Norðri - 12.03.1861, Blaðsíða 1

(
X 0 R1KI.
1861.
©. ár B2. Mar*. 3.-4.
Itrjcf að austan til maun? í I»rð-
urlaudl.
Mj cr kom ti| hugar núna seinustu daga ársins
ai5 skrifa þjer langan pistil um liitt og þetta, sem
nijer heíir'hvarflafi í hug þessa dagana oaminn-
ast iiiii leif) ársins, sem er aft enda, livernig þab
liefir verif okkur hjerna. þetta verbur hjá mjer
blendinrur af riigjnrf; og brjefl, og biti jeg þig
fyrir frain afe virfea mjer ei til ósvinnu, þó jeg
taii þar um margt, sem þó veizt bctur en jeg,
og sumt vertur efnisleysa og hjegómi.
Mjcr finnst þafe vera fernt, sem heili og vel-
vegtian landa og lyfea er mest komin undir, tró-
in, landstjórnin, verr.lunin og vefeuráttan. J>afe
virfeist standa afe miklu leyti í valdi manna, afe
laga þafe sem mest er áfátt í þrennu af þessu,
og vife [iafe hafa nicnn verife afe stritast um lang-
an heimsaldur, en vefeuráttuna ræfeur enginn
vif ; þafe vita nó allir.
Tróin getur verife til hóta efea böls af tvennu,
hvílík hún er og hvernig lión er rækt. [>ví meira
sem komife er, inn í hver tróarbrögfe af manna
seuiingum, hjálró og blndui vitnum, þess ólnefari
eru þau til afe farsæla þá þjófe, sem þau rakir.
því cr þafe og alkunnugt, afe þar seiri er eintóm-
tir heifeindómur, kathólska efea önnur þvílík tró,
þar liíir alþýfa í blindri fáfiæfei, jafnan vife óá-
nægju og þrælsótta, kógun og áþján, cn yíirmcnn
eru harfestjótar, einrátir, ágengir, og kógunar-
gjarnir, cptir því sem þeir eru merinirnir til —
og bafa jafnan trúna afe svipum til afe berjanife-
ur mefc þá, sein þcir eigna sjer ráfe yflr, efea þykj-
ást eiga afe annast. [>ar eru menn fljótir til ó-
frifear, ef ekki er ór þeim öll dáfe, og nokkrir eru
menntafeir mefeal lýösins og æsa hann; því þar
finnst svo mörgnm, afe þeir eigi sín í afe hefna
fyrir rnissi svo raargra mannlegra rjettinda; og
margt er þar illt »g óskipulegt, þó margir gófeir
menn leitist vife hjá mörgum slíkum þjófcum af)
bæta ór ýmsum vandkvæfeutn þeirra. - Vife hjer
á landi teljum okkur heppna, afe vife Iiöfum beztu
tró, scm einna minnst er blöndub mannasetn-
ingum; þó nokkufe lefei jafnan vife hana ór kath-
ólskunni gömlu, þá er minn=t af því ,syo mein-
iegt fyrir vellífcun okkar efea velferfe. því geíum
vife ekki kennt trónni iim, þó okkur vegni ekki vcl.
Ilitt sem jeg minniist á, afe rjefei svo rniklu um
hag manna, var þafe, hverntg trtíin væri rækt.
[>afe er satt, hversu vitlaus og hjátróarfull sem ein
tróarbrögb eru, ef menn rækja þau vel, þá
gjöra þau í'urfeu mikife til afe farsæla þjófeina og
veita henni rósemi og inægju. 0; þegar tróin er
gófe og sem minnst gÖIIufe af setningum manru
og hjegóma, segja prcstarnir litín gjöri menn full-
sæl.i, livernig st-m hagurinn er, og stýri verkum
þeirra til farsa-Idar, ef bón er vel rækt; og
jeg held þeir segi þafe satt; þafe er efalaust ab
hún hcíir þá hin faisælustu álirif á valdstjórnina,
hósstjórnina og heimilslíf Iivers manns — hón
hefir þá og mikil áliril á kaupverzlunina til gófes —, á
allí, sem heyrir til hagsæida manna, nema vefe-
uráttuna, og getur þó tróiri óvenju bætt ór því
böii, sem af henni rfs, afe því Ieyii tróræknin
kennir mönnum afe taka því betur og bera þafe
betur. [>e8sa kenningu þekkja allir. [>ví ver-
aldlega í lienni bregfetir svo opt fyrir hjá prcst-
unum, scm afeskilja ekki mjög Iiife andlega og
líkamlega. Vife vitum sjálfir, livernig vife rækjum
tróna okkar. [>afe hefir án efa ekki verife svo vel
sem skyldi, eins og kennendurnir bera oss á brýn,
og því vegnar oss ekki svo vel gem mætti. Jeg
minnist stuttlega á þetta,því jeg er enginn kennimafe-
uf, og vjer heyrum svo margt hjá þeim um þetta efni.
þaö hefir lengi verjfe deilt um þafe í heim-
inum, hver stjórnarháttur væri bezttir. Mönn-
um hefir ekki komife saman um þafe, eins og ekki
er von ; því svo má afe orti kvefea, afe sinn eigi