,
þá verði háppadrýgra að veita
fé til framkvæmda, sem vinna
meira ur hinum ýmsu tegund-
um sjávaraflans en nú er gert.
íslenzka síldin er sælgæti,
sem alls staðar og alltaf er i
heiðri höfð, hjá þeim er hafa
kynnzt ágæti hennar, einkan-
lega Norðurlandssíldin.
Síld sú, sem Danir, Svíar
og Norðmenn veira í sínum
heimamiðum er hégómi á
móti okkar ágætu íslandssíld.
Það má vel vera að verja
verði fé fyrst í stað £ auglýs-
ingar til að útbreiða sölu á
Íslandssíldinni, t.d. sem full-
unnum dósamat á borðið hvar
sem er í veröldinni.
Sölumiðstöð hraðfrystihús-
anna hefur sýnt frábærah
dugnað í því, að koma íslenzk-
um freðfiski til vegs og virð-
inga^ víða um b„eim, bæði með
dugmiklum sölumönnum og
auglýsingaherferðum, er haíá
skapað stórkostlegan markað í
ýmsum löndum, og er þar
sjáifsagt enn margt óunnið.
Mér er ekki kunnugt um sölu-
aðferð SÍS, en sjálfsagt hafa
þeir þar, ekki látið sitt eftir
liggja.
Það var mikið lán þjóðar-
innar fyrst og fremst, að eign-
Framhald á 10. síðu
;Fyrir
ofan fyrirsögnina eru
menn á reknetjaveiðum,
til vinstri á síðunni línu-
veiði, en að neðan síld-
arstúikur við söltun.
Alþýðublaðið — 18. ágúst 1959 5