Þjóðólfur - 26.09.1870, Blaðsíða 5

—- 177
breytir lierra bisknpimi í kanpskyldn, þar sem hann býþr
próföstnm, aíi gjöra naníisynlega rábstöfnn til þess, afc hver
kirkja í þeirra prófastsdæmi dtvegi sör 1 expi. Hvab gekk
herra bisknpnum til, ab rífka svo leyflfe? Eg get eriga ástæbu
fuudií) til þess abra eu þessa: þegar búií) var ab prenta
haudbókina á kostrrab landsprentsmibjurinar, heflr biskupiun
sem samvizkusamr yflrstjórnari téþrar stofnnrrar álitií) þab
skyldu sína, ab láta hana eigi verba fyrir hallanum fyrir
prentunina, og meí) því ab liann gat eigi búizt vib, ab þeir
mundi margir, er útilkvaddir keypti hina endrskoímbu hand-
bók, þá varf) meb hægu móti má ab skal. En þótt þessi
breyting kunni aí> þykja lítilfjörleg í samanburbi vib sumar
abrar, þá tekst her þó mjög svo óhöndulega til, því ab lier
er oigi tekib frá eiurii kirkjunni og lagt til hinnar, heldr er
her gjörb tilraun til, ab taka frá öllnm kirkjum og leggja til
landsprentsmibjunnar; en á því linst mer eigi fara sem bezt,
enda vunaudi, ab biskupinu taki aptr þetta kaiipboþ sitt.
Leikbróðir.
DÓMR YFIRDÓMSINS
í málinu: bæarstjórnin í Reykjavik gegn prestinum
sira E. Kúld.
(Kvebirm npp 18. Júlí 1870. Sira E. Kúld hóf málib fyrir
nndirrettinum, og dæmdi sýslum. Clausen þar málib. Mála-
flutningsm. J. Gubmundsson sótti málib fyrir yflrr&ttimim
fyrir hönd bæarstjórnarinnar, en P. Melsteö varbi).
Meb landsyflrröttarstefnu frá 24. Jan. þ. á. áfrýar Reykja-
víkr hæarstjórn dómi bæarþingsrfcttarins í Reykjavík frá 9.
Desember uæst A undan, í máli, sem prestriun til Helgafells-
safnabar, sira Eiríkr Krild, hetlr höffcaf) í hérafci gegu Reykja-
víkr bæarsjófci út af afgjaldi af Hlífcarhúsnm mefc hjáleigtiuni
Ánariaustnm, eign Helgafellskirkju, en afsölufc Reykjavíkr
kanpstafc, móti 9 vætta og 30 flska ævarandi árgjaldi til
prestsins til Helgafells-prestakalís, sem hiuum stefnda heflr
verifc bovgafc eptir mefcalverfci allra mefcalverfca í verfciags-
skránni, en sem haun ætlar sig eiga heimtn á í hörfcum flski
efca hans andvirfci eptir hvers árs verfclagsskrá. Kringnm—
stæfcur málsins ern þær, afc jörfcin Hlffcarhús mefc hjáleig-
nnni Ánananstum er mefc konnngsúrskurfci 24. Febrúar 1835
lögfc nm aldr -og æfl til Reykjavíkr-kaupstafcar móti því, afc
prestinum í Helgafeils-prestakalli sfc borgafcar úr Reykjavikr-
bæarsjúfci árlega 9 vættir og 30 flskar, sem er 30 flskum
hærra afgjald, en þá var á jörfcunni, og mefc þessum kjörum
er jörfcin afsölufc Reykjavík af prestinum í Helgafells-presta-
kalli þann 22. Desember 1858, og afgjaldifc þar eptir greitt
til Helgafells-prestakalls mefc þessari npphæfc. Árifc 1860
urfcu prostaskipti í Helgafellsbraufciun, og kom hinn stefudi
þá afc því, og.heflr Iteykjavíkr-bæarstjóru borgafc houum af-
gjaldifc af Hlífcarbúsum og Ánanaustum mefc þeirri til-
greiudu npphæfc eptir mefcalverfci allra inefcalverfca, og
haun mótmælalaust kvitterafc fyrir, og fór þessu þannig
fram alt afc árinu 1867, en þá verfcr innstefndi þess vísari,
afc afgjaldifc af eigninni hafl verifc goldifc formönnnm hans £
hörfcum flski, efca hans gangverfci, og þar efc alin í hörfcum
flski haffci iá tímabilinu frá 1860—1867 verifc gófcum mun
hærri en mefcalverfcsalin, kraffcist haun, afc s&r yrfci eptirleifcis
borgafc afgjaldifc af Blífcarhúsnm í húrfcnm flski efca hans
andvirfci eptir verfciagsskrármi, sem og, afc honum yrfci bættr
npp sá rnismunr, sem á tímabilinu frá 1860—1867 hafl verifc
á mefcalalin allra mefcalverfca og alin í harfcflski, efcr til
samans 171 rd. 793/s sk, en þar sem bæarstjórn Reykjavíkr
skorafcist nrrdan afc fnilnægja hvorritveggja þessari kröfu hins
stefnda, lagfci hann málifc til sætta, og er þeim heldr eigi gat
