Alþýðublaðið - 05.01.1960, Qupperneq 13

W*WW%WWWW^%WWWWWmwmVWWW%W»>MMMW*WM»%W*WMWMMMWMMWW%tW*WVIi WMW<M>WWWHMIWMMWWMIWWWWWWII>MI
ÁRIÐ 1959 reyndist far-
sælt jafnaðarmönnum og
allri þeirra starfsemi. Al-
þýðuflokkurinn jók fylgi sitt
verulega í tvennum þing-
kosningum, Alþýðublaðið
efldist mjög að útbreiðslu og
ungir jafnaðarmenn jukú
verulega starf sitt, stofnuðu
m. a. þrju ný félög ungra
jafnaðarmanna en næstu 10
árin á undan hafði ekkert
nýtt félag verið stofnað.
Síðastliðið ár mun, er
fram líða stUndir, þykja
merkisár f sögu Alþýðu-
flokksins. Flokkurinn tók á
því ári á sig mikla ábyrgð
og mikinn vanda, tókst einn
á hendur landsstjórnina, er
aðrir flokkar höfðu gefizt
upp vlð að mynda ríkis-
stjórn. Tókst Alþýðuflokkn-
um að leysa þetta verkefni
svo vel af hendi, að flokkur-
inn hlaut að launum aukið
traust og aukið fylgi með
þjóðinni.
Þegar vinstri stjórnin svo-
kallaða lét af völdum í des-
embér 1958 var ástandið í
efnahagsmálunum ískyggi-
legt. Stjórninni hafði ekki
tekizt að hindrá mlklar vísi-
töluhækkanir 1. desember
1958. Dýftíðarskriðan hafði
því farið af stað enn einu
sinni og var allt útlit fyrir
að hún mundi fara vaxandi
ef é'kki yrði að gert. Sérfræð
ingar reiknuðu út, að án sér-
stakra varnarráðstafana yrði
vísitalan komin upp í 270
stig haustið 1959. Það varð
fyrsta verkefni ríkisstjórnar
Álþýðuflokksins að gera
slíkar ráðstafanir. Og stjórn-
in gerði þær myndarlega.
Hún stöðvaði allar verð- og
kauphækkanir. En hún gerði
meira. Hún snéri dýrtíðar-
hjólinu örlítið til baka með
niðurfærslu verðlags og
kaupgjalds. Með þeirri ráð-
stöfun tókst ríkisstjórninni
að tryggja rekstur útgerðar-
innar án þess að leggja á
nýja skatta. Niðurgreiðslur
varð að vísu að auka nokkuð
til þess að halda nauðsynja-
vörum niðri en það tókst
með því einu að skera niður
útgjöld á fjárlögum og að
hækka nokkuð álag á ben-
zín- og bíla. Þessar miklu
ráðstafanir tókust án þess að
almenningur yrði að taka á
sig miklar fórnir.
Þótti öllum sem Alþýðu-
flokksstjórninni hefði vel
tekizt að leysa þann mikla
vanda, er þegar hafði skap-
azt í efnahagslífinu en fyrir-
sjáanlegt var að átti eftir að
aukast mikið ef ekkert yrði
að gert.
En hlutverk Alþýðuflokks
stjórnarinnar var ekki allt
með ráðstöfunum í efnahags
málum. Stjórninni var ætl-
að annað og meira verkefni.
Stjórninni var .einnig ætlað
að leiða kjördæmamálið,
breytingu á kjördæmaskip-
uninni, fram til sigurs. Al-
þýðuflokkurinn hafði á
flokksþingi sínu haustið
1958 hreyft kjördæmamál-
inu og þannig haft forgöngu
um, að það mál yrði tekið
upp. Samþykkti flokksþing-
ið að óska eftir breytingu á
þann veg, að landið yrði
nokkur stór kjördæmi með
hlutfallskosningu í hverju.
Sjálfstæðisflokkurinn tók
tillögu þessari þegar mjög
vel. Alþýðuflokksstjórnin
hafði nú forustu um við-
ræður við Sjálfstæðisflokk-
inn og Alþýðubandalagið um
láusn þessa máls og tókst að
ná samkomulagi um 8 stór
kjördæmi. Var frumvarp um
slíka breytingu samþykkt á
alþingi eftir mikið orðaskak
við Framsóknarmenn, er
vildu ríghalda í úrelt á-
kvæði um kjördæmaskipun
landsmanna.
