Þjóðólfur - 14.09.1872, Blaðsíða 5

— 173 —
gjarnt verð?NiðrskurðarmaSrinn, er þarf að
kaupa sér heilbrigðan stofn, mundi kalia «sann-
gjarnt» að hann fengi liverja meðal kind með %
—V4 verðs afslætti til móts við vananlegt söluverð
á þeirri tið; niðrskurðarmaðrinn þykist þar með
hafa bægt voðanum frá nágrannavegnum, lagt í
sölurnar landvanan og fríðan fjárstofn sinn, fyrir-
höfn og tiikostnað, svo þó að hinn nýi stofn feng-
ist með afslætti eða við mun vægar en algengt
söluverð, þá mundi hver kind, heim í hlað komin
verða kaupanda (niðrskurðarmanninum) allt að því
V4 dýrri heldren að hann keypti, og ólandvant
þó. Heilbrigðu sveitirnar, er seldi stofninn, mundu
aptr telja það sanngjarnt í alla staði, þótt þeir
héldi sínu heilbrigða fé í allt að þvi sama söluverði
eins og við hvern annan, eðr í því gangverði,
sem næst, sem salan framfer, er algengt manna
í milli. Heilbrigðu sveitirnar, er sjálfar og einar
sér hafa orðið að kosta stórfé til að verja sig kláð-
anum og kláða-samgöngunum héðan að sunnan
og það eptir að þær sömu sveitis hafa kostað stór
fé til þess fyrir fáum árum að útrýma kláðanum
hjá sjálfum sér með lækningum og fjárfækkun
jöfnum höndum, heilbrigðu héruðunum mundi þykja
það sanngirni fjær að þau leggi enn stórfé í söl-
Urnar til þess að kaupa kláðan útúr kláðasveitun-
um þar sem honum hefir verið við haldið svona
i full 16 ár.
í einu orði, þetta i!sanngirnis»þref má verða
óendanlegt, niðrstöðulaust’; er það nú eins og hér
1) Ortiiíi „sanngirni" «r nýgjiirflngs ort) hjá oss Islend-
tngnm, og ætlum vér aí) þat) flnnist mjóg 6vítia f bókmáli
'orn fyrir 1860, on sítan heflr verib farib ab ríta því í
Þingmáli voru og pólitik, einkanlega eptir þat at farit var
at hafa „fjárk röfurnar á hendr Döiinm" svoua í öndvegi
fjrir allri annari pólitík; þær fjárkröfur flestallar í heilu líki
°g hver fjárkröfugrein fyrir sig byggjast á „s a n n g i r n i“,
°g varla á neinu ötru en 6anngirni, elns og sýnir sig í þeim
f'tum og þingrætum. En ort þotta er hreint Babels-mál,
B8m hver gefr sína þýtingu í þann og þann svipinn og hver
6^r f hag og sínum málstat til stutuíngs í hverju sem er,
tví orbib er í sjálfu 6&r meiningarlanst og marklaust, og má
*eysja þ'aí) sundr og 6aman í milli sín eins og hrá - skinn,
a<b þaí) eina verí)r niíirstaban aí) hver heldr 6Ínnm 6kjækli.
„sanngirni" á aí) samsvara dauska ortinu „Billighed".
l’egar Dr. f lögfræti Scheel, einu hinn mesti og skarpasti lög-
''tringr Dana á þessari öld, var prófessor í lögvísi vit há-
6kólann, (um árin 1830), lagti hann fyrir 6tódent einn er gekk
’todir embættispróf spurniugo á þá leit, hvernig menn eptir
^ónskum lögum og rbtti gæti gjört út um þann ágreining ér
^tófesssorinn þá tók til dæmis. En er stddentinn svarati, „at
maatte afgjöres efter B i 11 e g h e d (þ.e. at sanngirni yrti
^t atráta úrslitum), hrópati Sckeel npp yflr sig: „Billighed,
"“áligbed! hvad er det?“.
stendr á, að allt ér komið í ótíma með að hafa
fram þann algjörðan niðrskurð að þessu sinni, að
menn geti haft sennilega vissu fyrir að kláðanum
yrði þar með útrýmt til fulls, eða að þessu leiða
máii yrði nú að nokkru borgnara eptir en áðr.
Eigi að síðr, með þessum fyrirætlunum og
samtökum Árnesinga og Rangæinga, að þaðan úr
héruðum skuli nú engri sauðkind farga néfalaláta
til rekstrs útyfir Ölfusá, hvort heldr er til skurðar
eðr lífs, þá er mikið og verulegt spor stígið til að
lirinda fram útrýmingu fjárkláðans eða þáaðreisa
skorður við hans útbreiðslu um sinn frekar ennú
er eða raunin yrði á í haust. J>eir fyrir austan
Ölfusá einkum í fjárríku sveitunum leggja mikið í
sölurnar með þessu, þar sem þeir sitja þar með af
sér ábatasama sölu, eptir því sem nú horfa við
skurðarfjárkaupin hér syðra1, og koma þeir þar
fram með mikilsverðri ósérplægni fyrir velferðarsakir
almennings. Vér treystum því, að þeir Árnes-
ingar og Rangæingar hviki eigi frá þessum lofs-
verðu samtökum sínum, heldr haldi við þau sem
fastast, þóað þau geti vart eðr alls eigi orðið bein
leið til algjvrlegs niðrskurðar í þetta sinn. J>ví
hér í má vera fólginn hinn öflugasti og vi6sasti
undirbúningr til algjörðs niðrskurðar að
hausti komanda, miklu umfangsminni heldren ef
nú hefði orðið að vera ; það er að skilja svo framt
þeir hér í grunuðu héruðunum vilja allir leggjast
á eitt með hinum í þessu máli, vilja, eins og þeir
fyrir austan ár, gjöra allt er í valdi þeirra stendr
til að hafa útrýmt kláðanum að minsta kosti að
hausti. í>etta sitt hlutverk geta þeir hér í kláð-
ugu og grunuðu sveitunum leyst af hendi, enda
með verulegum hagsmunum fyrir sjálfa sig, og
fráleitt að þeir þurfi neitt að léggja í sölurnar;
því allt skurðarfé sitt, og annað geldfé geta þeir
nú selt við hærra verði en nokkuru sinni fyr, og
þeir œtti að selja og farga hver maðr, svo að eigi
væri hér annað eptir lifs á neinu búi til ásetn-
ingar í vetr, heldren lífvænlegr ásauðarstofn. þessi
stofn er eða ætti að vera ólíku viðráðanlegri til
al-lækninga, ef al-lækningar gæti nokkurntíma tek-
izt hér. Tækjst þær enn ekki með þessu móti,
þá væri ekki óliklegt, að öllwm mætti þykja full-
tilreynt. farmeð væri þá algjörðr niðrskurðr að
1) J>ab er baft fyrir satt, atkanpmatr Egilsson hafl þegar
fengit menn hér og hvar til sveitanna tii þess at kanpa og
hafa eaman geldfé, svo bnndrutnm skipti hver matr, til út-
flntnings met „Jóni Sigurts8yniK ( næstu fert, og bjdti
þeir nú 9 rd. fyrir hvern saut fullortinu, 5 rd. fyrir vetr-
gamia kind, 0. s. frv.