Þjóðólfur - 28.02.1862, Blaðsíða 7

- 51 -
(tnnan fót siun út yflr hongiflugi?) (þetta nefnist „suíir af
Súlnabæli*). Jiá kemr vegar-spotti, sem hSr er kallaþr „gúþr";
aíi vísu hánga gaunguinenn frauian í hengiflugi, en þaí) gjórir
ekkert, þeir hafa fyrir hönd og fót, og komast þeir nú upp
undir „Ilellu*'. Safnast þá allir saman í ofur iitlum „kór11,
sem svn kallast, og .,keppadrellirinn“ meþ, og er nú haldiþ
út á „Hellu", hörnmbil 6 —8 fahma. „Hellan“ er þrep, sum-
staþar tæpt þverfet á breidd, sem iiggr ntan í standbergi, —
en hengifiug er nebauuudir — og er hún stundum háj, eink-
um eptir rigníngar; þegar „Hellunni“ sleppir, eru menn
komnir upp undir „n ebs ta j ap pa“, og er þá hálfnaþr vegr-
inn uppá skerii); veriír þar aÍ) lypta hinnm fyrsta, sem skeir
þannig, aÍ) einn mai)r styÍ)r sig tveim húndum inn á móti
bjarginu, en annar skríhr upp eptir baki hans, og setr fætr
sína á axlir honum, og nær hanu þá £ hald og skríir upp
eptir, nnz hann kemst á hellu eina; lesa svo hinir sig npp
eptir vainiiiu, sem hinn fyrsti heldr í, og er þannig komiÍ)
aí) „miÍlj appa“; hann iiggr aptr dálítiÍ) uppávii), álíka og
„suÍJraf Súlnabæli". Hér fara aptr þeir 2 fvrstu, og er þeir
hafa nái) „efsta jappa', setja þeir sig fasta, og halda í
efra vaisendann, en „keppadrellir“ heldr fast í nei)ra endaun,
og gátiga svo þeir, sem eru „milli manna“ milli vaisins og
bergsins, og komast allir þannig uppá „efsta jappa“; þaÍau
eru hérumbil 100 faimar þverhnýpt uiirí sjó. Nú koma
gaungur og grasteygíngar, sumstaiar uppávii), sumstaiar niirá-
vii) alltai) „Tóinásargili“, sem er hérumbil libugar 2 álnir á
breidd; í gili þessu eru beggja vcgna hóggvin spor, og er þar
líka gott hald, og geta þeir, sem nógu eru kloflángir, glant
sig yflr um þai), en hinir klofstyttri verþa ai setja rii) á sig
til ai> komast yflr um; þá koma aptr gaungur og teygíngar>
þar tii kornii er alveg uppá sker.
Gleiileikirnir á gildaskálanum, heldust öÍ)ru
liverju fram til 12. þ. mán., auk „tombolunnar“ 16. þ. mán.,
er miunst veriir á hér síbar. Auk gleiispilanna sem fyr var
getil), heflr verii) leikii); „Naboerne“, á dönsku, eptir
Erich Bögh, var sá leikr einnig sýndr í hitteifyrra; „Ja“ ein-
tal (Links hríngjara, sem er atriÍispersona í ,,Nei“) eptir J. L.