Eftir að frumvarpið um
kjördæmabreytinguna hafði
verig samþykkt, var Alþýðu
flokksstjórnin aðeins eftir
að láta fara fram þingkosn-
ingar, í fyrstu eftir hirini
gömlu kjördæmaskipan en
síðan eftir hinni nýju, ef al-
þingi samþykkti kjördæma-
breytinguna öðru sinni. Og
þetta var gert. Þingkosning-
þá sitt á hvað um framgang
stefriumála sinna. Þannig
kom AlþýðUflokkurinn fram
Björgvin Guð-
mundsson
form. SUJ:
arnar s. 1. haust lagði Al-
þýðuflokkurinn mikla á-
herzlu á afnám tekjuskatts
af launatekjum, endurbætur
í húsnæðismálunum og samn
ingu þjóðhagsáætlana. Öll
þessi atriði fékk Alþýðu-
flokkurinn tekin upp í stjórn
arsáttmálann í nóv. s. 1. Síð-
asttalda atriðið, samning
þjóðhagsáástlana, er mikil-
vægt sósialdemókratiskt
stefnumál og er það út af
fyrir sig merkilegt að íhalds-
flokkur skyldi fallast á það.
Nokkuð hefur verið um
það rætt undanfarið, að und-
arlegt væri það, að skoðanir
jafnaðarmanna og Sjálfstæð
ismanna á ýmsum málum
skuli nú falla saman. Þetta
er þó ekki svo undarlegt,
þegar þess er gætt, að í ýms-
um málum hefur Sjálfstæð-
isflokkurinn sveigt stefnu
sína algerlega aP stefnu Al-
þýðuflokksins. Ég drap hér
að framan á breytta afstöðu
Sjálfstæðisflokksins til al-
mannatrygginganna. í
fyrstu mátti Sjálfstæðis-
flokkurinn ekki heyra trygg
ingar nefndar. Hið sama er
að segja um afstöðu Sjálf-
Framsókn flokks
aösins o
reyfingar
ar fóru fram 28. júní s* 1.,
sumarþing staðfesti kjör-
dæmabreytinguna og kosn-
ingar eftir nýrri kjördæma-
skipan fóru fram 25. októ-
ber. Þar með var hlutverki
Alþýðuf lokksst j órnarinnar
lokið og mun engin ríkis-
stjórn, er hér hefur setið,
hafa unnið eins vel á eins
skömmum tíma.
Ríkisstjórn Aiþýðuflokks-
ins sat þar til samkomulag
hafði náðst um myndun
meirihlutastjórnar. Var það
samstjórn Alþýðuflokksins
Ojj Sjálfstæðisflokksins, er
leysti minnihlutastjórnina
af hólmi 20. nóvembér 1959.
Sú stj órnarmyndun kom eng
um á óvart, þar eð Sjálfstæð
isflokkurinn hafði veitt
minnihlutastjórn Alþýðu-
flokksins stuðning. f grund-
vallaratriðum greinir þessa
tvo flokka mikið á og hafa
þeir öftast Verið á öndverð-
um meiði hvor við annan í
íslenzkum stjórnmálum. Sú
staðreynd útilokar þó ekki
tímabundið samstarf þessara
flokka um framkvæmd
vissra mála. Það hefur orðið
hlutskipti Alþýðuflokksins
að vinna með öllum hinum
flokkunum á víxl, semja við
alþýðutryggingunum 1936 í
samvinnu við Framsóknar-
flokkinn. Sjálfstæðisflokk-
urinn barðist þá hatram-
lega gegn því hagsmunamáli
íslenzkrar alþýðu. Árið 1946
kom Alþýðuflokkurinn fram
miklum endurbótum á trygg
ingunum með setningu laga
um almannatryggingar. En
þá hafði sú breytirig á orð-
ið, að Framsóknarflokkur-
inn, er áður veitti málinu
lið, hafði snúizt gegn því en
Sjálfstæðisflokkurinn, er áð-
ur háfði verið andstæður al-
þýðutryggingunum, veitti
þeim nú fylgi sitt. Nú standa
enn fyrir dyrum endurbæt-
ur á tryggingunum. 'Var það
eitt af stefnuskráratriðum
Alþýðuflokksins við haust-
kosningarnar, að endurbæt-
ur færu fram á trygg.'ngun-
um. Fékk Alþýðuflokkurinn
það atriði tekið upp í stjóm-
arsáttmálann. Þannig hefur
Alþýðuflokknum tekizt og
tekst enn að tryggja fram-
gang ýmissa hagsmunamála
alþýðunnar með samningum
við aðra flokka. Aðalatriðið
er að koma slíkum málum
fram. Hitt skiptir minna
máli með hverjum er unn-
ið í því skyni. Við kosning-
stæðisflokksins til bæjarút-
gerðar. Er Alþýðuflokkur-
inn var að ryðja brautina
fyrir bæjarútgerðum hér á
landi, barðist Sjálfstæðis-
flokkurinn eins og ljón á
móti. Nú er stærsta bæjar-
útgerðin á landinu, þar sem
veldi Sjálfstæðisflokksins er
mest, þ. e. í Reykjavík. Sú
bæjarútgerð hefði aldrei
komizt á fót, ef Sjálfstæðis-
flokkurinn hefði ekki ger-
breytt afstöðu sirini til bæj-
arútgerða. Og þannig mætti
lengi telja. Sjálfstæðisflokk-
urinn hefur fallizt á æ fleiri
mál Alþýðuflokksins og
vissulega ber að fagna því.
