Þjóðólfur - 05.09.1885, Blaðsíða 5

137
hefir í umhoði konungs ið æðsta vald í
öllum sérstökum málefnum landsins, svo
sem mælt er fyrir í stjórnajrskrá þessari.
Laun landstjóra skal ákveða með lögum.
7. Landstjóri tekr sér ráðgjafa og
getr vikið þeim úr völdum. Ráðgjaf-
arnir hafa á hendi stjórnarstörfin og
alla áhyrgð á þeim. Áhyrgð þessa skal
ákveða með lögum.
Undirskrift konungs eða landstjóra
í umhoði lians undir ályktanir þær,
er snerta löggjöf og stjórn, veitir þeim
gildi, þá er einn ráðgjafi eða fleiri skrifa
undir með honum. Eáðgjafi sá, er undir
ályktun ritar með konungi eða landstjóra,
ber áhyrgð af henni.
8. Eáðgjafar skulu eigi vera fleiri
en þrír, og skal einn vera æðstr þeirra.
Landstjóri og ráðgjafar er landsráð og
landstjóri forseti þess. í landsráðinu
skal ræða lagafrumvörp öll og mikils-
verð stjónarmálefni. Deyi landstjóri eða
hindrist á annan hátt, stendr inn æðsti
ráðgjafi fyrir stjórn, þangað til konungr
nefnir annan landstjóra, eða landstjóri
tekr aftr við stjórninni.
9. Landstjóri eða neðri deild alþing-
is getr kært ráðgjafana fyrir embættis-
rekstr þeirra. í þeim málum dæmir
landsdómr.
10. Konungr eða landstjóri veitir öll
þess konar embætti, sem konungr hefir
veitt hingað til. Breyting má á þessu
gjöra með lögum. Engan má skipa
embættismann í landinu, nema hann
hafi in almennu réttindi innborinna
manna, og þar á ofan hafi fært sönnur
á, að hann hafi fullnægt inum gildandi
ákvæðum um kunnáttu í máli landsins.
Hver emhættismaðr skal vinna eið að
stjórnarskránni. — Konungr eða land-
stjóri geta vikið embættismönnum frá,
og fer þá um eftirlaun þeirra, svo sem
lög mæla fyrir. Konungr eða landstjóri
getr flutt embættismenn úr einu em-
bætti í annað, þó svo, að þeir missi
einskis í af embættistekjum, og að þeim
sé gefinn kostr á að kjósa, hvort þeir
vilji heldr embættaskiftin, eðaþá lausn
frá embætti með eftirlaunum þeim, sem
almennar reglur ákveða. Með lögum má
undan skilja ýmsa embættismannaflokka,
auk embættismanna þeirra, sem nefndir
eru í 53. grein.
11. Landstjóri stefnir saman reglu-
legu alþingi annaðhvort ár. Án sam-
þykkis landstjóra má þingið eigi setu
eiga lengr en 10 vikur. Breyta má þess-
um ákvæðum með lögum.
12. Landstjóri getr frestað fundum
ins reglulega alþingis um tiltekinn tíma,
en þó ekki lengr en 4 vikur ,nema al-
þingi samþykki það, og ekki nema einu
sinni á ári.
13. Landstjóri getr rofið aðra eða
báðar deildir alþingis, og skal þá stofna
til nýrra kosninga, áðr tveir mánuðir
sé liðnir frá því þingið var rofið, og
skal þá stefna þinginu saman aftr næsta j
ár á eftir, að það var roíið.
14. Landstjóri getr stefnt alþingi
saman til aukafunda, og ræðr liann,
liversu langa setu það þá skuli eiga
15. Landsstjórnin getr lagt fyrir al-
þingi frumvörp til laga og ályktana
16. Undirskrift konungs eða land-
stjóra þarf til þess, að veita ályktunum
alþingis lagagildi. Landstjóri annast
um, að lögin verði birt og að þeim
verði fullnægt. Sé lagafrumvarp, sem
alþingi liefir fallizt á, ekki staðfest á
undan næsta reglulegu alþingi, er það
fallið niðr. Staðfesting. konungs þarf
til breytingar á stjórnarskránni eða við-
auka við hana, svo sem síðar er fyrir
mælt í 71. gr.
17. Þegar brýna nauðsyn ber til, getr
konungr eða landstjóri gefið út bráða-
birgðalög milli alþinga; þó mega slík
lög ekki koma í bága við stjórnarskrána,
og ávallt skulu þau lögð fyrir næsta
alþingi á eftir.
18. Konungr eða landstjóri veitir leyfi
þau og undanþágur frá lögum, sem tíðkazt
Liafa, eftir reglum þeim, sem farið liefir
verið eftir liingað til.
19. Konungr náðar menn og veitir
almenna uppgjöf á sökum. Ráðgjöfun-
um getr hann eigi gefið upp sakir fyrir
brot á stjórnarskránni, nema því að eins,
að neðri deild alþingis samþykki.
II.
20. Á alþingi eiga setu 36 þjóð-
kjörnir menn. Kosning þeirra gildir
venjulega fyrir 6 ára tímabil. Deyi
nokkur eða fari frá af þeim, sem kosnir
eru til þingsetu, meðan á kjörtímanum
stendr, skal kjósa annan í hans stað
til þingsetu fyrir það tímabil, sem eftir
er af kjörtímanum.
21. Alþingi skiftist í tvær deildir,
efri þingdeild og neðri þingdeild. í
efri þingdeild sitja 12 menn, er kjósa
skal um land allt eftir ákvæðum þeim,
er sett verða í kosningarlögunum. í
neðri deild sitja 24 þingmenn, kosnir i
kjördæmum. Tölu þingmanna mábreyta
með lögum.
22. Kosningarrétt til alþingis Liafa:
a. allir búandi menn, húsmenn, borg-
arar, þurrabúðarmenn, og aðrir liús-
ráðendr, sem greiða gjald til al-
mennra þarfa;
b. embættismenn, hvort sem þeir liafa
konunglegt veitingarbréf eða þeir
eru skipaðir af þeim, sem konungr
liefir veitt lieimild til þess;
c. þeir, sem tekið liafa lærdómspróf
við háskólann, prestaskólann eða
læknaskólann í Reykjavík, eða eitt-
livert annað þess háttar opinbert
próf, sem nú er eða kann að verða
sett, þó ekki sé þeir í embætti,
ef þeir eru ekld öðrum háðir.
Þó getr enginn átt kosningarrétt,
nema hann sé orðinn fullra 25 ára að
aldri, þegar kosningin fer fram, hafi
óflekkað mannorð, lnifi verið heimilis-
fastr í kjördæminu eitt ár, sé fjár síns
ráðandi og honum sé ekki lagt af sveit,
eða, hafi hann þegið sveitarstyrk, að
hann þá liafi endrgoldið liann eða hon-
um liafi verið gefinn liann upp.
Með lögum má veita konum kosn-
ingarrétt til alþingis.
23. Kjörgengr til alþingis er hver sá,
sem liefir kosningarrétt samkvæmt því,
sem nú var sagt, ef hann
1. ekki er þegn annars ríkis eða er
í þjónustu þess;
2. liefir að minsta kosti í síðustu 5 ár
verið í löndum- þeim í norðrálfunni,
sem liggja undir Danaveldi.
Kjörgengi til efri deildar skal þó
bundið við 35 ára aldr.
Kjósa má þann mann, sem á heima
utan kjördæmis, eða hefir verið innan
kjördæmis skemr en eitt ár.