Þjóðólfur - 23.04.1866, Blaðsíða 6

— 102 —
alll stakk uppá, að frúmvarp til fjárforræðislaga
»er veitti þínginu ályktandi vald hvað tekjur og
útgjöld íslands snerlir», »yrði lagt fyrir nœsta Al-
þíngi«, — og enn fremr af bænarskrá Alþíngis 1859
til konúngs, í stjórnarbótarmálinu; á því þíngi var
herra J. S. framsögumaðr í því máli og samdi sjálfr
bænarskrána til konúngs, eins og hún her með
sér, og eru þar tjáðar orsukir til þess að Alþíngi
vildi »þá eigi einskorða meðferð stjórnarbótar-
»málsins við J>jóðfund«, einsog ekki er heldrgjört
í niðrlagi bænarskráarinnar. J>að var líka herraJ.
S., er gjörði mest úr þeirri formhiið málsins og
ítrekaði eindregnast mótmæli gegn því, að þetta
væri frumvarp »til laga«, er yrði að leggja fyrir
ríkisdaginn eða ríkisþíngin í Danmörku til sam-
þykkis. Ilann játar að vísu, að Ríkisdagrinn
eigi atkvæði um upphæð árgjaldsins frá
Danmörku til íslands, en hann segist
„eigi geta Uetr en a<5 fjíirhagsirig Islands sí'hnn 1843
„sé drettilega lógt) í'yrir ríkisþíngit) í Panmiirku" (A1 þt.
bls. 834).
og enn fremr bls. 848;
„Hitt atrfbift, hvort Alþíngi fái skattgjafarvald og fjárhags-
ráí) eí)a ekkí, getr ekki aþ réttu lagi komit) uudir atkvæbí
ríkisþíngsins, því þaþ heflr ekkert þar yflr aþ segja; þab
heflr aMrei a% liigum haft skattgjafarvald ef.a fjárhagsráí)
yflr Islandi, og heflr þaí) engau rétt til ar) al'sala sér þaþ
sem þaf) heflr aldrei átt“.
Ver sjáuin eigi betr en að þessar vefengíngar
lierra J. S. og meirihlutans sé sumpart gripnarúr
lausu lopti en sumpart skakkar. J>ær eru að því
leyti útí loptið, að frumvarpið ráðgjörirhvergi með
einu orði, að »rikisþíngið« skuli eða verði »að
veita Alþíngi skattgjafarvald og fjárhagsráð«, og
byggir lieldr ekkí eða gengr út frá því neinstaðar,
hvorki í sjálfum frumvarpsgreinunum nö í ástæð-
unum, að ríkisþíngið hafl til þessa haft og hafi
enn, hvorki að iögum nó »factiskt«, skattgjafar-
vald eða fjárhagsráð yfir íslandi í þessara orða
vanalegum og réttum skilningi1. J>að eina sem
frumvarpið hefir um þetta, er fólgið í I. gr. þar
sem segir, að frá þeim tíma er ákveðinn verði
ineð lögum,
„— skuli lokiþ starfa þoim, er ríkisþíug kouúngsríkis-
„ins liíngaftil hoftr haft nieh tillit.i til fjárlag-
1) þessari skoþtin heflr stjúrnin veriþ samdóma aþ miuusta
kosti allt til þess í fyrra, og Alþíngi heflr jafnt og stiiíiugt
haldií) henni fast fram, og einmitt á þessu: aþ ríkisþingií)
hefbi ekki skattgjafarvald né fjárhagsráb yflr Isiandi, bygþi
þíngib þaí) í fyrra, ab fella bteþi þau 1 agafrumvórp, er
stjórnin þá lagbi fyrir, nm brennivínstollinn og iestagjalds-
hækkunina, er hæbi þan frumvúrp báru mob sér þá fyrirsetl-
un stjórnarinnar, ab þau ætti ab ieggja undir síííasta atkvæbi
ríkisdagsins.
„anna fyrir Island og annara löggjafarmálefua er snerta
fjárhag Islands".
