Þjóðólfur - 23.12.1862, Blaðsíða 2

(EUiíiavatni), þ a r sem kláíiasýkin var í vor a 'b mikl-
um mun („i en höiero Grad“), ekki alveg lækua?) enn
sem komiíi er. í Vatnsleysustrandar, Grindavíkr og Hafna-
hreppum, sánst alls engi merki kláíians. En í Rosmhvaia-
neshreppi, þar sem kláþasýkin var bæíii í vetr og í vor,
fundust ná, meílal 943 fjár, 32 meb sárlitlum votti („med
en iille Kj en de“).
„þegar saman var rekiþ í Arnessýsln, fanst eitt lamb í
þíngvaliahreppi me?) kláííavotti, og var þa% lamb úr Kjós-
arhreppi, en ai) þessu fráteknu fundust engi spor til kláíla-
sýkinnar í Arnessýsln“.
„þegar hin almennu söfn (fjallsöfn, afröttasöfn) voru
gjörí) nokkru sííiar, nefnilega undir September-lok, varí)
ekki aí) neinu vart („fantes intet Spor til“) k 1 á þ a-
sýkinnar í Mosfellshrepp, og at) því er skýrslur þær, er
stiptamtmanninum hafa borizt, ná yflr, e k k i heldr uein-
staþar a n n a r s t a íi a r(H), m e þ þvíaþ skornar höfþu
v e r i í), milli safnanna, þair kindrnar, er fundust
meí) kláþavotti í fyrra safninu. þóaþ nú sýkin,
einsog fyr var frá skýrt, hafi gjört vart vií) sig fyrirskemstu
á einstöku bæum í Kjósar og Gullbríngusýsln, þá virþist
samt mega ætla á, aííengi háski seheráferþ-
u m, þegar menn aþ eins gefa gaumaþþví, hvern-
i g n ú e r komiD k I á í> a s ý k i n n i, án geþshrærínga
eíir kappsmuna- og fylgislaust, og ef hií) nauþsynlega eptir-
lit er haft me?> fjáreigendum þeim sem hlut eiga aþ máli;
og heflr nú stiptamtmaþrinn í því efni hugsab s é r (I!)
(„paa tænkt“), þegar búendr væri, í þessum mánuþi, búnir
aþ farga þeim kindum sem þeir þyrfti til heimilisins, a þ
stofnsetja í hverjum hreppi sérstakar
Iiefndir, er hefþi þaí) ætlunarverk á hendi a?> gjöra
fjárskoþanir á hverjum mánuþi í hverjum hreppi og semja
sííian og senda annabhvort sýslumanni eí)a amtiuu skýrslu
um heilbrigþisástand fjárins, eptir því sem þaþ reyndist viþ
hverja skobun, og eins muni verba hlutast til um, aþ baþ-
a'b veríli féí) á þeim bæunnm, þar sem klábavottr heflr komib
{ Ijós. Dýralæknir Finnbogason heflr haft eptirlit meþ fén-
aþinum í Mosfellshreppi, enmeí) 5 11 u sauþfénu á
bænum V a t n i (Ellihavatni) hefir veriíihaft svo
aþsegja daglegt eptirlit og b a % a n i r v i þ
h a f í> a r mets forsjá og tilsjón annars áreiþan-
legsog duglegs manns í eigin persónu, og
heldr hann hinu sama eptirliti fram enn í dag. þessar
ráíistafanir stiptamtmannsins ern aí> skapi h é r-
a þ s m a n n a (1) og er hann því þeirrar vonar, aþ fjár-
kláþinn vertíi gjörsamlega yfirbugaÍJr áþren þessi vetr sé
liþinn; en hvernig sem fer, þá telr stiptamtmaþr þaþsjált-
sagt, a5) kláþasýkin út breíþist ekki frekar eí>a víþar [heldr
en þá var, eptir skýrslu hans!]. í Suferamtinu vili
engi heýra niþrskurí) nefndau, þrátt fyrir þaí)
þó útsetidir menn af Norþrlandi hafl kappsamlega róit) a?)
því a?) hafa hann fram; samt sem áíir er þaí), a?> þegar
svoua er leitazt viþ ab vinna menn (til niíírskurþar) meþ
fyrírfram niþr Iögíium ráþum og fortölnm, einsog hér heflr
veriþ beitt, þí ba^> skafeleg áhrif á lækníngatilraun-
irnar, og óheilla áhrif á landsfólkiþ (eíia héraíismenn).
