Alþýðublaðið - 03.09.1959, Blaðsíða 5

EINS og öllum má ljóst
vera, þá er Framsóknarflokk-
urinn í fyrstu byggður upp
sem bændaflokkur og þangað
hefur hann sótt fylgi sitt að
meginhluta. Sökum úreltrar
kjördæmaskipunar hefur
flokkurinn um áratugi haft
meiri völd í landsmálum en
kjörfylgi hefur svarað, og
þannig hefur hann getað reist
sér mjög sterkt flokksvígi,
annars vegar gegnum mis-
notkunar á samvinnuhreyf-
ingunni, hins vegar með mis-
notkun sinni á ríkisvaldinu.
S AM VINNUHRE YFIN GIN.
Hún hófst hér í landi á veg-
um bænda og varð að ágætri
félagshreyfingu fyrir alúð
þeirra og atfylgi. Þar sem
samvinnuhreyfingin og Fram-
sóknarflokkurinn voru í upp-
hafi hvort tveggja fyrst og
fremst bændasamtök, var
ekki óeðlilegt, að þar yrði ná-
ið samband milli. Enda varð
svo. Og meðan Sjálfstæðis-
flokkurinn í tíð Björns heit-
ins Kristjánssonar, stórkaup-
manns, hataðist við samvinnu
hreyfinguna sem heitast, var
Framsóknarflokkurinn víg-
reifur forsvarsmaður hennar
innan alþingis og utan, enda
verkalýðshreyfingin þá enn í
frumbernsku hér á landi og
tæpast farin að skilja ágæti
samvinnuhreyfingarinnar svo
sem seinna og því ekki vand-
anum vaxin þá að vera- mál-
svari þessarar félagsmála-
systur sinnar.
Nú er löngu komið svo, að
menn í öllum flokkum og
stéttum viðurkenna og meta
samvinnustefnuna, bæði t. d. í
verzlunarmálum og atvinnu-
rekstri ýmiss konar, og um
það er hvergi deilt. að hún
sé merkileg félagsmálastefna,
sem sjálfsagt sé að gefa oln-
bogarúm í þjóðfélaginu á
jafnréttisgrundvelli við önn-
ur verzlunar- og atvinnu-
rekstrarform. — Einlægir
samvinnumenn, sem trúa á á-
gæti stefnunnar, telja slíkt
jafnrétíi eitt nægilegt, svo að
hún geti sýnt og sannað yfir-
burði sína.
En Adam var ekki lengi í
paradís og Framsóknarflokk-
urinn var ekki lengi óeigin-
gjarn málsvari samvinnu-
hreyfingarinnar. Hann fór að
líta á kaupfélögin og Samband
ið sem flokkslega eign og
breytti þeim smátt og smátt í
höfuðvjgi flokksins: Menn
voru valdir í ábyrgðárstöður
eftir flokkslit fyrst og fremst,
ekki hæfni. Þetta gekk átaka-
laust þegar í upphafi, af því
að bændur höfðu í upphafi
meirihluta bæði í kaupfélög-
unum og Framsóknarflokkn-
um. Síðan lét svo flokkurinn
þessa flokkslegu ábyrgðar-
menn vinna markvisst að því,
að starfsfólkið væri að meiri-
hluta Framsóknarmenn. —
Þetta gilti jafnt um kaupfé-
lögin og SÍS. Og þegar þetta
var allt fallið í falsið, þá var
tekið að mjólka kúna í flokks-
sjóðinn — gegnum auglýsing-
ar í Tímann og Dag — SÍS og
kaupfélögin voru látin greiða
— með auglýsingum — áróð-
ur Framsóknarflokksins fyrir
sjálfum sér. Flokksvélin var
fullsmíðuð.
Auðvitað hefur þessi vél
snþizt misjafnlega auðveld-
lega fyrir Framsóknarflokk-
inn. Alltaf hafa verið tann-
hjól í henni, sem ekki hafa
verið hrifin af svo grófri
flokksnýtingu á félagshreyf-
ingu, ,sem öllum almenningi á
að vera til hagsbóta, hvar í
flokki sem menn standa og
hvaða stétt, sem þeir heyra
til. En hvað hefur hugsjón
mátt sín gegn hinni kaldrifj-
uðu valdahyggju? Lítið sem
ekki.
