Þjóðólfur - 28.02.1862, Blaðsíða 3

- 47 -
bert í þessu máli um þá, er skeytíngarlaust hafa
alib klábann hjá sér um 6 ár undanfarin, hafa eigi
fengizt til ab lóga sínum sjúka stofni og eigi heldr
aí) lækna liann dyggilega, þó a& þeir hafi átt kost
á því, hjá sjálfum sér og ö&rum, kostna&arlaust e&a
kostna&arlítib, ef þeir hef&i viljab nokkra aldb vib hafa.
Alþíng hefir haft fjárklá&amáli?) þrisvar til
me&fer&ar: 1857, 1859,1861. þar hefir í öll skipt-
in or&ib uppá hin sama grundvallarregla: ab út-
tyma fjárklábanum annabhvort meb eindregnum
lækníngum eba me& því aí) lóga hinu sjúka fé, sem
tilreynt er ab eigi læknast, hvort heldr er áf ónóg-
um og hirbulausum lækníngatilraunnm ebr ö&ru ó-
iagi, því engnm má þab haldast uppi, ab vinna
öbrum tjón og sízt öllum almenníngi, meb van-
hirbu sinni og skeytíngarleysi í hverju sem er. Al-
þíng hefir farib þess á leit vib stjórnina aptr og
aptr, ab valdstjórninni yrbi veitt, meb sérstöku laga-
bobi, vald til þess a& fá þessari grundvallarreglu
framgáng og fulla þý&íngu. Tll þessa hafa eigi
fengizt nein sérstök lög um þetta mál, sem ekki
er von, þegar lækníngarnar hafa verib sag&ar svo
einhlítar, a& klábinn væri „gjörsamlega yfirbugabr";
og hafi subramtib eba konúngsfulltrúinn gjört álíka
lítib úr klá&anum meb haustferbunum síbustu, þá
er vart a& búast vi& neinu lagabobi um þetta efni
meb næstu gufuskipsferb. En ef út af því ber,
þá er þab enn a& kenna linum eba fegru&um eba
mibur réttum skýrslum yfirvaldanna hér sy&ra, um
málib til stjómarinnar, Skylda og naubsyn knýr
því su&ramtib til þess, ab bæta úr þessum skorti
lagabókstafsins, því almenn og óyggjandi grund-
vallarregla heiniilar þab nú þegar, eins og vér fyr
sögbum, a& yfirvaldib grípi til allra leyfilegra og
-sjálfsag&ra vandrœða-ÚTTx'bn meb ódeiguin hug og
öflugri hendi. Amtmabr vor er hér enganveginn
stubníngslaus, þó ab klábanelndin hafi skotizt út-
undan honum, hann á a& stybjast vib þrí-samþykta
grundvallarreglu Alþíngis og þar á bygbar tillögur
og uppástúngur til konúngsins; hann getr ennfremr
treyst rábstafanir sínar, þær er embættisskylda og
allsherjar brýn nau&syn nú krefjast ab tafarlaust sé
afrábnar, meb því ab kve&ja til fundar vib sig hina
vitrustu og beztu menn hér nærlendis, þíngmenn
og helztu embættisinenn hér urn Kjalarnesþíng, og
máske úr 2 næstu sýslunnm; ef tillögur þeirra og
sko&un amtmanns á málinu gæti samrýmzt um þær
rábstafanir, er núveranda stig klábamálsins krefbi,
þá væri honum þab eigi alllítill styrkr og traust og
þeim rá&stöfunum, er afrábnar yrbi, bæ&i til þess
ab fá þeim hér öflugan framgáng nú þegar, til
brá&abyrg&ar-úrrá&a, og til þess a& ávinna þeim
samþykki stjómarinnar, er híngab næ&ist meb næstu
gufuskipsferb í Maí þ. á.
Þrjár íslcnzkar dœinisögur frá miðri 18. öld.
III. Æfmtýri eba glettur í Ilóla-skóla nál. 1747
-49.
Herra Halldór Brynjúlfsson biskup, í hvers tíb
eg var í skóla, brúkabi mikib stofureiknínga til bú-
skapar síns og varb opt of reikníngsglöggr meb þá,
en var svo processakær, a& til laga vildi leggja, ef
útaf bar því, hann hafbi meb pennanum gjört; kom
nú þetta fram á skólahaldinu ebr vorri forsorgun,
ab þab, hann haf&i til ætlab, komst aldrei a& sínu
takmarki, kendi hann um vorum umgángi um þab,
sem þó varb ei bevísab; mebal annars, ab vib rétt-
um kannske munnbita ab húngrubum aumíngjum,
sem komu ab lúkugati einu, hvar matrinn var inn
látinn í timbrstofuna (er þá hafbi stabib í 500 ár
eptir Au&unn biskup), hvar inni vib neyttum matar;
hann fékk hér af þá skikkun af þáverandi amt-
manni, a& hverir þeir skólapiltar, sem yrbi upp-
vísir ab því ab gefa öbrum af skólafæ&inu, skyldi
án vægbar úr skólanum út rekast. — Bjarni Halldórs-
son var þá sýslumabr í Húnavntnssýslu, og bjó ab
þíngeyraklaustri, var búlduleitr og framþykkr ma&r,
sérdeilis af ístru, og másabi mikib þá gekk. Sira
Pétr Björnsson1 var þá í skóla, hafbi upp alizt hjá
honum og kunni svo a& herma eptir honum, a& lít-
i& sýndist af breg&a. Herra Olafr stiptamtmabr vissi
alla hans taktaogsibi; hjá honum (Bjarna Ilalldórs-
syni) hafbi vinnumabr verib í 5 ár, mjög dónalegr
og lnrkalegr ab vexti, en svo mikill átvagl, a& engi
vissi til, a& hann hefbi orbib saddr; höfubrábskon-
an eba fatabúrskonan á stólnum var ættíngi hans;
kom hann nú til ab finna hana. Af únggæbis for-
vitni kemr OS3 saman um a& ná til hans og reyna,
hvab mikib hann gæti etib; var til vonar, a& um
kvöldib kæmi ab borbi fyrir oss illa sobinn bygg-
grjónagrautr, hverjum vib gjörbum opt lítinn kostn-
a&, nema fyrir sultar sakir; var hann borinn til vor
í 8 trogum, 4 á hvert borb. þá vib vorum búnir
ab borba okkar lyst, heltum vib grautnum í 2 trog
barmafull, nokkub var í þab 3., hrærbum þar svo
miklu smjöri samanvib, nábum svo þessum kompán,
svo cngi vissi af; át hann me& hæg& uppúr fyrsta
troginu, og svo nærfelt úr öbru, því hann hasa&i
upp af sraérinu; var honum fengib braub ab eta
meb, svo lokib gæti ilr því, en vib hi& þri&ja gafst
1) Prestr á Tjúrn í Svarfabardal(?) afl þeirra prófessors Pjet-
nrs og assesors Jóns Pjeturssona.