Og iiver er ntí „þessi staifl", sem ríkisþíngib heflr haft „meb
tiiiiti til fjárlaganna fyrir Island?" engan veginn skattaálúgu
vald á Ísleudínga, engan voginn fjárhagsráb yflr tekjnm og
litgjiildum íslands, heldr a% eins yflr þeiin reikníngshalla scm
árlega kom og kemr fram, af) því er tekjur landsitis brestr á
vib útgjóldin, og sem áriega verbr aí) veitaúr ríkissjóbi. En
ailar fjárveitíngar úr ríkissjóonum í Danmórku, og til iivers
og hvernig þeim skuli verja ár hvert, liggja undir atkvæþi
ríkisþíngsins eptir stjórnarskránni frá 1849; aíi þessu leyti
er Island lóglega há<) atkvæbi og veitíngii ríkisþíngsirts um fjárhag
sinn, ab þessu leyti verbr þa% svona aí> vera, allt svo iengi aþ Is-
land þarfnast árlegs tillags frá Danmórku sakir reikiiingshallans
miili tekja og útgjalda lands vors, og allt svo lengi ab fjár-
hagrinn er ekki abskilinn. þetta cr „starfl sá, er rík-
isþíngib heflr meí) tilliti tíl fjárhagslaga íslands“, og þessi er
sá starfl, sem frnmvarpii) ætiast til og konúngr vor vili aí)
„skuli iokil" nridir eins og búií) er ab veita og ákveba ár-
gjald þab til íslands sem stiíngib er uppá í 7. gr., því „upp
„frá sama tíma tekst Alþíiigi á hendr mebferbina bæbi á
„hinum ísienzku fjárlógum og ötrum fjármálum, er Island
„snerta", eptir 2. gr. friimvarpsins. Frá þeim tíma ab búib
er ab veita fast ákvebib árgjald til Islands, tekst Alþíngi
á hcridr unirábin yflr því fé eins og yflr hverjum öc)r-
um tekjustofni og tekjum þessa lands, en þeim umrábnm rík-
isdagsins, er hann lieflr híngab til haft aí) iögum, er þarnieí)
lokib, — og þarmeb einnig því sem verib heflr, ab hin ár-
legu fjárhagsiög Islands sé lögb fyrir ríkisþíngib. En ab fjár-
hagslög vor „hafi verib óréttilega lögbfyrirríkisþíngibsíb-
an 1848“ eins og herra 3. S. sagbi aptr og aptr og fylgdi
fast fram á þírigiim í fyrra, þab nær engri átt. Á mebau
rábgjafastjórriin hoflr þurft ab fá fjárveitíngu áriega úr ríkis-
sjóbi liartda íslandi, þá heflr sú veiting orbib ab vera buiid-
in söimi skilyrbum eins og hver önnnr fjárveitíng, hvort heldr
hún er rneiri eba minni, er stjórn komiiigsiiis verbr ab leita
hjá ríkisdeginiiin, þ. e. reikníngsiegn yílrliti er sýni og sanni
fyrír ríkisdeginum ab útgjaldagreiiiiti sem stjórniu fer á flut
ab fá veitta, sé einmitt svotia miliil ab upphæb og geti eigí
mirmí verib meb neinu móti; stjórnin verbr ab sanna, ab
upphæb sú sem hún bibr mn sé bæbi nanbsynleg ogrétt;
en þarsem hértil var ab ræba um ab fá veitta árlega þá
reikuíngshallaupphæb er risi af því ab á tekjur landsins bristi
einmitt þessa tipphæb til þess ab þær samsvari útgjöldunnm,
þá varb og verbr þetta eigi á annaii veg sannab fyrir ríkis-
þínginu, lieldr eu meb því ab leggja fram fyiir þingib áætl—
un yfir tckjur og útgjöid landsins, hygba á nieb'iiltali undaii-
faiiiina ára, til þess aþ sýna og sanna reikníngshaliann er
veita skyldi ár livert. Stjóriiin heflr því ab eius eptir ang-
ljósum stjórnariaga reglmn iugt þess luibis fjárhagslög af ís-
lauds lieudi fyrir líkísþíngib síban þab tók vib fjárforrábum
rikisius eptir stjóriiarskráiini, og þab var eins rétt og eins
rík skylda stjóruaiirniar ab gjöra svo, eius og Island ogstjórn-
i ii fyrír vora liönd átti rétta heimtii á því ab fá leikníugs-
lialluiin voittan árlega úr ríkissjóbi.
pab er tvimæiaiaust, ab herra J. S. er sá mabrinn, sem
bæbi utanþíngs í „Nýum Eélagsiitum", og á þjóbfundinnm
1851 og fyr og síbar á Alþíngi, heflr á allan veg og ölluin
fremr leitt ruk ab vafalausum rétti lands vors og þjóbar til
sjáifsforræbis; hann er sá mabrinu er heflr nálega einn opin-