Þjóðólfur - 27.11.1866, Side 1

19. ár.
Reyltjavtk, 27. Nóvbr. 1866.
5.-6.
liM LÆKNINGAR MEÐ MJÓLK (Mœlkelcuren).
(Kptir landlæknirinn Dr. J. Ujaltalín).
(Framhald). Nútturufræðin er nú búin að sýna
það að líkarninn samanstendr af eintómum smá
ögnum scm alt af eru á hreifingu. Allar þessar
agnir hafa eins og nokkurskonar lif út af fyrir
sig, en þær lifa flestar stutta stund, og þurfa því
að endrnýast svo að segja á hverju augnabliki.
Alt er í mannlegum líkama á sifeldri hreifingu;
hrcifing og líf eru óaðskiljanleg. Af þessu fiýtr
nú, að mannlegr líkami eða smá agnir bans þurfa
alt af að vera að endrnýast. |>ær dauðu verða að
komast burtu og aðrar nýar að koma í þeirra stað
og þetta gengr koll af kolli, svo lengi sem lífið
varir. Menn þekkja nú til allrar lukku öll aðal-
efni í mannlegum líkama, og hvernig þau eru
samansett, og ekki eru nienn sízt komnir að fullri
og fastri raun um það, að meltingin og alt bvað
til hennar heyrir, er hinn verulegasti smiðr eðr
viðbaldari mannlegs likama. Komi bún í megna
óreglu eða gjöri eigi það sem hún á að gjöra fer
alt bráðum útum þúfur og hérafkoma hinir mörgu
viðrværis eðr næríngarsjúkdómar (Ernæringssygdom-
me), því næríngarveikindin geta menn í víðustu
merkíngu kallað alla þá sjúkdóma sem koma af
oinhverjum galla í endrnýungu líkamans og binna
ýmislegu parta hans. Á hinn bóginn er það auð-
sæ,'t, að ef að hinir útslitnu partar líkamans eigi
na sinni reglulegu útrás, þá er mikil hætta búin
u ymsa vegu, og kölluðu mennáðrþá sjúkdómana
er af Því fljóta: nSjúkdómar af slæmum vessum«
i”Gachexier«) og höfðu nokkurnvegin ljósa hug-
ífiynd um að slikt gæti komið bæði af óhollri fæðu
°o l>ka af því að útrenslið af smáefnunum eigi væri
nægilegt eða með þeim eðlilega gangi og reglu
nðln Þyrfti að vera. þannig er lángt síðan
afþvT"n V'SSH Það, að innkulsa-sjúkdómar koma
lengi vitaðUt<^Ölll^Un'n ^'ni*raSt’ °° eins liala menn
hægðaleysi stoPPun á útrensli frá nýrunum og
mu Antr ®íetlr.valdið hinum hættulegustu sjúkdóm-
ið svo mikil að °8mn §eta Þessi útrensli orð-
að biia lil ný e(„i'"ui"8i'r,Ci'lr*ri" l'a“ e'e' ,ið
eHri eyíaat, og kalla°S í'
“enn þa sjukdóma, er her
af leiðir: »tærandi sjúkdóma*, og geta þeir ver-
ið margir og ýmislegir, og verða því hættulegri
og fremr bráðdrepandi sem sjúklingrinn hefir við
bágari kost að búa, og vantar þess vegna efni í
hina nýu parta er þurfa að endrnýast og ummynd-
ast á hverjum degi. þörf mannsins til fæðu og
allrar næríngar verðr því meiri, því meira sem hann
þarf að reyna á sig, hvort heldr það er til sálar
eða líkama, þó einkum beri mest á því við alla
stritvinnu.
Af þessari ástæðu er það, að náttúrufræðíng-
ar hafa á seirini tíð líkt líkömum dýra og manna
við gufuvél, sem alt af væri haldið í gangi og þyrfti
því heilmikið eldsneyti til þess að gufuaflið eigi
þrotnaði. Fæða dýranna er eldsneytið, segja þeir,
og alt að einu og gufuvél, sem á að vinna inikið,
þarf meira eldsneyti en hin sem lílið er ætlað,
eins er það með líkama manna og dýra, að því
meira sem þeitn er ætlað að gjöra, því meiri og
hollari fæðu þurfa þau. Hér af flýtr nú, að eins
og það er örðugt að koma upp sterkri gufu með
ónógu eldsneyti, eins er það og heimska, að ætla
rnönnum eða dýrum stritvinnu nema því að eins
;ið þau hafi góða fœðu; með slæmum eldivið er
ekki mögulegt að halda uppi mikilli gufu, ogmeð
lélegri fæðu geta livorki menn eða dýr enzt til
neinnar stritvinnu. þetta er svo margreynt að það
má vera hverjum einum augljóst sem nokkra ver-
aldarreynslu hefir.
En hvað kemr þetta sjúkdómum við, munu
margir segja? »þeir sem liggja í rúminu ganga
eigi i neinni stritvinnu?« Vera má að svo sé, en
gætum þó betr að. f>ví segja menn þá um veika,
að þeir sé sóttlara? því kvarta sjálfir þeir þá um,
að þeir séu eins og marðir og svo af sér dregnir
að þeir þoli eigi við í limunum? Sú tllfinníng
líkist þó þreytu og þetla er hægt að skilja þegar
menn hugsa útí það, að hið ómissanlegasta líffæri
likamans, hjartað, sem aldrei hvílist frá vöggunni
til grafarinnar, hefir á fillutn sóttveikum margfalt
erviði að vinna við það sem vanalega er, og van-
megnast þvi opt, ef það fær eigi næga styrkíngu.
Menn hafa skipt næríngarmeðölunum í tvo
flokka, og er sú skiptíng á góðum rökum bygð,
— 17 —