orfcifc framgeugt, stefndi haun, eptir afc liafa ófclazt gjafsókn,
málinu í dóm, sem fell þann 9; Desember f. á. á þá leifc,
afc hvortveggja krafa hins stefnda var tekin til greina, og
málskostnafcr látirin falla nifcr. þossum dómi heflr uú bæar-
stjórn Reykjavíkr kaupstafcar, eins og þegar var tekifc fram,
áfrýafc til landsyflrröttarins til ómerkingar mefc efcr án heim-
vísunar, efca þá afc dómrinn vorfci feldr úr gildi, hrnndifc efca
breytt á þá leifc, afc áfrýendrnir fyrir hönd Reykjavíkr-bæar-
sjófcs verfci dæmdir fríir af ákærum og kröfum hins stefnda,
en innstefndi heflr þar á móti gjört þá rfcttarkröfu, afc und-
irrettardómrinn verfci stafcfestr og áfrýendrnir dæmdir til aí)
borga málskostnafc. Konnngsiírskurfcrinn frá 24. Jauúar 1835,
sem lagfci Hlífcarhús mefc hjáleigunni Ananaustum undirkaup-
stafcinn Reykjavík móti 9 vætta og 30 flska ævarandi árgjaldi
til prestsins afc Helgafelli, tekr ekkert fram um þafc, hvernig
þetta afgjald eigi afc greifca, hvort heldr eptir mefcalalin allra
mefcalverfca efca í hörfcum flski efca andvirfci hans r verfclags-
skráimi, og í afsalsbröflnu fyrir Hlífcarhúsum frá 22. Desem-
ber 1858 er þetta atrifci eiunig látifc liggja í þagnargiidi.
þ>afc virfcist nú eigí betr en a% í öfcrn eins spursrnáli og því,
sem hör iiggr fyrir, eigi úrslitin afc fara eptir því, sem vitan-
iega er landsvenja nm leigumála á jörfcnm í þeirri sveit, sem
jörfcin, sem spursmál er um, iiggr, og skal þess fyrir fram
getifc, afc þafc er yfir höfufc afc tala ekki veDja hör á landi, afc
leigja jarfcir á þann hátt, afc afgjaldifc skuli borga eptir verfc-
lagsskrár mefcalalin, heldr er farifc eptir verfclagi því, sem er
manna á milli, efca í verzluninui á þoim áskilda skileyri;
aptr er þafc almenn laudsvenja, afc leigja sjávarjarfcir þannig,
afc landskuldir sé borgafcar í hörfcnm flski efca eptir harfcílsk-
verfci í kaupstafc efca í kaupum og sölurn; því mefcalalin er
venjulega lægri eu þessu verfci svari. Konungsjarfcir £ Gnll-
bringosýsln hafa og afc því leyti þær eru sjávarjarfcir alla-
jafna verifc, og eru þafc enn, leigfcar meí> landskuld í hörfc-
um flski, og landskuld reiknufc eptir verfci á þeiur skileyri.
þegar landskuidin er borgufc mefc poningum, at' því skileyri
brestr. Eins er urn tíuudir og opinberar afgreifcslur í Reykja-
víkrbæ, afc upphæfc þeirra fer eptir aiiu í hörfcum flski, en
ekki eptir mefcalverfci alira mefcalverfca. þafc ern því öll lík-
indi til, afc um afgjaldifc af Hlifcarhúsum, sem er sjávarjörfc
og áfcr la 1 Gullbringusýslu, haii farií) eptir sömn reglu sem
á öfcrum jörfcum í bygfcarlaginu, afc latidskuldiu efca afgjaldifc
liafl verifc borgafc í hörfcum flski, og þar er heldr ekkert kom-
ifc fram í málinu, sem lúti afc því og því sífcr sanni, afc þetta
haft verifc á anuan veg. þ>ar á móti er þafc sannafc mefc
byggingarbreft, sem síra Grímr Pálsson prestr afc Helgafelli
gaf landphysicns sál. J. Thorsteinsen út fyrir Hiífcarhúsnm
árifc 1834 (sjá fylgiskjal afc ur. 5), vitnisburfci núverandi bisk-
ups P. Pjetnrssouar, sem var prestr afc Helgafelli árifc 1837 —
38, og vottorfci sira Thorbergs, sem var prestr afc Helgafelli
næst á undan hinum stefuda (fylgiskjal litra e afc nr. 5), afc
afgjaldifc af Hlífcarhúsum heflr frá árinn 1834 tii ársins 1860
verifc horgafc í hörfcum flski efca mefc harfcflsksverbi í kanp-
stafc efca manna á milli í kanpum og sölum, og þafc verfcr
■því eigi betr séfc, en afc sá gjaldmáti, sem vifc heflr gengizt
sífcan 1860, hvafc afgjaldifc af Hlífcarhúsum snertir, afc þafc
heflr verifc borgafc eptir mefcalverfci allra mefcalverfca^hafl fyrst
byrjafc þegar hinn stefridi kom afc Hplgafellsbraufcinn, en verifc
þangafc afc, eins og á öfcrum sjávarjörfcum hér, borgafc í hörfc-
•