Þjóðólfur - 02.05.1851, Qupperneq 3

3Ö9
rjett væri aft farift, f)á ætla jeg flestum svo
varið, að fieir hafi á reiðum liöndum einhver
svör, svipuð spurningu f>eirri, er stendur sem
fyrirsögn fyrir grein þessari. 5essi spurning
má nú heita alment neyðar - og örvæntiiig-
arsvar. Til hennar er gripið ekki einungis
f)á, þegar hver einstakur maður skoðar sína
eigin hagi í sambandi við hið gjörvalla, held-
ur líka, þegar talað er um hagi gjörvallrar
þjóðarinnar í tilliti til stjórnarinnar. jþegar
bóndinn barrnar sjer yfir einhverjuin álögum,
sem lionum þykja ranglega á sig lagðar, eða
kvartar yfir einhverri aðferð yfirboðara sins,
er honum þykir sjer misboðið með, og þegar
einhver leiðir honum þá fyrir sjónir, að hann
skuli leit.a fyrir sjer, og reyna til að fá um-
bót á vankvæðum sínuin, þá má optast eiga
það vist, að hann svarar einhvern veginn á
þá leið: „hvað ætli það hjálpi, þó jeg beri
mig upp; nijer verður ekki gegnt, og hlutað-
eigandi embættismaður fær, ef til vill, óþokka
á mjer í staðinn. Nei, jeg get ekki verið að
standa í þvi stímabraki; það er ekki heldur svo
holt1, að hafa embættismanninn upp á móti
sjer.“ Öll hin sömu svör má og heyra, þeg-
ar talað er um landsins gngn og nauðsyujar
yfir höfuð. Sje t. a. m. rætt um þjóðstofn-
anirnar, eins og þær nú liggja fyrir hendi,
þá verða að vísu margir til, að láta í ljósi
álit sitt um það, hve mjög þeim sje í mörgu
tilliti ábótavant, en þeir eru fió fleiri, sem
eins og lirópa upp yfir sig og segja: „livað
ætli það hjálpi, þó verið sje að bjástra við að
koma þessu í betra lag? íþað hefur ekki
vantað, að nóg hefur verið skrafað og skrif-
að um þessi mál á alþingi; en einn hefur
jafnótt rifið niður það, sem annar liefur byggt
upp; og hver er svo á endanum árángurinn?
hverju hefur verið kippt í lag, sem nokkru
nemur fyrir þjóðina?"
Jeg álít nú, að það hugleysi, sem áður
greinil örvæntingarorð' vitna svo berlega um,
sje eitt af því, sem niest hainlar öllum um-
bóturn hjer í landi, og framförum til liins'
betra. Eins og hver einstakur maður, sem
lætur hugann falla í liverju efni sem er, á
ekki uppreisnar von, eins á hana ekki held-
ur nein sú þjóð, sem eigi hefur hug nje þrek
til að ráða bót á vankvæðiim þeim, seni að
liennii kreppa. wEf vjer bregðumst oss sjálf-
ir, bregst oss allt“ er sannur málsháttur, sem
allt eins hlýtur að eiga sjer stað um heilar
þjóðir, eins og hvern einstakan mann; og
má þá með sanni segja, að vjer bregðumst
oss sjálfir, þegar vjer huglausir leggjum ár-
ar í bát í þeiin efnum, þar er skórinn krepp-
ir að oss, i stað þess að reyna til með öllu
leyfilegu móli, að ráða eitthvað úr vankvæð-
uin vorum.
Ef einhver spyr þá, hvaö það sje, sem
veldur þjóðdeyfð þessari og rænuleysi, þá á-
lít jeg, að ekki sje sízt orsök til þess scnn-
heldisleysið, sem er svo rikt í landi voru.
Vjer, Islendingar, eruin ekki vanir því að
skoða sjálfa oss eins og þjóðfjelaga, hverjuin
land og lýður gjörir það að skyhlu, að verða
samtaka til alls, sem betur má fara. Vjer
höfum því nær enga hugmynd uni það, hversu
mikið má afreka, þegar allir leggjast á eitt,
og enginn tortryggir aiman. 5;,ð er eins og
vjer sjeum einhvern veginn svo lagaðir, að
hver vilji helzt vera út af fyrir sig, og enda
hvor upp á inóti öðrum; flestum verður það
fyrst fyrir, að líta einungis á sitt eigið gagn,
engæta þessekki,að þásjerhver einstakurmað-
ur vissast og bezt borgið sjálfuin sjer, þeg-
ar liann lætur almennings gagn vera í fyrir-
rúmi. Fyrir þessa sundrung tvístrast allt afl,
og liennar vegna nær ekki að festa rætur hjá
oss sú lífgandi og örfandi tilfinning, sem
sprettur af meðvitundinni uin það, að margir
eru i nánu sambandi saman. ]>eir eru að vísu
til vor á meðal, sem sjá hvilíkt tjón er að
þessu; en ætli þeir þá að reyna til að innræta
mönnum frjálslegan sainheldisanda, komast
þeir engan veg fyrir tortryggni, sem þeir mæta
hvervetna. 5að er eins og vjer getum ekki
hugsað annað, en að sá maður, sem vill fá
aðra í einhvern fjelagsskap, liafi einungis
þann tilgang, að vinna sjálfum sjer eitthvað
í hag, eða þá að hann gjöri það afeiritómum
hjegómaskap, til þess að fá hól fyrir frani-
kvæmd sína. Menn geta varla imyndað sjer,
að nokkur vilji stamla í stímabraki fyrirþvi,
að efla alniennings heill, ef hann ekki ætlar
sjer sjálfur að liafa mestan liaginn afþví; og
fer það þá svo, að fæstir geta haft ánægju af
því, að koma nokkru til leiðar með samtök-
um. Ef það kemtir þó að oss, að láta leið-
ast til þeirra, þá gjörum yjer það fremurþess