Þjóðólfur - 27.04.1867, Blaðsíða 4

— 104 —
og eg í sama máta hikandi vi?) at> her?>a á slíkn, á meían
svona stæí>i, því eg efabist nm, aí) þeir sem lofiiíiu vinnunni
gæti leyst hana af hendi í þessum kríngomstæþnm, og veit
þaí> verbr í veikleika fyrir nokkrum af felagsm'.nmim í þetta
skipti, er virþa má til vorknnar í þessu dæmafáa hnrþæri,
samt hefl eg vissa von um, at) fleiri hætist í fiilagiÍ! á næsta
fundi ef mótspyrna af völdnm iiáttiirunnar dregr ekki því
frekar þrek úr mönnum; því eg get meí) fiignuþi og von um
góþan ávóxt getií) þess, aþ áhugi Borghreppínga á jarþabót-
nm er svo aí> segja daglega aí> glæþast.
Litlu-Gröf, 11. Apríl 1867.
Ilalldór Bjarnason,
forseti félagsins.
YÖRUVÖNDUN og VÖRUVERÐ.
II. (Niþrlag).
Lýsið er önnur aðaltegund sjóarvöru vorrar,
og er það stórfé, er vér Islendíngar eigum undir
þeirri vöru til ágóða oss, ef hún vœri verkuð sem
be/.t, en til afkomuhnekkis og tjóns, ef útaf ber.
J>að er eigi svo að skilja, að vér ætlumst til þess
og sízt að svo komnu m.áli, að hver einhlutúngr-
inn fari nú þegar að fá sér tilfæríngar til að verka
og sjóða meðalalýsi eðr lyfjabúðarlýsi úr öllum
lifrarafla sínum, svo gott sem það lýsi fæst bezt
i öðrum löndum; en mikið má í milli vera slíkrar
lýsisverkunar og þeirrar, sem lengi heflr tíðkazt og
enn er algengust hér við sjóinn. Vér skulum
leiða hjá oss hákallslýsisverkunina að sinni; hún
er í færri manna höndum, meira er þar um að
vera fyrir hverjum einum, og eiga því þeir menn
einatt miklu meira í húfi ef illa er aðgengið, og
liafa því jafnframt ríkari hvatir og aðhald til að
vanda þá lýsisverkun; enda er auðsætt, af lýsis-
gángverðinu eins og það er upp og ofan, að liá-
kailslýsið héðan er miklu betr vandað yfir höfuð
að tala heldren þorskalýsið. J>ar kemr aptr fram
það hirðuleysi í vöndun þessarar vöru sem eigi
getr stýrt góðri lukku eða stöðugri og vaxandi
verðhæð á þessari mikilvægu vörutegund vorri.
Allri lifrinni er agað saman í einn og sama kagg-
ann, hinni beztu og lökustu hvað innanum annað,
unz það og það ílátið er fullt, — og svo þorsk-
lifr, ísulifr, skötulifr og háfslifr, hvað innanum
annað; í stað þess, eins og öllum gefr að skilja,
að allri hinni betri eðr valdari þorskalifr ætti að
safna útaf fyrir sig, en aptr rírðarlifrinni úr þorski
og stútúngi að snara í sama ílát sem ísulifr og
skötulifr, því ekkert af þeirri lifr mun gefa af sér
sjálfbrætt lýsi að neinu ráði, og þessa sízt fyren
hún er farin að grotna og þrána, en það lýsi er
óhafandi kaupstaðarvara sakir lyktar og útlits; aptr
þarf alla hina rýrari lifr að sjóða mæta vel og jafnt,
án þess að við brenni. J>að er alment mál og
almenn umkvörtun útaf því, meðal útlendra lýsis-
kaupmanna (er kaupa af kaupmönnum vorum), að
þorskalýsi vort sé helzt til of linsoðið yfir höfuð
að tala, fyrir þessa vangá sé það Ijósara og glíu-
legra og óálitlegra útlits, heldren soðna þorskalýsið
frá Björgvin og öðrum fremstu lýsiskaupstöð-
um í Noregi, því hið almenna soðna verzlunar-
lýsi, úr allri hinni rýrari lifr, og úr undanlásinni
undan lifjabúðar lj’sinu er fyrsta og önnur suða
gefr úr góðu eðr úrvalslifrinni, það er dökkjarpt
á lit, en eigi að síðr tært og þunt og kjólaust í
tunnnnni hvað lengi sem á henni stendr. En
kaupstaðarlýsi vort vill eigi að eins alltaf setjast
til með meiri eða minni kjó eðr undanlásargruggi,
ef of nærri er gengið grutnum, eins og sumum
verðr, heldr vill það og,— þótt undanlásarlaust sé
að mestu eðr öllu, — skiljast eins og í tvenns-
kohar lýsistegundir, þegar það sezt til og hefir
legið fyrir um hríð á sama ílátinu: þunnt iýsi
ljóstært og fitumikið hið efra, en aptr þykkara lýs-
ishlaup undir, glíulegt, ógagnsært og hálfflotkent;
þetta kalla útlendir kaupmenn »fót« (kjó eða und-
anlás) og telja, að allt að því vanti eins mikið á
að full lýsistunna sé, eins og þessu lýsishlaupi
svarar. J>etta hlýtr að koma mest til af vansuð-
unni hjá oss og af engu öðru, því nægileg suða
hlýtr að sameina svo hin ýmsu lýsisefni fisklifrar-
innar, að þau nái aldrei að skiljast svona í tvent,
eins og þegar jukk sezt á botninn í illa soðuum
graut eða mjölmjólk, en ekki ef vel er soðið.
llrognin eru nú og mrðin veruleg verzlunar-
vara á hinum síðustu árum og það að miklum
mun þegar vel aflast, og væri hörmulegt til þess
að vita, ef vér spiltim þeirri arðsömu verzlun, og
spiluðum úr liendi oss fyrir eintóma liandvömm
og óhlutvendni í að vanda hana, svo að segja í
hinni sömu svipan sem hún er að opna oss var-
anlega hagsmuni og arð ef vér kynnim með að
fara. Vér höfum fengið 1 ’/a og allt að tveim
tunnum matar á hinum síðustu árum, fyrir tunn-
una af hrognum, er liafa til skamms tíma verið
álitin lítils- eðr einkisvirði og verið alveg vanhirt
af flestöllum. J>að er auðvitað, að þarsem 12—
14 dalir hafa fengizt fyrir hrogntunnuna um hin
síðustu ár, þá er það augljós og (ljóttekinn gróði
í svipinn, að láta að eins svo sem % af hrognum
í hverja tunnu, en aptr salt til þriðjúnga, og fá
svo þar 4 rd. hjá kaupmanni sínum fyrir það salt
er tnaðr hefir tekið hjá honum útí reikníng
og fengið á 64 sk. fáum dögum fyrir. En svo