RÍKISVALDIÐ.
Flokksvígi sitt í samvinnu-
hreyfingunni hefur Fram-
sóknarflokkurinn svo dyggi-
lega stutt með völdum þeim,
sem hann hefur lengi haft í
stjórn landsins. Hefur fyrr-
verandi fjármálaráðherra um
fjölda ára, Eysteinn Jónsson,
verið þar dyggur lærisveinn
lærimeistara síns, Jónasar
Jónssonar, sem áður hafði
flokksnýtt ríkisvald óhugnan
legast hér á landi. Flokksnýt-
ingu sinni beitti Jónas mest
gegnum kennarastöðuveiting-
ar, svo sem frægt varð, en
Eysteinn gegnum skattstjórn,
toll og stöður í fjármálaráðu-
neytinu. Er á öllum þessum
stöðum svo þrautútfærð
flokksnýting, að með eindæm-
um mun, auk þess sem hvergi
hefur verið beitt ofboðslegri
óskammfeilni með myndun ó-
þarfa embætta —■ af sjálfum
sparnaðarpostulanum Ey-
steini Jónssyni!
TVÍEYKINU BEITT
FYRIR.
Um allmörg ár hefur þetta
tvíeyki gengið fyrir vagni
Framsóknarflokksins: Kaup-
félagsvaldið á hverjum stað,
stutt annars vegar af bænda-
fvlgi Framsóknarflokksins og
hins vegar af launuðu mála-
liði flokksins í helztu atvinnu
stöðum félagsins, og ríkis-
launað hirðlið flokksins,
margs konar manngerðir, sem
dregizt hafa að valdasegli
flokksins vegna aðstöðunnar.
BETUR OG BETUR
TAMIÐ, FASTAR OG
FASTAR KNÚIÐ.
Segja má, að þetta tvíeyki
hafi um undanfarin ár verið
þrauttamið æ betur í flokks-
aktygin og knúið æ fastar og
fastar fram. Hafi einhverjir
verið með gangtregðu, hefur
þeim fyrst verið sagt á rósa-
máli, að ætlazt væri til, að
þeir ynnu starfsins vegna fyr-
ir ,,guð og föðurlandið", það
er Framsóknarflokkinn og
samvinnuhreyfinguna, „sem
væri í rauninni eitt og hið
sama“. Og hafi mjúkraddað
rósamál ekki dugað, þá hefur
verið ýjað að atvinnumissi,
og loks orðið snöggt um ýmsa
í starfi, sem ekki hafá látið
skipast, nema þeir væru veru-
legir menn 4 borði, sem ekki
væri þorað við, en þá hefur
verið reynt að einangra þá
sem mest.
Þetta kom hvað heiftugast
fram við vorkosningarnar síð-
ustu, enda mun Framsóknar-
flokkurinn hafa litið svo á, að
hann væri að beriast fyrir lífi
sínu að vissu marki.
Sjálfsagt er að taka fram,
að vitrari menn Framsóknar-
flokksins í valdastöðum beittu
ekki atvinnukúgun og hótun-
um um atvinnumissi, þar
gengu fram fyrir skjöldu
hvatvísari menn og minni að
vitsmunum, svo sem kunn
dæmi eru um. En hinir vitr-
ari valdamenn vissu um ósóm
ann og létu hann úiðgangast,
og því hljóta þeir að gjalda
ábyrgðar að verulegu leyti.
ALVARLEGAR HORFUR.
