Íslendingur - 28.12.1861, Blaðsíða 2

114
v
hann hafði tvö seglskip, er hjetu »Lady Franklín« og
»Sophia«. Svo er sagt frá Penny, að hann hafi fyrst
farið norður með hvalveiðamönnum, er hannvará 12.
ári, og síðan 28 ár í sífellu, og hafði um mörg ár
verið hvalaformaður; honum var við brugðið fyrir áræði
og hvatleik og heppni.
Fyrir priðju deildinni var Jón Ross öldungurinn;
hann mátti eigi heima sitja, er aðrir fóru, þótt hann
hefði 74 ár á baki; hann hafði eitt skip; það hjet
»Felix«.
Fjórðu deildina gjörði Lady Franklín út; sá hjet
Forsyth, er þar var fyrirliði, en skipið »Prins Albert«.
I finnntu deildinni voru Ameríkumenn á tveim skip-
um, »Advance« og »llescue«; hjetsá Haven, erþeirri
deild stýrði. fannig fóru 13 skip af stað til að leita
Franklíns árið 1850, og að auki landleitin, sem áður
var sagt, norður á Ameríkustrandir. Enska stjórnin
gjörði út þá, sem fóru um Beringssund, þá, sem fóru
landveginn norður, og þá Austin og Penny. Iíaup-
mannafjelagið við Ilúðsonsflóa gjörði út skip það, er
Jón Itoss stýrði. Lady Franklín gjörði Forsyth út, sem
áður er sagt; og kaupmaður einn í Nýju-Jórvík í A-
meríku, að nafni Henrik Qr.innell, gjörði Haven út,
því stjórn Ameríkumanna, er Lady Franklín hafði skor-
að á að ráðast í leitina með Englendingum, var svo
lengi að velta því máli fyrir sjer, að Grinnell varð
fyrri til, og aðstoð stjórnarinnar varð mestmegnis að
eintómri endaleysu.
Nú er þessu næst að minnast lítið eitt á norðurför
þessara þriggja leitarflokka.
f>eir Collinson og Mac Clure lögðu af stað í janú-
armán. 1850, og voru um sumarmál komnir suður fyrir
suðurodda Ameríku; þar skildust skipin að, og hittust aldrei
síðan. Hjeldu þó hvorirtveggja í sömu áttina, norður Ind-
landshaf til Beringssunds, og náðu þangað í ágústmánuði
samsumars. Mac Clure varð á undan, þótt skip lians
sigldi miður en Collinsons. Hjelt hann nú til austurs
með Ameríkuströndum norðanverðum, festist einatt í ís-
um og komst í mestu mannraunir, en brauzt þó jafnan
áleiðis með ráðum og dáð; hafði endalaust íshaf til vinstri
handar, en Ameríkustrendur á hœgri hönd; landið var víð-
ast flatt, útgrynni mikið, Skrælingjaþjóðir hjer og hvar.
Loksins, er hann var kominn lijerumbilá mótsvið miðja
Ameríku að norðan, sá Mac Clure land í norðurátt; þang-
að hjelt hann og nefndi landið Baringsland. í öndverð-
um októbermán. urðu ísar allir samfastir, og fraus skip
Mac Clures fast í þeim í sundi því, er gengur til norðurs
austan með Baringslandi. Fyrir austan það sund er Wol-
lastonland. Litlu síðar, en þeir festust algjört í ísnum,
lagði Mac Clure af stað fótgangandi eptir sundi þessu
norður á ísa, og hinn 26. dag októbermán. sá hann, að
sund þetta þraut, og að annað sund tók við, er geklt
þvert fyrir frá austri til vesturs. |>að var Melville- eða
Parry-sund; gengur það vestur af Barrow-sundi, og fór
Parry þá leið 30 árum áður, þá er hann komst vestur að
Melville-ey. Sá nú Mac Clure Melville-ey til norðurs,
hinu megin við Parry-sund; en landið, sem hann hafði
fundið og kallað Baringsland, var reyndar allt hið sama,
sem Parry hafði sjeð til suðurs frá Melville-ey, og kallað
Banksland. En þannig liafði nú Mac Clure fundið norð-
vesturleiðina, sem menn höfðu svo lengi leitað eptir, þótt
ísinn bannaði honum að fleyta skipinu norður til Mel-
ville-eyar. Sneri hann nú aptur til sinna manna, og Ijet
þar fyrir berast um veturinn 1850—1851. Sumarið eptir
kpmst hann á skipinu vestur fyrir Banksland og norður
með því að vestanverðu, og loksins eptir dœmafáar mann-
raunir fyrir norðurhöfða þess og inn á höfn þá, er hann
kallaði Bay of Gods mercy (þ. e. guðs-miskunnarhöfn). J>ar
sátu þeir Mac Clure ísfastir 2 vetur og eitt sumar, og
komust loksins í miðjum aprílmánuði 1853 á önnur ensk
norðurleitaskip, er þá lágu inni frosin í ísum 30 mílum
austar, en þó eigi fyr til Englands en seint á sumri 1854.
