Norðri - 30.05.1859, Page 2

50
leysinu og drcgnr liinn Iitla merg nr skcpnum,
cr áSur voru fuligrannar, þær semafkomust, og
er fje Iijer einlíegt at) falla til þessa dags, og
varla annab sjáanlegt, en margt fleira veslistenu
upp. Isinn heíir einnig til þessa dags varnab öll-
um skipakomum til Norburlands, og allri hákarla-
veibi, ogenn heíir hjer engi björg fengizt úr sjó,
sem ncinu sje teljandi. Vorib og sumarib í fyrra
og næstliöinn vetnr nnin aö mörgn leyti þykja
minnisstæhir kafli íhariindafrásögnum lands vors.
Eptir góban vetur og langvinna árgæbsku kom
þetta kalda vor meb sífelldum snjó og hretvibr-
imi sem lijclzt langt fram í júnímánub; og þó ab
margir æltn þá miklar fyrningar, gáfust þær þó
mjög upp, því vortíminn er eins og allir vita
hinn mesti heyþjófur, þegar svo vibrar ab gefa
þarf. Oþurrkarnir í fyrra sumar voru svo mikl-
ir, ab öll hey stórskemmdust, og þab enn meira
cn menn hafa búizt vib. Af því ab heyin urbu
víba mikil ab vöxtunum, stólubu nienn allvíba um
of upp á þau; og einkum hefir mönntim þótt
bregbast gagn af kúm, og þab svo mjög, ab margir
sem hefbu haft nógan forba í búi, hefbu kyr
gjört nokkurn veginn gagn, hafa fyrir þab kom-
izt í bjargarskort fyi ir sig og fólk sitt; og þetta,
ab kýrafnotin liafa brugbizt svo stórkosilega, má
eflaust telja abalefnib til þess, ab búsvelta heíir
orbib hjer norbanlands svo mikil, ab í sumum
stöfeum er farife ab sjá á fólki sökum hungurs
og harferjettis.
Vjer höftira nú fyr vakife athuga manna á
ýmsum þeim misferlum í búnafei vorum, sem eink-
um valda því, afe harbæiisárin verba oss svo ör-
skjótt fjarska ska'samleg, afe þó ab mörg gób ár
hafi aukib efea átt stórum aVauka vælgengni vora,
þá þarf ekki nema eitt hart ár til þess afe drepa
nifeur öllum arbi góbu áranna og koraa oss á
lieljarþrömina. Allur búskapur vor er undir ten-
ingskasti einu kominn. Ef afe ársældir ganga, og
alls konar agnsemi fæst af sjó og landi, þá lif-
um vjer góbu lífi, og söfnum ef til vill nokkrum
peningum, sem þó eru seinir ab fjölga, af þvíab
þeir liggja arfelausir. Sumu af arfei góbu áranna
er reyndar varife til ab auka atvinnuvegina, og
og er því fje bezt varife, ef þab er mefe fyrir-
hyggju og varúfearsemi gjört. En meiri hlut alls
gróbans er þó því mibur varife til ýmislegs óhófs
og eyfeslu, svo aldrei sjást neinar leifar, þegar til
þarf ab taka, efea ab minnsta kosti svo litlar, ab
þær hrökkva ekki einu sinni neitt handa hinum
mögru kúm Pharaós, hörfeu árunnm; svo ab hvafe
lítil harfeindi sem koma, þó ckki sjc nerna eitt
ár, þá er iill velgengnin horfin, og landife undir
eins komib í sömu vesöid og þab var í ábur en
góbu árin byrjufen.
En þab er nú ekki nóg afe sjá, hvernig þessu
er varife. Ef afe nokkrar veruiegar framfarir eiga
nokkurn tíma ab geta orfeib hjá þjófe vorri, verfe-
ur hún ab hugsa um afe hafa þá fyrirhyggju í
búskaparsökunum, ab ekki sje aliur grófei og vel-
megun eins stopult og hvikult eins og bára á sjó,
Island liggur svo norfearlrga á jarfearhnettinum,
afe menn geta ckki búizt vib sífelldri blífeu nátt-
úrunnar, heldur miklu fremur óblíbu. Isinn, sem
hvcrt ár nú á seinni límum liggur hjer vib land
lengi árs, bendir mönnum á þab, og hib yfir-
standandi, bága tífearfar, scm á einu ári hcfir
giöreytt forfeanum frá hinum umlifenu gófeu ár-
um, á afe kenna oss, ab gjöra þá breytingu á bxl—
skapnum, og finna þau ráb, er líldeg sjeu til ab
koma í veg fyrir manndauba af hungri.
Ilife fyrsta og helzta ráb til þessa, er sparn-
afeur og nýtni, og ulls konar hóf. Vjer þoruin
fullkomlega, eins og alþingisforsetinn 1855, ab
bera fram þá áskorun til landa vorra, og bryna
fyrir þeim, hversu mjög árífeandi þab er, ab þesstt
ráfei sje fylgt; því þó afe hinum heiferaba rithiif-
undi í Nýjum fjeíagsritum 18. ári, bls. 55 þyki
þess konar ráfeleggingar fara í þá stefnu sem til-
heyri einokunartímanum, afe búa ab sínu og borfea
upp sjálfur afia sinn, en vera ekki svo mjög sam-
kvæmur frelsistímanum, þá æthim vjer, ab þcssi
kenning hans sje engan veginn óhultari vegur til
lífsbjargar; því þó ab þafe sje satt, afe öll naub-
syn sje á afe efla atvinnuvegina, nota sem bezt
hina frjálsu verzlun, hafa sem mest til afe selja,
og útvega sjer aptur þar meb sem mest af því sem
gjörir lífib þægilegt, þá er samt ö!l þörf á þvf
ab gæta hins mesta hófs og gætni í þessu sem
öbru, svo afe þafe verbi ekki ofan á, sem nú er
orfeife, afe óhó&b og ofnautnin vex miklu meira ab
tiitölu en aflabrögfein aukast, því elíkt háttalag
horfir til landaufenar.
Nú er þab kunnugra en frá þurfi ab segja,
ab frá þribjungi til helmings allrar kaupstabarvöru
gengur fyrir eintóman óþarfa, kaífi og sikur, tó-
bak og brennuvín, klúta og annafe kram, og fyr-
ir þessa sök getur bóndinn einatt ekki byrgt sig
afe þarfavöru handa búi sínu, og kemst fyrir þab
í bjargarskort, haun geiur ekki ftngife peninga í