Á nýafstöðnu sumarþingi
gerði Lúðvík Jósefsson, al-
þingismaður — og fleiri —
að umræðuefni grófa skoð-
anakúgun kaupfélagsvalds og
SÍSvalds við vörkosni'ngarnar,
og satt bezt að segja höfðu
allir andstöðuflokkar Fram-
sóknarflokksins mjög af þessu
WWWWWMWWWWWWWWWWWWMMMMWIWWIMMMWWWWWWMWWWWWVWWWM

ENGIN þjóð hefur kunn-
að þó list að deila og dirottna
betur en Bretar. Þessi stjórn
regla hefur verið höfuðvopn
þeirra til að ná og halda
þeim ráðum í heiminum, —
sem þeir hafa haft síðustu
200 ár.
I land'helgismálinu hafa
kommúnistar tekið sé>r það
hlutverk að -ganga erinda
Bretans með Því að halda
uppi stöðuguin deilum um
máiið innanlands og gera sí-
felldar tilraunir til að draga
málið inn í flokkapólitík.
Fyrir kosningar fóru
kommúnisteir um land allt
og sendu út ritlinga ipeð
þann boðskap, að enginn hafi
gert neitt í landhelgismál-
inu, nema Lúðvík og flokkur
hans, en allir aðrir sitji á
svikráðum við þjóðina. Kosn
ingaúrslitin voru glöggt
merki þess, að þjóðin neitaði
að lilusta á þessa sundrunar-
sinfóníu.
í sambandi við síðustu ár-
ásiir Þjóðviljans á Alþýðu-
blaðið og Alþýðuflokkinn í
landhelgismálinu, er óhjá-
kvæmilegt að rif ja upp nokk
ur atriði:
1) Árið Í957 vildi Lúðvík
Jósefsson ólmur færa út
„á takmörkuðum svæð-
um takmarkaðan tíma úr
áirinu“. Ef hann hefði
fen-gið þessu ráðið, hefði
hann gereyðilagt baráttu
íslendinga með vanhugs-
aðri kákaðgerð. Alþýðu-
flokkurinn liindraði þetta
— þannig að íslendingar
gátu með góða aðstöðu
liagnýtt sér tækifærið til
12 mílna útfærslu eftir
Genfarfundinn.
2) Eft’ir Genfarfudninn vildi
Lúðvík færa út á stund-
inni. Ef það hefði verið
gert, mundu Bretar ekki
standa einir gegn okkur,
heldur með þeim 3—5
þjóðir. Alþýðuflokkuriun
fékk því ráðið, að nokkr-
ar vikuir voru notaðar íil
að vinna fyrir málið er-
lendis með þeim árangri,
að allar þjóðir nema Bret
ar viðurkenndu 12 míl-
urnar í veirki.
3) Kommúnistar eru vafa-
laust einlægir stuðnings-
menn 12 mílna landhelg-
innar, eins og aðrir lands-
menn. En sífelld sundr-
ungarstarfsemi þeirra
stafsir af því, að þeir hafa
viðbótarsjónarmið í mál-
inu. Þeir vilja nota Iand-
helgisbaráttuna til að
rjúfa öll tengsl íslend-
inga við hinar frjálsu
þjóðir, einangra okkur í
fjandskap við þæir og
knýja okkur á þann bátt
í bandalag við kommún-
istaríkin. Þetta vilj 95%
ísienzku þjóðarinnar ekki
— heldur vinna landhelg-
ismálið á alþjóðlegum
vettvangi og halda stöðu
sinni í hinum frjálsa.
heimi. Það er vissulega
ekki nema ein þjóð, Bret-
ar, sem fjandskapast við
okkur í landhelgismálinu,
og flestar eða allar hin-
ar fcrrdæma þá fyrir of-
beldið við fslendinga.
Álþýðublaðiðl hefur í
meira en ár beint eindregn-
um áskorunum til Þjóðvilj-
ans um að láta af þessum
hnífsstungum í bak annarra
blaða og flokka í Indhelgis-
málinu. Þetta skaðar þjóðina
— gleður Bretann. Alþýðu-
blaðið gaf út sitt hátíðarblað
á eins árs afmælinu án þess
að i.’áðast á einn eða neinn
innanlands — í anda samein-
ingar og samstarfs allrar
þjóðarinnar.
