Þjóðólfur - 30.05.1863, Blaðsíða 4

— 120 —
voru jafnvel einhverjar hinar beztu og heppileg-
ustu af þeim sögum er vér heyrðum í æsku.
Önnur greinin íþessum aðalkafla,iimtöfrabrögð,
er að voru áiiti mjög ágæt og ítarleg, og lýsir
næsta vel bæði því, með hversu einstaklegri alúð
höfundrinn hefir safnað öllu því sem hér að lýtr,
og hve glöggsæinn og skarpvitr hann er í því að
fara með efni sitt. Yér ætlum að hér muni mjög
litlu við að bæta, og viljum t. a. m. benda lesend-
um bókarinnar á frásagnirnar um tilberann, þessum
orðum vorum til sönnunar. Líklegt er nú reyndar,
að nokkuð mætti finna fleira um galdr og særíng-
ar en til fært er í þessari grein, ef allt væri saman
tínt, en þó svo kunni að vera, furðar oss miklu
meira á því, hve mikið höfundrinn hefir hér get-
að til fært heldren það, þó eitthvað kunni fleira að
finnast. Einhver skemtilegasti kaflinn í þessari
grein er um kraptaskáld og ákvæðisvísur þeirra, en
þar ætlum vér að nokkru hefði mátt við auka, og
allmargar fleiri vísur höfum vér heyrt þess efnis;
en það er sá hængr við mikið af slíkum ákvæðis-
vísum, að þær eru svo stórorðar og illorðar að
varla eru hafandi yíir.
J>riði kafiinn í þessum aðalsagnaflokk, u'm
.einstaka galdramenn, er nú eins og geta má
nærri bæði lángr og fjölskipaðr og næsta
skemtilegr; og þóað margir Íslendíngar eða jafn-
vel allflestir hafi heyrt töluvert um Sæmund fróða
og aðra hans nóta, þá munu þó næsta fáir hafa
heyrt meira en svo sem helmíngi nemr af því er
hér er talið. það yrði oflángt, eptir tilgángi þess-
arar litlu greinar um þjóðsögurnar, ef fara ætti að
færa hér til nokkur dæmi eða nokkuð sýnishorn af
þessum sögum, og vér vonum, að bókin komist
svo í almenníngs hendr að þess gjörist eigi þörf.
Fjórði aðalflokkrinn: Náttúrusögur, skiptistí sex
greinir: dýrasögur, grasa og og steina, loptsjóna
og túnglsögur, sjóar og örnefnasögur. J>ó að þessi
aðalflokkrinn skiptist nú í svo margar greinir, er
hann þó að sínu leyti styztr í bókinni, er bæði
kemr af því, að varla mun sama stund á lögð hjá
almenníngi að safna þesskonar eðr taka eptir því,
og svo líka af því, að svo margar af þesskonar
sögum eru annara hluta vegna dregnar undir aðra
þætti í bókinni. En eins og þessi þáttrinn er
margskiptr, eins kennir þar líka margra grasa, og
óvíða mun fjölfræði höfundarins, alúð bans og eptir-
tekt eptir svo mörgu er virðist í fyrstunni smá-
vegis, iýsa sér betr en í þessnm þætti.
Yér höfum nú þannig stuttlega lýst hinum
einstöku köflurn þessa fyrra bindis þjóðsagnanna
og vér vonum að flestum lesendum verði sömu
orð á munni eptir lestr þeirra og oss: »þökk og
heiðr sé höfundinum». Hann hefir hér leyst svo
drengilega eitt hlutvarp í bókmentum vorum, að
vér þorum að fullyrða, að fá rit um íslenzk efni
hafa komið frá hendi vor Íslendínga um lángan
aldr jafn vel af hendi leyst; og eins og rit þetta
hefir þegar vakíð þá eptirtekt, að ekki einúngis
I)anir og Norðmenn heldr jafnvel Englendíngar
eru nú farnir að leggja út kaflaúr því á sínar túng-
ur, og verðr þannig bæði höfundinum og landi
voru til mikils sóma, eins er vonandi, að vér ís-
lendíngar sjálfir séim eigi svo skyni skroppnir,
að vér kunnum eigi að meta það sem höfundrinn
hér hefir látið oss í té.
Eitt er að síðustu, er vér ekki megum leiða
hjá oss, og það er að skora fastiega á höfund-'
inn sjálfan, að skrifa formála eðr eptirmála við bók-
ina áðren henni er lokið; því þóað vér viljum
fúslega játa, að margar góðar athugasenmdir sé í
bráðabyrgðarformála þeim, sem er saminn fyrir þessu
fyrra bindi, þávita þó allir, að hver er sínum hnút-
um kunnugastr, og því getum vér ekki ætlað nein-
nm nema Jóni Árnasyni sjálfum að skrifa formála
fyrir þjóðsögunum, er lýsi sannlega og réltilega
hans eigin skoðun og tilgángi með fyrirtæki sitt,
og þetta er svo ríkt í huga vorum, að vér hefðiin
fremr kosið, að beðið hefði verið með formálann
þángað til náð varð til höfundarins sjálfs.
S. Sh.
Um lœlmalcenslu og lcrufníngu dauðra manna.
Íslendíngar hafa sem von er lengi óskað eptir
því, að læknakensla kæmist á hér á landi, en þeirri
ósk þeirra fylgir þá um leið sú skylda frá þeirra
hálfu, að þeir mega engan óbifr hafa á því, þó
líkskurðr tíðkist meira en áðr hefir verið. Að
kenna læknisfræði án líkskurðar er eins ómögulegt,
einsog það er óþenkjanlegt að gjöra nokkurn þann
að »úrmakara«, sem aldrei hefir séð inní úr eða
stundaklukku. Sá sem ætlar sér að gjöra að sigr-
verki þegar það er úr lagi gengið, hann verðr og
að þekkja alla parta þess. Eða hver vill trúa manni
fyrir aðgjörð á sigrverki, sem aldrei hefir séð inn-
aní það?
Líkskurðr hefir og á hinn bóginn enganvegin
svo hryllilegt útlitvið sig, eins og surnar kerlíngar
og þeirra líkar kunna að gjöra sér í grun; hitt
er lángtum hryllilegra, er vel getr að borið, þar
sem lik eigi eru krufin, að verða lcvilesettr; og
hversu margir munu þeir eigi vera hér á landi,fer