Þjóðólfur - 26.05.1855, Blaðsíða 1

þJÓÐÓLFUR.
1855.
Sendnr kaupendnm kostnaðarlaust; verð: árg., 18 ark. 1 rd.; hvert einstakt nr. 8 sk.; sölulaun 8. hver.
7. ár. - 36. maí. 23.—23,
(Aðsent).
Uppástúnga um almenn landamerki.
Eg bv í dalasveit, án þess ab njóta sjáfargagns,
er því frummebal minna líkamlegra naubsynja þau
gæbi, sem jörfein gefur af sér; þó má eg ekki ætíi)
nota mér jöriina, hvar sem eg sé aí> hún gefur
mesl og bezt gæbi af sér, því eg bý hér ekki einn.
Kríngum mig eru nágrannar mínir, og þafe stendur
í þessu tilliti eins á fyrir þeim og mér, svo eg má
hvorki svipta þá bjargræfei þeirra né þeir mig mínu.
Því er þa& mjög árí&andi, af> tilsett væri takmörk,
innan hverra hver okkar eigi frjálst af> nota sér
jöriina og utan hverra ófrjálst sé ai nýta sér, en
takmörk þessi eru landamerkin. þessi dýrmætu
réttindi eru ein af þeim ágætu stofnunum frá forn-
öldinni, og má enn sjá á nokkrum stöium hversu
áríiandi hefur þókt, afe landamerkin væru skír og
óhrærandi, og getur enginn mefe sanngimi neitafe,
afe svo sé á öllum öldum og stöfeum; en hversu
hin gömlu landamerki séu gleymd, og skjöl þau
glötufe, sem frá þeim skýrfeu, sýna ekki einúngis
landaþrætumálin, heldur miklu framar þær ótal
mörgu smærri þrætur, sem lykta ýmist mefe óhrein-
um og óskráfeum munnlegum samníngum efea þá
svo, afe sá notar, sem aflmeiri er og yfirgángssam-
ari, en hinn annafehvort ekki þorir, efea hefir ekki
greind til afe bera sig upp undan, enda er slíkt
mjög vífea vafasamt.
Jafnvel þó alþíng vort sendi bænarskrá um
þetta mál til stjórnarinnar (konúngs) árife 1849, þá
hefir hún ekki tekife svo undir þafe, afe menn geti
bráfeum væpt naufesynlegra ráfestafana í því tilliti;
°g er Þa?> eitt mefe fleiru, sem hin danska stjórn
sannar mefe, afe hún viti lítife um þafe, hvafe naufe-
synlegt og hagfelt er á íslandi, og er þafe því of-
ætlun fyrir hana, afe hafa stjóm vora á hendi. Til
þess þó afe vera ekki án þessara mjög árífeandi rétt-
inda, ' irfeist mér mætti þannig koma upp skírum
landamerkjum og skýrslum um þau, þar sem þau
\anta, afe þeir menn tækju sig saman, sem ættu
mefe jarfeir, færu á landamerki jarfeanna, ásamt mefe
tveimur otiferifenum, ráfevöndum og skynsömum
mönnum, sem vel kynnu afe taka beina sjónhend-
íngu, og kæmu sér svo saman, hvernig gjöra skyldi
merkin greinileg, og þar eptir semja greinilega
landamerkjaskýrsln fyrir hverja jörfe, mefe allra hlut-
afeeigenda nöfnum undirskrifufeum og einnig hinna,
er vifestaddir væru; skyldi skýrsla þessi vera í tvennu
lagi og ein þeirra geymast mefe eignarskjölum jarfe-
anna, en hin ætífe fylgja byggíngarbréfinu og jörfe-
inni, og skyldi hennar getife í úttektabókinni í hvert
skipti, sem jörfein er út tekin; þar sem sjálfseign-
arbóndi væri á jörfeinni, skyldi þó ein landamerkja-
skýrsla fylgja jörfeinni, en önnur eignarskjölunum.
þetta er nú búife afe gjöra á einni jörfe hér í
Ilaukadal, nefnilega Ytri- þorsteinsstöfeum, og eru
þar nú skýr landamerki, og greinileg skýrsla um
þau í tvennu lagi, önnur hjá eiganda en hin hjá
ábúanda. Vife þá landamerkjaskofeun voru: eigandi
og ábúandi nefndrar jarfear, sömuleifeis eigendur og
ábúendur kríngumliggjandi jarfea, og tveir menn ó-
viferifenir, og var mér sifean falife á hendur afe gjöra
sjálf merkin, mefe sínum manni frá hverjum bæj-
anna, sem land áttu þar afe. þegar rifeife var á
merkin, fundust í réttri sjónhendíngu fomir krossar
höggnir í jarfeföst björg efea flúrur, af hverjum afe
sumir voru svo gleymdir, afe enginn vissi til þeirra,
var tveimur slíkum krossum vife bætt, líka hlafenar
háfar þúfur mefe vifearkolum og þremur steinum í
hverri; grjótvörfeur þóktu ekki eins áreifeanlegar,
þó voru tvær hlafenar. Engin veruleg þræta var
risin milli jarfea þessara, en ekki kom mönnum þó
afe öllu leyti saman um merkin á sumum stöfeum,
en hinir fomu krossar þóktu taka af allan vafa.
þannig er talafe um afe koma upp merkjum og
landamerkjaskýrslum á fleiri jörfeum hér í Dölum,
án þess þó afe þræta sé um þau allstafear þar sem
slíkt er áformafe; enda er sjaldan hægt afe koma
slíku vife þegar þrætan er risin; en afc afljúka þessu
áfeur, kemur í veg fyrir afe hún geti risife, og veitir
ráfevöndum ábúendum fullt frelsi til afe brúka allt,
sem þeir mefe réttu mega brúka, líka gjörir þafe
leigulifcum hægra fyrir, afe láta ekkert undan jörfe-
unni gánga án húsbóndans vitundar; en þenna
skilmála. era landsdrottnar vanir afc hafa í öllum
byggíngarbréfum, eins þó þeir sjálfir viti ekkert um