Enn skorum við á komm-
únista: ^lættið þessum þjóð-
hættulega leik! Reynið einu
sinni að vinna eins og heið-
arlegir íslendingar en ekki
leppar erlendra, pólitískifa
afla!

að segja. Hér á Akureyri
munu þeir t. d. allir hafa skjal
fastar sannanir fyrir beitingu
atvinnurekendavalds vissra
manna á snærum KEA og SÍS
til að hafa áhrif á atkvæða-
greiðslu starfsmanna sinna.
Eru það vissulega mjög a'J-
varlegir hlutir, ef ágætir
kaupfélagsmenn og samvinnu
menn, hvar í flokki sem þeir
standa, mega ekki að lýðræð-
islegum hætti mynda sér og
hafa pólitískar skoðanir, held-
ur sé heimtað af þeim með
frekju, að þeir kjósi Fram-
sóknarfiokkinn, eigi þeir að
halda starfi. Minnir þetta ó-
hugnanlega á skoðanakúgun
og flokksharðstjórn eins og
hún var sögð skuggalegust í
kommúnistaflokknum áður
fyrr.
Sem betur fer, hrinda allir
dugmeiri kjósendur svona á-
reið af sér, en að þessu eru
þó mikil Jeiðindi og augljós
er harðstjórnarhneigðin.
í BLINDGÖTU.
Vegna breyttrar kjördæma-
skipunar í meira jafnréttis-
horf er valdaaðstaða Fram-
sóknarflokksins nú ekki jafn.
sterk og fyrr. Sökum fram-
komu flokksins í vor munu
og aðrir flokkar ekki gin-
keyptir fyrir samstarfi við
hann um stjórn landsins nema
hann breyti um stefnu og
samvinnuhætti. Flokkurinn
er þannig síaddur í blindgötu.
Að vissu marki landsmálalega
séð hefur hann fyrst og
fremst rekið bændapólitík,
þótt deila megi um hagfelld-
leik hennar fyrir bændur.
Af þessum sökum má búast
við, að málalið flokksins £
bæjunum hlaupi nokkuð af
garða, þegar þrengist á jöt-
unni vegna minnkandi töðu í
flokkshlöðunni. Enn kann og
svo að fara, ef flokksnýting
Framsóknarflokksins á kaup-
félögunum og SÍS minnkar
ekki. að samtök rísi upp að
rjúfa þann múr. Slík átök
gætu valdið samvinnuhreyf-
ingunni tjóni, sem enginn
óskaði eftir, en væri alger-
lega á ábyrgð þeirra, sem með
ofbeldi sínu kallaði á átökin.
Framsóknarflokkurinn ætti
því að hugsa sig vel um í
bhndgötu sinni.
Vilji hann umbjóðendum.
sínum allt hið bezta, sem trúa
verður, getur hann eklri setið
kyrr í öngstræti sínu. Hann á
ekki og má ekki einangra
þann fjölmenna hóp bænda,
sem kýs hann, frá samvinnu
við aðrar stéttir, frá sam-
vinnu við aðra flokka. Bænd-
unum er líýsnauðsyn góð sam-
vinna við hið vimiandi fólk
við sjávarsíðuna. Þeir og það
eiga samleið, ef rétt er á mál-
um haldið.
Og Framsóknarflokkurinn
má ekki iðka þann ljóta leik,
að rífa samvinnuhreyfinguna
niður innanfrá, eins og hann.
hefur gert með atferli sínu
undanfarið. , féla»gsmálahreyf-
ingu, sem hann á blómaskeiði
sínu vanil mjög að á myndar-
legan hátt að byggja upp.
DAUÐI EÐA LÍF?
Auðvitað verður Framsókn-
arflokkurinn enn um sinn
allsterkur stjórnmálaflokkur
í landinu, þótt hann berjist í
sinni blindgötu áfram, en
dauðann ber hann í sér og
það veit hann raunar sjálfuiv
Eini vegurinn til langs lífs
er að ganga heils hugar til
samstarfs við jafnaðarstefn-
una, um frjálslynda, róttæka
Framhald á 2. síðu.
'4
Aíþýðublaðið — 3. sept. 1959 £