En enginn skyldi þó halda,
að Sjálfstæðisflokkurinn
væri orðinn jafnaðarmanna-
flokkur. Því fer svo sannar-
lega fjarri. í Sjálfstæðis-
flokknum eru enn harðsvír-
uðustu atvinnurekendur
landsins, fulltrúar gróðaafl-
anna í þjóðfélaginu og menn
með hinar afturhaldsömustu
skoðanir. Það ber misjafn-
lega mikið á þessum öflum
í Sjálfstæðisflokknum. En
einmitt á síðasta ári létu
ýmsir fulltrúar þessara afla
meira í sér heyra en oft áð-
ur. Dag nokkurn skrifaði t.
d. einn þessara manna í
Morgunblaðið um nauðsyn
þess að afhenda útgerðar-
mönnum Síldarverksmiðjur
ríkisins og bæjarútgerðirn-
ar. Grein skaut og upp koll-
inum í tímariti ungra Sjálf-
stæðismanna um það að
breyta ætti Sementsverk-
smiðju ríkisins og Bæjarút-
gerð Reykjavíkur í hlutafé-
lög. Þessi tvö dæmi sýnp, að
afturhaldið og íhaldið í
Sjálfstæðisflokknum er
hvergi nærri dautt. Jafnað-
armönnum ber því að vera
vel á verði. Verkefni okkar
á næstu árum verður ekki
hvað sízt fólgið í því að
vernda ýmis hagsmunamál
alþýðunnar og þjóðarinnar
allrar, er Alþýðuflokkurinn
hefur áður komið fram. Fjöl
margt er þó enn óunnið.
í upphafi þessarar greinar
drap ég á það, að Alþýðu-
flokkurinn, Alþýðublaðið og
unghreyfingin hefðu sótt
fram á s. I. ári. Framsókn
flokksins kom ekki aðeins
fram í auknu fylgi flokks-
ins við tvennar kosningar,
heldur auknu starfi flokks-
ins einnig og stofnun nýrra
flokksfélaga. Skrifstofa
flokksins vann vel allt árið
og eiga þeir ungu jafnaðar-
menn, er þar unnu, þakkir
skyldar fyrir mikið og óeig-
ingjarnt starf.
Hin mikla sókri Alþýðu-
blaðsiris allt s. 1. ár hefpr
vakið mikla athygli og það
ekkí að ástæðulausu. Rit-
stjórninni hefur tekizt að
bæta blaðið mikið, gera það
fjölbreyttara og skemmti-
legra með þeim árangri, að
útbreiðsla blaðsins hefur
aukizt stórlega. Að sjálf-
sögðu hefðu hinar miklu end
urbætur á blaðinu reynzt ó-
kleifar, ef blaðstjórn Alþýðu
blaðsins undir forustu Áka
Jakobssonar hefði ekki tek-
izt að gerbreyta aðstöðu
allri og starfsskilyrðum á
ritstjórn blaðsiris og í prent-
smiðju. Hefur blaðstjórnin
unnið mikið og gott starf í
því efni.
Starfsemi 'ungra jafnaðar-
manna hefur verið sérstak-
lega ánægjuleg allt árið
1959. Starf hinna einstöku
FUJ-félaga hefur tekið fjör-
kipp. Það hefur fjölgað í fé-
lögurium og tekizt hefur að
stofna ný félög. Mörg undan-
farin ár hefur stjórn SUJ-
athugað möguleika á stofn-
un nýrra FUJ-félaga svo og
endurreisn gamalla. Athug-
un þessi hefur einkum
beinzt að 'eftirtöldum félags-
svæðum: Árriessýslu, Snæ-
fellsnesi, Austfjörðum, Vest-
mannaeyjum og Kópavogi.
Árangurinn s. 1. ár varð sá
að félög tóku til starfa í Ár-
nessýslu, á Snæfellsnesi og
í Vestmannaeyjum. Enn er
til athugunar og í undirbún-
ingi að stofna félög í Kóna-
vogi og á Austfjörðum. SUJ
átti 30 ára afmæli á síðasta
Framhald á 14. síðu.
BÆmWWWWWWWWWWWWiWHWMMWWtWMWWMWWMWWtMWWWWWWWWWMHVWWWMmWMMWWWIWMWWMiWMMMMiW
Alþýðublaðið — 5. janúar 1960