Heflr einkanlega veriþ Ieita?) á Borgflrþínga á þenna veg,
því í suþrhluta þeirrar sýslu fundust spor kláþasýkinnar í
vetr er leift; en til sannindamerkis u.m, hvernig héraþs-
mönnum var skapi fari?) (til niþrskurþarins), skal þess getií),
a?) þaþan bárust stiptamtmanni 4. þ. m. (Okt. 1862) 2
b æ n a r á v ö r p til hans hátignar k o n ú n g s i n s, í öþru
ávarpinu þyli þeir stjórninni þakkir sínar og viþrkenníng-
ar fyrir þær ráþstafanir, er hún hafl gjöra látií) til þess aí>
útrýma kláþanum meþ lækníngum, eri í hinu sé þess þegn-
samlega beþizt, aþ ekki verþi lögskipaþr niíirskuríir hins
læknaþa fjár í þeim 3 hreppnnum í suþrhluta Borgar-
fjarílarsýslu: Leirár og Melahreppi, Skilmannahreppi og
Strandarhreppi. Eptir áskorun margra mauna, og uppá-
stúngum þíngvallafundarins, beflr stiptamtmaþrinn ritaí)
amtmönnunum vestra og nyrþra, a?) ekki mætti reka þaþan
fé á þessu hausti, nema aþeiris til sknfííar, af því full og
föst reynsla sé um þaí), ar) þessleiþis aþfengi?) fé þríflst
miklu niir)r, en sé á hinti leyti miklu sóttnæmara á fjár-
kláirann, og svo líka meþfram sakir þess, ab eptir því sem
sögur fari af staflaust og ví%svegar, au illa sé treystanda
heilbrigþisástandi fjárins í Húnavatns og Skagafjarþarsýslu".
fessi er nú skýrsla stiptamtmannsins, sú er
segja skyldi álit hans um bænarskrá þíngvallafund-
arins, 17. Ágúst þ. árs, og sú er sporðreisti, að
sögn, þær góðu fyrirætlanir ráðgjafastjórnarinnar
að afráða einhverjar eindregnar aðgjörðir í fjár-
kláðamálinu, og kipti svo undan þeim fótunum.
Varla kemr það neinum óvart þó að íslenzka stjórn-
ardeildin eða góðr ásetníngr lögstjórans skuli ekki
standa fastari fótum en þetta oss til handa; en
því lausar sem þetta blessaða höfuðfat skrollir yfir
höfði voru, því fremr ættim vér sjálfir að vonjast
við og reyna að standa föstum fótum og halda
höfði eptir sem áðr. J>essi skýrsla stiptamtmanns-
ins sýnir sig sjálf og þarf engrar útleggíngar; allir
suðramtsbúar, og ekki sízt búendr þeirra héraða
og sveita, er skýrslan nafngreinir, vita bezt sjálfir
og geta um það borið, hve satt hún segir, hve rétt
og satt og samvizkusamlega og fylgislaust að þar
er frá öltu skýrt; þeir þekkja það, hvort ekki var
fleira kláðafé og víðar en hér segir, »þeir þekkja
»nefndirnar sem settar en\íhverjum hreppi«, þær
nnáhvœmu fjárslcoðanir sem þær hafa gjört í hverj-
um mánuði«, síðan í öndverðmn Okt. þ. á., og
»skýrslurnar« sem þarum eru sendar sýslumönnum
eða amtinu mánaðarlegá; suðramtsbúar allir eða
allr þorri þeirra vita bezt hvort það er satt, »að
þijir megi ekki heyra niðrskurð nefndan«. Og þá
er á. hinn bóginn »þegjandi vottrinn sem Iýgr sízt«,
gjörsamlegr niðskurðr á 3 bæum (því vér teljum
nú Mosfell þar með) sakir ólæknaðs kláða, en fjár-
kláðinn samt megn og illr í hundraðfalt fleira fé og
margfalt víðar og á íleiri bæum, heldren í skýrsl-
unni segir, þóað stiptamtmaðrinn teli þar stjórn-
inni fulla trú um, að aldrei fari svo »að kláðinn
nái að útbreiðast frekar eða grípa víðar um sig
í vetr«, hcldren þá var komið, í öndverðum Okt.
þ. árs.