Þjóðólfur - 01.11.1856, Blaðsíða 3

- 3
landá og láta þafcan út gánga skipanir um, hvernig
haga eigi verzluninni yfir oss, eíiur nieh öbrum orS-
um hvernig vér verfeum laglegast og haganlegast
rúnir, svo aíi sem heillegust og drjúgust geti orSib
reyfin er þeir láta færa sér heim til gullhúss síns;
á meSan þessi verzlunarahferí) helzt uppi, og lög-
gjöfin fremur styöur aí) henni en hindrar, þá er loku
fyrir skotiij, aí) Island hafi neinn verulegan arö af
hinni frjálzu verzlun. Höf. í „Fædrelandet" hefir
einnig vafalaust á réttu aí) standa mei) þaí), aö þetta
ógæfu ólag á verzlun vorri mundi smámsaman fara
af, ef einstakir útlendirmenn („fremmede Privat-
mænd“) hvort heldur Frakkar eí)a Bretar, Hollend-
íngar eíiur Spánverjar, eba hverrar þjófear menn
sem væri, vildi setjast hér ab algjörlega
til verzlunar og vinna innlends manns réttindi,
því þar meb mundu og vorir dönsku kaupmenn, sem
nú sitja ár út og ár inn í Kaupmannahöfn, neybast
til ab taka hér smámsaman bólfestu í landinu, ebur
og ab sleppa hér verzlun ab öbrum kosti.
Ab þessu leytinu, sem nú var tekib fram, get-
um vér orbib samferba höfundinum og ab öllu leyti
samdóma honum; en ab flestu öbru er hann segir
í greininni hlytur oss ab greina nokkub á vib hann,
enda þótt vér vildum óska ab þab kæmi af misskilningi
vorum, þar sem svo lítur út af öbrum dönskum
blöbum, sem ýmsir af vorum merkustu landsmönn-
um í Höfn séu á líku máli sem þessi höfundur.
*
Eptir hér gildandi lögum, einkum verzlunar-
lögunuin af 1786—87, þá getur hver útiendur mab-
ur sem er og jafnvel hverra trúarbragba sem er,
keypt hér verzlunarhús ebur jarbarslób og tekib sér hér
algjörlega bólfestu og unnib innlends manns réttindi;
þessi réttur útlendra manna er hvorki rýmkabur né
honum þraungvab meb verzlunarlögunum nýju af
1854; hann er hinn sami og hann var lögákvebinn
1786, og til þess ab ávinna þenna rétt þarf hinn
einstaki útlendi mabur ekki ab sækja um sérstak-
legt leyfi til stjórnar vorrar, og þvi síbur þarf stjórn
þess lands, þar sem útlendíngurinn á heima, ab gjöra
þab, því þessi réttur til abseturs ebur bólfestu út-
lendra manna hér á landi er, sem sagt, heimílabur
sg ákvebinll meb iögum sem enn í dag eru í órösk-
ubu gildi (tilsk, 17. novbr. 1786. 6.-8. gr. og
op. br. 28. des. 1836 2. gr. ). Yæri því hér ab
ræba um bólfestu einstakra frakkneskra kaupmanna
á Dýrafirbi eba einhverjum öbrum löggiltum verzl-
unarstab landsins, þá býbur þab ekki svömm ab
þeir þurfi ab leita til þess sérstaklegs Ieyfis stjórn-
arinnar í Dauinörku, og því síbur, ab þeir þurfi ab
leita fylgis stjórnarinnar á Frakklandi til ab ávinna
bólfestuna og innlends manns réttindi. Ab vísu er
þab má ske vafasamt, hvort skip þessara útlend-
ínga, sem þannig tæki hér bólfestu, mætti beinlínis
frá útlöndum sigla upp t. d. Dýrafjörb án þess ab
koma fyrst vib á næsta abalkaupstab t. d. á Isafirbi,
en þó þetta reyndist óleyfilegt eptir verzlunarlögun-
um 1854, þá yrbi þeirri lagaákvörbun ekki breytt
öbruvísi en á formlegan hátt, svo leibis, ab þar um
yrbi fyrst ab lcita álits alþíngis.
En þó ab höfundurinn meb óskiljanlegri graut-
argerb byggi abalályktanir sínar á því, ab þab séu
einstaldr frakkneskir kaupmenn sem eru ab leita
leyfis til ab taka hér stabfast absetur og ná rétt-
indum innlendra manna, — og væri svo, þá mundi
enginn amast vib því heldur miklu fremur óska
þess, — þá vitum vér ekki til ab því sé hér ab
skipta, eins og líka sýnir sig á því, hvernig þess
leyfis er á leit farib sem hér ræbir um, — heldur
mun hér ab eins vera ab ræba um þá stofnun, sem
herra Demas gjörbi fyrirspurn um til alþíngis í fyrra,
nefnisega: ab mikib kaupmannafelag sem er
og œtlar ser jafnan að vera búsett í Dunkirken og
öðrum kaupslö'bum á Frakklandi, en sem gerir út
árlgea frá 100—400 skipa eður meira til fiski-
veiða í kríng um ísland, fái að reisa her
stofnun til að verka fisk pann er þeir
afla her, fái að vinna að þessari fisk-
verkun með svo sem 500 — 1000 manns
eður fleiri um 2 — 3. mánaða tíma og
flytja siðan fiskinn í burtu aptur heð-
an til Frakklands cður Spánar. Vér sjá-
um nú reyndar ekki, ab af slíkri stofnun geti leidt
nein verzlunarkeppnisgæbi fyrir landsmenn, lík þeim
er sjálfsagt flyti af því ef ríkir útlendir menn tæki
hér stöbugt absetur og ílengdust hér; vér skiljum
ekki, hvernig svona liigub fiskiverkunarstofnun
Frakka eba dvöl þeirra vib hana um 2—3 mánaba
tíma á ári, geti orbib oss ab neinu mætari eba af-
farabetri heldur en verzlun íslenzku kaupmannanna
sem búa í Danmörku, eba hvernig þessi stofnun gæti
áorkab, ab knýja þá til ab hætta þeim óvanda en
taka sér stöbugt absetur hér; Vér skiljum ab vísu,
ab konúnglegt lagabob þurfi til ab nema úr lögum
4. gr. í opnu bréfi 18. ágúst 1786, sem bannar
öllum útlendum mönnum ab verka hér fisk á landi,
en vér skiljum ekki, ab konúngur eba stjórn hans
geti leidt hjá sér ab leita fyrst álits alþíngis um
þá lagabreytíngu.
Eins og vér álítum þá hagsmuni aubséna hverj-
um manni, er oss má standa af því, ef útlendir menn
tæki sér hér stabfasta bólfestu samkv. tilsk. 17 nóv.