Þjóðólfur - 24.01.1857, Blaðsíða 2

- 34 -
og hendur og höfuö! ESa er ckki hver stéttin sem
er, bæ&i í þjófear- og sveitafélaginu, hver annari
eins samtengd og ómissandi eins og allir limir lík-
amans eru bæbi sjálfum honuni og hvorir öbrum ?
svo ljósan sannleika ætti iib vísu ekki ab þurfa
aí> brýna fyrir hinum æ&stu embættismönnum lands-
ins. Eba hvar í allri veröldinni er sxí sveit eba
stabarmynd, aí> ekki sé þar sarnblandan hinna ýmsu
stétta? hvar sem sól skýn þar er og skuggi; hvar
senx er „kóngur og drottníng í ríki sínu", þar er
og „karl og kerlíng í garbshorni"; og hvar sem
eru au&menn og maktarmenn heimsins, þar eru og
innanum daglaunamennirnir er vinna sitt brauí), og
öreigarnir er þurfa aí> þyggja, því „fátæka hafiö
þér jafnan hjá y&ur"; svona hefir til gengib um
allan heim frá upphafi veraldar, og sama hlýtur
a?> verba upp á á meban heimurinn stendur. þó
maginn hafi verib veikur og melt illa a& undan-
förnu, þá tekur enginn ma&ur nxe& viti og forsjá
þa& til brag&s, a& hefnast á honurn fyrir þa&, me&
því a& Iifa óreglulega og misbjó&a honum e&a of-
þýngja á annan hátt, og byggja þessa fásinnu á
því, a& hann hafi allt af veikur og ónýtur veri&,
— ma&urinn mundi heldur leita honum læknínga
vi& veikinni og reyna a& styrkja hann á allan mögu-
legan hátt; — og þó a& forsjálir stjórnvitríngar
sjái lönd sín og ríki sett fátækum og vesölum al-
rnúga er uin lángan aldur hefir sta&i& af ógagn og
þýngsli, þá leggja þeir ekki árar í bát og segja:
„þessi alþý&a hefir allt af vesöl veri& og til ógagns
eins, og þess vegna er ekki til þess a& hugsa
a& vi& rétta hag liennar; hún hefir veri& svona
og þess vegna er bezt a& hún sé svona!" nei, svona
talar hvorki né hugsar neinn sá dugandis mann-
vinur sem ætla& er a& vaka yfir hag og hagsæld
einhvers mannfélags livort" heldur þa& er fámennt
e&a fjölmennt, heldur leitast hann vi& a& efla hag-
sæld og efnahag þessarar vesöln kynsló&ar, — ekki
me& því a& þraungva og kreppa a& atvinnuvegunx
hennar heldur þvert í móti me& því a& efla þá.
A þenna veg ætlum vér a& bæjarstjórnin hafi sko&-
a& Laugarneskanpin til handa tómthúsmönnunum
hér, og vér ætlum þá sko&un, a& öllu órengdu, á
beztu rökum bygg&a. l>a& er allt anna& mál, hvort
tómthúsmönnum haii veri& fjölga& hér um of og
ófyrirsynju a& undanförnu; vér berum ekki í móti
a& hér er full í sett af þeim ; en Laugarneskaupin
liafa ekki olla& þessari offjölgun þeirra hínga.Ö til,
og þyrfti ekki a& valda henni hér eptir. þa& er
og allt anna& mál, hvort hinum efnu&ustu rne&al
tómthúsmannanna hefir til þessa veri& gjört of líti&
sveitarútsvar eptir efnahag þeirra og í samanbur&i
vi& a&ra; en um þa& ver&ur þó hvorki kennt Laug-
arneskaupunum né tóinthúsinönnunum sjálfum, því
ekki hafa þeir gert sér útsvörin sjálfir1. En tómt-
húsmennirnirsem hér eru nú sveitfastir og sveit-
lagir, þeir eru vorir sveitafélagar engu sí&ur en
embættismennirnir og kaupmennirnir; hagsæld þeirra
og velvegnan er óa&greinanleg frá hagsæld gjör-
vallrar sveitarinnar, og cr því engu síbur skylt a&
a& efia hag tómthúsnuxnna heldur en hinna annara
bæjarbúa. Hinir 20 herrar hafa sjálfir játab, a&
Laugarneskaupin væri tómthúsmönnum í hag, þar
me& hafa þeir og vi&urkennt, eins og fyr er sagt,
a& þau væri í hag gjörvöllum bænum. Og þó
aldrei væri á anna& litib en þa&, a& nióland bæj-
arins gengur mjög til þur&a og er má ske algjör-
lega þrotib a& 20- 30 árum hér frá, jafn margir
húsl'e&ur sem hér eru upp á þa& kornnir, þá nægir
þessi ástæ&a einsömul,. þótt ekki væri neinar
a&rar, til þess a& sannfæra um nau&synina á a&
kaupa móland handa bænum hvenær sem kostur
væri á því hér nærlendis; þvíallir mega sjá, hva&a
ómetanlegur útgjalda auki þa& yr&i á bæjarbúum,
ef þar ræki a&, a& þeir yr&i allir ab kaupa mó-
skurb og sækja liann lángar lei&ir. þa& vakir nú
nxá ske fyrir sumum af þeinx 20 — og þeirri skob-
un hefir brug&i& fyrir — a& um tómthúsmennina
þurfi ekki a& hugsa hvorki í þessu efni né ö&ru;
ef þeir geti ekki komizt hér af, þá megi þeir allir
fara; en er þab svo au&gert a& losast vi& þá alla?
jú! hinir duglegri og efnabri tómthúsmenn þeir
færu hé&an sjálfsagt, ef kjörum þeirra væri ofmjög
þraungvab, en hva& væri þar me& unnib? Allir
hinir snau&ari og atorkuminni tómthúsmenn sætu
epíir, „því þar situr hlassib sem því er kippt", og
yr&i þá, au&vitab, því meiri þyngsli af þeim, sem
kjörum þeirra væri á&ur meir þraungvab og þeir
væri færri eptir or&nir, efna- og atorkumennirnir, er
bæri byr&arnar til a& styrkja þá og annast. þa&
kann ab þykja stolt hugsan og fögur, a& hugsa sér
þenna höfu&stab Islands alskipa&an eintómum gló-
andi embættismönnnm og upp stroknum kaup-
mönnum, en sú hugsan mun reynast helzt til of
skáldleg og gripin úr lopti, og gagnstæb öllu er á
l) þ»ð er eptirtektavert, að sjá slíka ástieðu fýrir borna
og borna frain fyrir liáyfivnldíð af höfiuidi skjalsins, sjálf-
um þeiin niannf er hefir vcrið bæjnrfuiitriii og oddviti
þeirra svo að segja sainOcytt sfðan 1849 og þar til í fyrra;
því það verður þó æfinlega á ábyrgð hæjarfulltninnna en
ekki hinna cinstöku gjnldþcgna, cf útsvörunum er ójnfnl
eða ránglegn niður jafnað. \