Þjóðólfur - 23.04.1866, Blaðsíða 4

100 —
í orði kveðnu, eingaungu á formhlið 'málsins og
beitti þó ekki öðrum formvefengíngum en þeim,
sem að vísu cru og verða mjög vafasamar og veilar,
ef þær eru grannskoðaðar og matnar fylgislaust,
eru því einkisvirði í sjálfu sér andspænis því vel-
ferðar og framfararmáli lands vors, sem konúngr
vor ætlaði Alþíngi að verða samtaka stjórninni að
leggja undirstöðuna til, með því að samþykkja helztu
grundvaliarreglur og aðalstefnu stjórnarfrumvarps-
ins um fjárhagsaðskilnaðinn.
J»ví Iiér lá eliki fyrir hvorki stjórnarskipunar-
eðr stjórnarbótarmál lands vors né heldr fjár-
hagsmál landsins, ekkert um það skipulag er
skuli verða á stjórn vorri, á sjálfsforræði voru,
fjárhagsráðum eðr fjárhagsframkvæmdum né um
fyrirkomulagið og lagaskilyrðin fyrir því atkvæði,
því valdi og þeim verkahríng Alþíngis sem að
þessu lýtr hverju fyrir sig og öllu yfir höfuð. Hér
lá að eins fyrir að stjórn konúngsins og Alþíngi
kæmi sér niðr á fj árh ag s að s ki 1 na ð i n U m milli
íslands og konúngsríkisins fyrir fullt og allt, til
þess að undirbúa og leggja undirstöðuna undir
stjórnarbót, sjálfsforræði og fjárhagsráð Islendínga,
því þetta er óhugsandi og ómögulegt að hafist fram
og geti náð föstu skipulagi,— þaðsjáallir,— nema
því að eins að fjárhagsaðskilnaðrinn gángiáundan
og fullgjörist. þessari tilætlan konúngsins er líka
lýst yfir skýlaust í hinni konúngl. umboðsskrá 20.
Sept. 1861: að fyrirkomulagi »fjárhagsaðskilnaðar-
ins« skuli ráða til lykta »fyrir fullt og allt«, til
þess »að Alþíngi verði allramildilegast veitt álykt-
»andi vald hvað tekju- og útgjaldaáætlun Islands
»snerti« — »þar sem sumpart fjárhagsnefnd fólks-
»þíngsins optar en einusinni hefir látið í Ijósi þá
»ósk, að fjárhagssambandinu milli íslands og kon-
»úngsríkisins verði skipað á hagkvæmari og tryggari
»liátt en nú er», — »sumpart er þíngið i þegn-
»legri bænarskrá 14. jigúst 1857 hefir beðið um»
að því yrði veitt þessi fjárhagsráð. Fjárhagsnefndin,
sem umboðsskrá þessi var sett, hefir ekki misskilið
þá tilætlun hennar sem nú var sagt, því um það
voru allir nefndarmenn samdóma (eins herra J.
S. eins og hinir 4):
„Aí) abskilnafer á fjárhag íslands og konúrigsríkisins
„— — vertíi afe hafa í för rneti ser, ef hann oigi at)
„koma Islandi af) notum, verulega breytíngu á stjórnar-
„fyrirkomulagi íslands, o. s. frv.“ — enn fremr „er nefnd-
„in samhuga á því, ai) þíngiíi ætti at) öblast löggjafar-
„vald í fjármálum“.
Með þessum orðum tekr nefndin fram þær aðal-
breytíngar á sljórnarfyrirkomulagi Islands sem
fjárhagsaðskilnaðrinn stefni að og hljóti «oð hafa
»t för með ser, ef hann eigi að koma íslandi að
notum», en gjörir þó alls eltki neinar þær stjórn-t
arbótarbreytíngar né heldr »löggjafarvaldið, sern
Alþíngi ætti að öðlast í fjármálum», að umtals eða
uppástúnguefni í álitsskjölum sínum um fjáskiln-
aðarmálið, ekki herra J. S. í ágreiníngsáliti sínu,
heldr en hinir 2 minnihlutarnir í nefndinni. Hvar
fyrirekki? afþví það, eptir skýlausum boðum kon-
úngsins í umboðsskránni, lá alveg fyrir utan málið
sjálft, fjárhagsaðskilnaðinn, og fyrir utan ætl-
unarverk og verkahríng nefndarinnar.
í stjórnarfrumvarpinu var nú að þessu leyt-
inu þræddr hinn sami vegr sem umboðsskráin
lagði fyrir og fjárhagsnefndin hafði farið; bæði á-
kvarðanir frumvarpsins yfir höfuð að tala (nema6.
gr. eins og vér sýndum í 1. kafla) og einkum á-
stæður frumvarpsins sýna, að' stjórn konúngsins
hefir eigi mist sjónar á því sem hér átti að vera
umtalsefni milli bennar og Alþíngis. í ástæðun-
um fyrir 2. gr. frumv. segir:
„Lagafrumvarp þetta heftr eiuúngis þann tilgáng aí) leysa
samhand þab, sem nú á sér staí) millum fjárhagsmál-
efria Islands og konúngsríkisins, og at& áliveha npphæt) til-
lagsins. Reglurnar uin meþferb fjárhagslaganna á Al-
þíngi, eptir aí) þaí) er biíit) aí) taka aí) ser þann starfa,
sem ríkisþíngií) híngaþ til heftr liaft met) tilliti til þessara
máiefria, eiga því heirna í íslenzkum stjúrnar-
skip n n a r liign m e?)r serstíikum íslerizkum lögum, o.
s. frv.“
Með þessu lýsir stjórn konúngsins því skýlaust
yfir, að stjórnarskipunarmálið og fj ár h ag s málið
sjálft hljóti að verða samfara eins eptir sem
áðr; og kemr þessi skoðun einnig fram í niðrlagi
inngángs-ástæðanna:
„púaþ nú fyrirkomulag þessa málsefnis (þ.e. fjárhagsaþ-
skilnaþrinn) sé mjög samvaxit) hinu íslenzka stjúrnarskip-
unarmáli yflr höfuS, virlbist þú réttast, áflren frnmvarp til
s tj ú rnarskip n narlaga handa Islandi sfe samif) og lagt
fyrir f u 111 r ú aþ í n g Íslendínga, af) fá vissu um hvernig
fjárhagsvifiski ptiiriu m milli íslands og konúngsrik-
isins verþi fyrirkomif), mef) því þetta sífiarnofnda málefni
(um f]árhagsaf)skilnaf)inn) einnig veríir afi koma fyrir hif)
danska ríkisþíng og ákvörfun þess af) fást vifivíkj-
andi því tillagi sem greitt yrf)i til Islands úr sjúf)i kon-
ún gsrík isi ns, þegar búif) vairi af) greina fjárhag þess,
oinsog líka ríkisþíngií) þarf af) gefa atkvæfi sitt til
af) afsala ser því ái y k tu n arv al di er þaf) kíngaf) til
heflr haft um íslenzk fjárhagsmálefni".
Af þessu sem nú er sagt, mátti hver maðr í
meirihlutanum sjá það sem liggr opið fyrir allra
augum, að hvorki konúngrinn né fjárhagsnefndin
ætlaðist til né gat ætlazt til, að stjórnarbótar og
fjárforræðis eða fjárhagsmál Íslendínga yrði sam-
fara fjárhagsaðskilnaðinum og óaðgreinanlega sam-
antengt við hann; stjórn konúngsins hefir heldr