Þjóðólfur - 23.04.1851, Blaðsíða 4

360
fram af' árósumim til selveiftar, þá auka slik
hlunnindi ekki lítift herlegheít jarðanna, Bú-
stafta og Ártúns. Og f>ar eft sjerhverjum
jarfteiganda er lieimylt, eptir hinni íslenzku
iöggjöf, aft veifta á og fyrir sinu landi bæfti
fiska og fugla, þá býst jeg við aft geta, þeg-
ar kemur fram í iniftjan júnim. í sumar, selt
mönnum nýan lax og lugla fyrir sanngjarna
borgun.
Reykjavík 5. dag aprílm. 1851.
Auf/. Thomsen.
þ i n g v e I I i r.
(Framhald). Vjer skulum ímynda oss,
aft áftur en hraunift rann, f)á var dalurinn,
sem f>aft var í, djúpur mjög. Aft svo hafi
verið, sjáum vjer af því, aft djúpt er nú vatn-
ið, sem fyllir hann að framan. Vatnift skul-
um vjer ímynda oss, aft líka hafi þar áftur
verift, f)ví þaft er eftlilegra aft hugsa sjer þaft
um liverja kvos, sem er, aft hún sje eigi tóm,
heldur sje í henni meira efta minna vatn. En
þaft er auðsjeft aft dalurinn hefur frá alda öftli
verift kvosmyndaður, því líklegt er aft hraun-
ift hafi ekki breytt honurn neitt aft sunnan-
verftu, þar sem Sogift fellur út úr vatninu.
Nú hefur þá hraunift komift norftan aft, og
fallið á fram meft stríftum straumi, eins og
þau eru vön aft gjöra, og hrúgast hvaft ofan
á annaft, svo þaft hefur verift fjarskalega þykkt,
eins og sjá rná á dýptinni á gjánum í því.
Hraunstraumurinn hefur nú fyllt upp dalinn
ofanverftan, og runnift fram í vatnift; þarhef-
ur hann stöftvast nokkuft fyrir því aft þá hef-
ur hraunift farift aft kólna. Jafnóftum og hraun-
ift rann, kólnafti þaft aft ofan, og kom húft á
þaft, en var þó eigi errn kólnaft niðrí, heldur
var aft renna þar liægt, og hægt eptir dýpstu
lautunum í dalnum. Meft þessuni hætti varft
sumstaftar tómt undir hraunskáninni, sem
storknuft var ofan á; ogþegarhún þoldi ekki
lengur þungann sinn, brast hún í sundur, óg
lágu þá sprungurnar eins og lautirnar höfftu
áftur legift í dalnum. En þaft er eftlilegt, aft
lautirnar í dalnum hafi legift í þá átt, sem nú
liggja hraunsprungurnar, því i þá átt liggur
dalurinn sjálfur. Jetta styrkist enn betur,
þegar vjer lítum yfir hraunið sjálft, eins og
það er núna meft gjánutn í. Vestri hluti þess
eða það, sem nœrst er Mosfellsheiði er rniklu
hálendari, en mifthluti hraunsins er. Eins er
aptur aft anstanverftu, aft sá jaftar hraunsins,
sem nærst liggur Lyngdalsheiði og Hrafna-
björgum, erviftlika hálendur og vestur jaftar-
inn. Jaftrar þessir myndast af sinni stór-
gjánni hvor. Tungan, sem þar er á milli, eða
mifthluti hraunsins er miklu láglendari. Eystri
gjáin, sem skilur tungu þessa frá hálendara
jaftrinum vift Hrafnabjörg, heitir Hrafnagjá,
og nær hún frá Hrafnabjörguin þvert fram í
vatnið. Vestari gjáin er enn meiri ogstærri;
þaft er hin nafnkunna Almannagjá. Húri er
allra gjáa mest á Islandi; byrjar liún rjett
upp undir Ármannsfelli og gengur þvert ofan
í vatnift. Húnerhjer um bil einnrar milu löng.
Af þessu er nú auftráftift, aft undir þeim hluta
hraunsins, sem er ínilli Almannagjáar og
Hrafnagjáar hefur dalurinn í fyrstunni verift
lægstur. Gjárnar, sem á þessum kalla eru,
olla ei nriklum mishæftum á hrauníletinum,
og eru flestar mjóar, en djúpar eru þær, og
i flestum þeirra er vatn meira efta minna.
Bærinn Jiingvellir stendur rjett fram á
bakkanum á vatninu austanverftu vift Almanna-
gjá, og rennur Öxará milli túnsins á Jjing-
völlum og gjárinnar. Öxará kenuir upp ná-
lægt Súlum, rennur svo austur á bóginn milli
Gagnheiftar og Kjölfjalls, ogofaní jringvalla-
sveitina. Já rennnr hún nokkurn veginn í
suftur, og steypist. fram af vestri barmi AB
mannagjár skammt frá jxingvöllum. Verftur
þar foss í lienni allfagur; liann lieitir Öxar-
árfoss. Nú rennur áin spölkorn niftur eptir
gjánni, og fellur siftan út um eystri harm
hennar, og svo niftur á milli jiiugvalla og
gjárinnar fram í vatnift. Liggja þar aft henni
reimsljettir bakkar og eyrar, og hólmar eru
þá líka í henni nokkrir eptir aft liún kemur
fram úr gjánni. Báftumegin vift ána á bökk-
iinuin stóftu í fyrrndirini búftir þirigmanna;
flestar vóru þær aft vestanverftu, og sjer enn
rústirnar. Jar heitir nú þing, sem ílestar
vóru búftirnar á árbakkanum. Fáar eru nú
búftir þær, sem meim þykjast. meft sörinu vita,
hver átt hafi, nema Snorrabúft. Húnáaftvera
rúst sú, sem enn sjer glöggt merki til upp í
skarftinu, sem er i Almannagjá og nú liggur
alfaravegurinn um.
En til þess þó að gefa mönnum enn frek-
ari ávísun um búftastæði fornmanna, látum
J