Þjóðólfur - 02.08.1866, Side 4

— 144
aðgáng með her manns af hendi sanibandsins, og
færa þeim svo heim sanninn. 14. Júní var það
ráðið (með 9 atkv. móti 6), að sambandsríkin
skyldi gjöra út hvert sinn her á hendr Prússum
og þröngva þeim svo til þess að láta niðr falla
ójöfnuð allan. Prússar höfðu þau ein svör, að
þeir lýstú yfir því, að þeir segði sig samstundis
úr lögum við hin sambandsríkin. Daginn eplir
gerðu þeir orð nágrönnum sínum í konúngsríkinu
Sachsen og Hannover, báðu þá gjöra annaðhvort að
segja sig úr lögum við Austrríki og Suðrríkin, er
þeir höfðu fylgt í atkvæðagreiðslunni á Frankfurt-
arfundinum, eða sæta þeim kostum, að Prússar
færi með her manns á hendrþeim, og tæki lönd-
in. Iíannovers og Sachsakonúngar voru einráðnir
í að fylgja Austrríki, en samdægris veðr her Prússa
tveim megin inn í Hannover, og keinr sér svo vel
við að her Hannovers manna er kvíaðr. Lætr her
sá sér samt hvergi annt fyrst um sinn; treystir
því að her sambandsmanna að sunnan muni koma
til hjálpar við sig, en vill eigi hætta sér illa við
móti Prússum, þótt þeir væri þar liðfáir, því fyrst
var her þeirra eigi margmennr þar, og fækkaði
liðið smásaman, er þeir urðu víða að leggja lið í
setu í borgir, er þeir tóku. IHargt varð kýmilegt
áþessari fyrstu lierferð, meðal annars það, hvern-
ig Prússar náðu Staðe. J>ar komu þeir um nótt,
og vildu hafa inngöngu, en borgarhlið var lokað,
og engi vildi ljúka upp, en ekki var þeim mein
gert; þá kemr að sjómaðr og heldr hægt sé að
Ijúka upp hurðarskömminni; fær sér meitil og
mölvar upp lásinn. Síðan fara Prússar inn, og
verðr ekki af vörn, þó voru sveitir nokkrar af her
Hannoversmanna í borginni, og gáfust þær upp;
ógrynni varþar af nýum og góðum herbúnaði, og
köstuðu Prússar eign sinni á. Næsta hálfa mán-
uðinn gekk nú eigi á öðru en eltíngum milli Prússa
og hers Hannoversmanna, sem leitaðist við að
komast undan til þess að sameinast viðherBayara
og hinna suðrþýzku ríkjanna, en það auðnaðist
eigi, heldr urðu þeir að gefast upp á vald Prússa
eptir allmannskæða orustu við Langasalza.
Meðan þessu hafði farið fram hið vestra höfðu
önnur tíðindi miklu meiri gerzt annarstaðar. Jafn-
skjótt og það var ráðið, að fullr fjandskapr mundi
verða milli Prússa og Austrríkis, kynntist það og
að samníngr var á milli Prússa og ítala, og hétu
þeir því þar að skiljast eigi við, fyr en báðirhefði
þann frið, er þeim væri viðunanda. 18.júnísögðu
Austrríkismenn Prússum stríð á hendr fyrir yfir-
gáng þeirra, er þeir höfðu þá vaðið upp á Ilann-
over og Sachen, því inn í Sachsen höfðu Prússar
og farið, og vaðið yfir allt landið, og lagt setulið
í borgir, en engi var vörn fyrir, því Saxakonúngr
og her hans var kominn suðr til liðs Austrríkis-
manna, er lá í Böhmen undir forustu Benedeks,
er þá var mjög víðfrægur fyrir hreysti og harðfengi
sem mátti, og bjuggust mepn við, að hann mundi
verða Prússum háskagestr, því þá bollalögðu allir
Austríkisvinir svo, að hann væri einráðinn í því,
að fara inn í Slesiu, og beinuslu leið til Berlínar
og mundu Austrríkismenn þá sldpa slíka kosti, er
þeim þætti bezt henta. Nú fór nokkuð öðruvfsi.
Er Prússar höfðu lagt undir sig Sachsen, fóru
þeir með her sinn suðr úr landinu, suðr um Risen-
gebirge (llisafjöll) undir forustu prinz Friðriks
Karls (þess er fyrir Prússum var síðast móti Dön-
um). Urðu þegar á vegi þeirra sveitir af Austr-
ríkismönuum, og sló víða í smábardaga, og lykt-
aði öllum á einn veg, að Austrríkismenn vörðust
um stund hrausllega, en urðu að hörfa jafnan áðr
lauk, er liðsmunr var; því harðari urðu þessar
hríðir, sem lengra dró suðr eptir, og harðastar
dagana 28. og 29. júní, þá átti að ineina þeim
prinz Friðrik Karli og hans her, að sameina lið
sitt við her þann, er kom að norðan og austan úr
Slesíu, undir forustu krónprinzins Prússneska;
hafði hann 26. júní farið inn í Böhmen og einn-
ig átt í mörgum smábardögum, og borið jafnan
hærra hlut, en Austríkismenn flúið, svo að 28. var
hann búinn að handtaka 15 þúsundir af þeim, og
þeir auk þesslátið æði-mikið af kanónum og gunn-
fánum. Af þessum fyrstu orustum kvað mest að
orustunum við Munchengrátz ogZicin; þar höfðu
Prússar góðan sigr, og eptir þær var auðráðið, að
enginn mátti aplra báðum megin flokkum hers þeirra,
að ná saman, og það vanst þeim þegar og þar sem
bezt gegndi. 2. Júlí var eigi nema ein míla á
milli prinz Friðriks Karls og krónprinzins, voru
þeir þá komnir svo langt suðr í Böhmen, að þeir
voru beint austr af Prag; meginher Austrríkismanna,
austr og suðrafþeim við borgina Königsgrátz. lléð
prinz Friðrik Karl það af, að leggja þar að óvina-
hernum; þólthann stæði vel aðvígi; byrjaði hann
stundu eptir miðjan morgun 8. júlí að sækja fram
en seint sóttist, því Austrríkismenn höfðu búizt
vel fyrir, og voru hinir ákomuverztu; þó varð
Prússum eptir 5 stunda bardaga nokkuð ágengt,
svo að nokkuð svignaði fyrir mið-herinn Austr-
ríkismanna, og svo stóð um stund að eigi mátti á
milli sjá; en þá stundu fyrir nón fór aðhallaheldr
á Prússa, og var þá svo um stund að Auslrríkis-