Iiefur Mac Clure og þeir fjelagar hans átt lengsta útivist
af norðurleitamönnum norður á ísum, annar en Jón Ross.
Er mikil saga og merkileg frá honum að segja. En svo
fór honum sem Jóni Ross forðum, að hann varð að láta
skip sitt eptir undir Bankslandi, og hefur það aldrei síð-
an sjezt.
Frá Collinson er það að segja, að liann varð á eptir
Mac Clure, hjelt þó norður úr Beringssundi samsumars
(1850), og komst lengra norður á þann bóginn, ennokkur
annar hefur komizt, eður freklega á 73° norðl. breiddar,
en ísar bönnuðu honum alveg, að komast austur á bóginn,
og ljet liann því fyrir berast næsta vetur við Hong-Iíong,
það er í Sínverjalöndum. Sumarið eptir hjelt hann að
nýju norður úr Beringssundi og austur með landi, og lá
vetur hinn næsta skammt þar frá, er Mac Clure hafði
verið hinn fyrstavetur; kannaði þá landið (Wollastonland)
að nokkru leyti, var 3. veturinn þar norður í ísum, og
kom skipi sínu svo langt norður eptir sundi því, er Mac
Clure sat fastur í veturinn 1850—51, að eigi voru nema
röskvar 13 mílur vegar norður í Melville-eða Parry-sund,
þar sem Parry hafði siglt vestur að Melville-ey. En svo
hefur Coliinson sagt frá, að aldrei nnini mönnum auðnast
að sigla um það litla hapt, svo kvað ísinn vera þar stór-
gjörður. Collinson komst á ísum allt norður á Melville-
ey, en það var merkilegt um þessa för hans, að hvar sem
harm kom að landi og fór að kanna strendur, þá höfðu
þar jafnan aðrir kannað á undan honum, annaðhvort Mac
Clure, dr. Rae eða aðrir; en þó hann væri óheppinn að
því leyti, þá var hann svo hamingjusamur, að koma skipi
sínu heilu og höldnu til Englands sömu leið aptur, sem
fram, sumarið 1853, og liann hafði siglt manna lengst
urn norðuríshafið, og sýnt, að komast mátti sjóleið með
ströndum vestan frá Beringssundi allt austur undir King
Vilhjálms-ey. Hvorugur þeirra, Collinson eða Mac Clure,
fundu neinar leifar eptir Franklín, þær er teljandi sjeu;
hinn fyr nefndi fann að eins, sunnan til við Wollaston-
land, lítið brot af siglutrje, og þó með þeim ummerkjum,
að verið hefði á ensku skipi. J>að segja menn verið haft
af skipum Franklíns, en Collinson hugði þá, að vera
mundi af skipum einhvers þeirra, er í leitina voru sendir.
Nú er að segja frá þeim Pullen og dr. Bae, er sendir
voru landveg í norðurleitina. Pullen náði 22. júlímán.
1850 á bátum sínum ósum Mackenzífljótsins, en hitti hafís
austur með ströndum, og komst að eins austur að Ba-
thurst-höfða1, en úr því var ófœrt að komast lengra austur
sökum ísa; sneri hann þá aptur vestur á leið, og hafði
fengið skemmdir á bátunum. Árangur af lians för varð
því einungis sá, að hann fann nokkrar smáeyjar fyrir
mynni Mackenzífljóts. Dr. Rae komst samsumars ekki
alla leið norður til sjávar, fyrir því að ýmsa hluti skorti
til fararinnar; lagði hann upp vorið eptir (1851), og náði
norður að Koparnámanjóti um sumarmál; þaðan hjelt hann
norður við þriðja mann; höfðu þeir hunda fyrir sleðum
og á vistir og klæði, en tjöld engin; hlóðu sjer snjóhús á
kveldum og lágu í um nætur. Sjór var ísum þakinii fyrir
1) pat) er etór og einkennilegor liöffci norban á meginlandi (Ame-
ríku); af honnm ejest Baringsland etia Banksland í norfcaustur. Fieiri
oru nes og höftar uorban á Ameríku, en vítiast er landslagií) flatt og
útgrynui meb ströndum fram ; kennir þá stórís ailur grunus, spölkorn
utar en Doebarmál, og má því elnatt Deyta smáskipum milli ísa og lands.