lleiberg, einnig á dönsku. En á íslenzku: „Ekki eru all-
ar feriíir til fjár“, ai) mestu frumsamii), nema hvai) hugs-
anin er lik því sem er í dönsku leikspili er nefuist: „Skatt-
en“; Bræi)radætrnar“ („To Broderdöttre for een“), og
„Kvöldib t Iíattarvargi n una“ („Den umuelige Duel“),
bæii útlögi), eptir Kotzebue. Lifandi myndir (,,tab)eau“) voru
sýndar: Hervör og Angantýr, er hún sækir Tyrfíng í
haug þeirra bræilra á Sámsey, og. draumr Gísla Súrs-
sonar; voru þessar myndanir af mestu snild útbúnar eptir
SigurÍ) málara Gubmundsson. En lángmest kvai) aÍ) „U t i-
legumönnunn m“, þai) er frumsaminn „Drama“- leikr
mei) saungum, f 4 flokkuin, eptir Matthías Jokkums-
s o n, skólapilt, og er efniÍ) frá öndverllri 17. öld, ogsamlent
eins ognafn leiksinsber mei) sér. Jróai) gjöra mætti nokkrar
eigi óverulegar athugasemdir vií) leik þenna, ef haun lægi fyrir
prentabr til ritdóms, einsog þab skáldskaparsmíÍ) er mabr
vildi hugsa sér nokkurnveginn algjört, eu þessleiiis athuga-
semdir eru til einkis ai> svo komnn, enda væri þarmeb hall-
ai) rétti höfundarins, á tneþan leikrinn er óprentabr og eigi
í almeuníngs hóudum, þá ætlum vér þai) eins sannmæli eins
var samróma álit alira þeirra, er leik þonna sáu, ai)
fegurbarkostir hans sé margir og verulegir, hvort sem litii) er
til hugsunarinnar sjálfrar og hius þjóblega abalefnis, eia tii
þess, hvernig því er skipai) niiir til þess ai koma fram á leik-
svæbinu, eia til þess hve sérlega vol og eÍlilega og jafnframt
íslenzkulega ai) flestar porsónnrnar í leiknum koma fram,
hver eptir lífsvegi þeim, stöbu og geislagi, er skáldii) heflr
hverjnm þeirra hugsai) og úthlutaÍ), og óvíia eia hvergi er
misst sjónar á frábruginum aldarhætti og hngsunarhætti tím-
ans, sem efni leiksins er miiai vii, nál. 150 árum fyrri heldr
en nú á sér stai hér á landi. MáliÍ á leikuum er liprt og
Ijóst og eigi sízt vísuruar eia kvæiin, eru þau öll einkar-
lipr bæii aÍ trúrri hugsun vii efniÍ og ai máli, rími og
fegri. Til sannindamerkis um þetta setjum vér hér eitt kvæiii,
mei leyfl skálsins; þai sýngr „Grasa-Gudda, er hún svæflr
baru; hún or vikakerlíug, komin yflr sextugt, hjá Sigurií lög-
léttumanni í Dal, og lýsir því í kvæiinu, hvernig húu einsog
airir bygiarmenn álíti útilegumennina og athæfl þeirra.
(Bragr, sem vii „ Barbarossakvæii “ eir: „Ekkju-
kvæii*).
Fram á regin fjallaslói
iiriar Ijótir búa,
þeirra bygi er þegi gói,
þyrstir mjög í kimiablób
eru þeir og engan gub á trúa.
Kunna þeir meb kænsku-sib
kindum ná í haga,
kinda eld vib klettarii,
kjötib steikja logann vii,
síðan stolnar saubahnútur naga.
í>egar bóndi burtu frá
býli fer og vífi,
koma fram úr fylgsnum þá
fólin leib, og bæum á
æra fljób og ota laungum knífi.
Hii einkar fagra og vandaia leiksvii, er Sigurir málari
Gnbmundsson hafii undirbúii handa „Utilegnmönnunum*
gjörii eigi all-lítiÍ til ai hefja og skýra skáldskapinn í leikn-
um og gjöra hann sem ásjálegastan áhorfendum; þar komu
fram þverhnýptir hamrar mei einstigi, og klettagjótum og ai-
alhelii, þar sem „Skugga-Svoinn*, foríngi útilegumannanna, og
þeir félagar höfiu bæli sitt og aisetr, en fagrir jóklar sáust
í fjærlægiinni, þeir er sól roiaÍi ai morgni. Hii 6ama má
segja um alla leikendrna, ai þeir höfiu auÍsjáanlega lagt mikla
alúb vii þenna leik, og nokkra þeirra hafii skáldskaprinn
hrifli svo, ai eigi mátti annaÍ sjá, en ai hérværi lifandi aÍ
starfl útilegumenn, stúdentar, sýslumair, og airir sveitabúar
o. s. frv. á öndveriri 17. óld.
Alls var 14 sinnnm leikii, „Útilegiimeiinimir" 4 sinnum.
og ánöfnuin leikendrnir ágóiaun af 3 kvöldunum: skáldinu
Matth. Jokkumssyni, Sigurii málara GuÍmundssyni, og fátæk-
um mönnum í Keykiavík, er eigi þiggja af sveit; þai kvöld
var ágóiinn livai rírastr, eigi nema nál. 39 rd., því varla voru
neitt kveldii eins strjáiskipaiir áhorfenda bekkimir, og var
þó hafir dálítill inngángsleikr, er hlýddi uppá tiigánginn, eigi
ósnotr og prýiilega leikinn af þeim hjónum kand. E. Magnús-
syni og liúsfrú hans eigi síir. En leikendmir snéru ágóian-
um uppí „tombola*, er þeir keyptu ýmsa muni fyrir þo;sa
39 rd ; „tombola11 sú var 16. þ. m. á gildaskálauum, þá var