Þjóðólfur - 22.12.1860, Blaðsíða 2

-83-
lendínga til eflíngar alraennum hag þeirra, er þab,
hve fé þab eykst á ýmsan veg sem ýmist er á vöxt-
um eba í veltu. Efnahagr almenníngs hér á landi
er aí> vísu rír, og atvinnuvegirnir stopulir, og hvergi
er hér ab ræba um þessleibis velmegun, sem í öbrum
löndum er köllub aublegb; en þó mun hitt skakka
meiru, ab fslendíngar hafa fram á hina síbustutíma
haft mjög sljóa hugmynd um þab, hvab mikill al-
mennr hagr og almcnn þjóbaraublegb er í því fólg-
in, ab sem minnst fé liggi dautt og arblaust, heldr
sé þvert í móti í sem mestri og almennastri hreif-
íngu, einkum til leiguburbar. því peníngar þeir, sem
geymdir eru, eba látnir liggja óhreifbir og ónotabir,
eru eins arblaus eign, eins og bátrinn, sem aldrei
kæmi á sjó, eba ærin, sem væri látin ólembd ár eptir
ár og látin hlaupa órúin á fjall; hún er ab vísu
einusinni til frálags, og má ske litlu meira nibr-
lag í, heldrcn þó hún hefbi átt lamb og verib mjólk-
ub árlega; bátinn, sem aldrei er róib, má ab vísu
selja, en engu meira verbi, heldren þó honum sé
haldib úti vertíbum saman, og hafi gefib eiganda
mörg hundrub í hlut; þessu er allt ab einu varib
meb óhreiföa penínga og ónotaba árum saman, þab
má kaupa fyrir þá einhvern jarbarskrokkinn, ef
hann er ab fá, og þegar búib er ab safna fyrir
hann, ef þá eigandi endist til ab safna svo miklu;
en eudist hann eigi til þess, þá verbr einatt margr
óskapaaubrinn úr peníngahrúgunni, og eru ljós dæmi
til þess fyr og síbar, og eitt hér nærlcndis fyrir
fáum árum, ab valla hafa fáir dalir komib fram
eptir þá, er menn þóktust vita meb vissu, ab ætti
spesíur og hefbi safnaö þeim árum saman, svo
mörgum hundrubum skipti og jafnvel þúsundum.
þab mun mjög dæmafátt eba jafnvel dænta-
laust meöal mentabra þjóba, ab safna peníngum á
þenna veg; menn safna þar aub hver um annan,
en vart kemr nokkrum manni til hugar ab nefna
aub, þá peníngahrúgu, sem væri látin liggja arblaus
og vaxtalaus ár eptir ár, hvort sem hún er meiri
eba minni; aub nefna menn eigi og geta eigi nefnt
abrar eigur, en þær, er gefa stöbugan og vissan
arb, hvort heldr ab er fasteign ebr lausafé, lifandi
fénabr eba daubir ntunir. Og jafnframt því ab
leigbir peníngar gefa eigandanum vissan arb, allt ab
einu og engu síbr, en leigttfénabrinn eba jörbin, þá
auka þeir jafnframt alntenna velmegun og almenna
atvinnu, eins og t. a. m. mikil kvikfjáreign, er bæbi
útheimtir fleira vinnufólk, en gefr jafnframt af sér
nægan arb til ab fæba þab og klæba og gjalda því
kaup. því komist peníngar alment á leiguburb og
í veltu, þá verba þeir jafnframt ab tekjustpfni fyrir
þá, sem eiga, og ab atvinnustofni yfir höfub ab tala,
og vinnuauka fyrir hina er þyggja þá á leigu.
Meb því eina nióti, ab penfngarnir komist í al-
menna veltu og gángi alment á leigu frá nianni
til ntanns þá verba þeir, „afl þeirra hlutanna, er
gjöra skal", einsog hinn vísi Salómon sagbi, og
auka almenna aublegb og velmegun í landinu.
þessu hefir nú ab vísu þokab alimikiÖ áfram
um hin síöustu 30 ár, eigi einungis ab því er á-
hrærir fé opinberra stofnana og ómyndugra, heldr
einnig af því einstakir ntenn eru farnir ab kaupa
ríkisskuldabréf, er eigi átti sér stab fyrir 1830.
I 5. ári þjóbólfs bls. 59, var skýrt frá upp-
hæbum þess vaxtafjár er goldin var af leigu.úr
Jarbabókarsjóbi til 11. júní 1852, þab var ab upp-
hæb samtals 190,339 rd.
En nú, um 11. júní þ. árs, var vaxtafé þessti,
er grcidd er leiga af úr Jarbabókarsjóbi, þannig
varib.
I. Eign opinberra stofnana. rc|, sk.
nteb leigu 4 af 100 . . 40849 r. 56 s.
— — 3’/j - (40,069) 40069 - 87-
— — 3 — . . . 16595 - 68- 97,5^5 19
II. Eign ómyndugra.
meb leigu 4 af 100 . 2083- 19 -
_ _ 3Va - . 22864- 23-
— — 3 — 7604 - 33 - 32,551 75
111. Eign einstakra manna fullveðja.
þab eru föst ríkisskul.Iabréf ebr innstæba
sem aldrei fæst sjálf öbruvísi en mebþví
ab selja ríkisskuldabréfin setn uppá þau
ltljóba:
meb leigu 4 af 100 . 74,978r. 30s.
— — 3 - — . 800- „-
Samtals
Af þessu le er ársleigan samtals 7,769
rd. — En þegar vib þessa innstæbu er
borin santan innstæban seui var ll.júnt
75,778 30
205,845 28
1852 ................................ 190,339 „
þá hefir ab vísu vaxtafé þetta, er Jarba-
bókarsjóbrinn greibir leigu af, aukixt á
þessum 8 árum, ab eins um samtals . 15,506 28
Sé aptr borib saman vaxtafé hvers flokksins
fyrir sig, eins og þab var 1852, vib þab sem nú
er, þá sjá ntenn, ab fé ómyndugra var árib
1852 ................................. 57,997 „
en er nú ab eins.................... 32,551 75
og hefir því þessi grein vaxtafjárins
mínkab um........................... 25,445 21
þessi verulegi rírbarmismunr ntun nú alls eigi vera