Íslendingur - 28.12.1861, Blaðsíða 6

118
reki þaðan fyrir straumum suður með landinu, því
fyrir Múlasýslunum er harður norðanstraumur, eins
og jeg gat um áður, og miklar straumrastir út af
hverju nesi.
10. |>að mun fara að mestu eptir vindstöðunni, hvort ís-
inn rekur nærri eða fjærri landi fyrir austan Langa-
nes, en sjeu veður hœg og straumarnir einir ráði
ferðum hans, ætla jeg hann muni reka utarlega.
11. |>að mun vera sjaldgæfara, en hjer við Norðurland,
að svo mikil hafþök verði af ís fyrir Múlasýslunum,
að ekki sjái útfyrir hann af hæstufjöllum,þó berþetta
við, en venjulega er ísinn minni fyrir sunnan Gerpi.
12. Bæði Norðurland og eins Múlasýslurnar losast fljótast
við ísinn, þegar veður stendur skáhallt af landi, og
um leið móti liafstraumnum, því þá rekur ísinn
beint til hafs. Á Norðurlandi er því bezt suðaustan-
livassviðri til að fœra ísinn burt, en í Múlasýslunum
sunnan- eða suðvestan-veður.
13. Enginn þykist hafa tekið eptir nokkrum breytingum
á norðurljósum, meðan hafísinn er landfastur.
14. Meðan ísinn er við landið, er sjórinn miklu kaldari
en ella.
15. Ekki þykjast menn hafa tekið eptir því, að meira
rigndi að sumarlaginu fyrir það, þó hafísinn væri
skammt undan landi, heldur þykir þetta fara mest
eptir veðurstöðunni, því þegar lengi gengur austan
eða norðaustanátt á sumrin, þá er hjer venjulega
vætusamt; en meðan hafísinn er mjög nærri á vor-
in, þá eru optast kuldanæðingar og næturfrost, en
lírkoma lítil, svo jörðin getur ekki gróið.
16. Hið gamla máltœki, »að sjaldan sje mein að miðs-
vetrarís, nje gagn að Góu-ís«, á að vera komið af
því, að reynsla þykir vera fyrir því, að komi ísinn
mjög snemma á vetrinum, þá fari hann snemma burt,
en síður ef hann komi ekki fyr en seint á útmán-
uðum; þó bregzt þessi reynsla opt. Gamall maður,
sem man móðuhallœrið, segir, að hafísinn haíl þá
verið búinn að fylla alla flrði á jólum, en hafi ekki
rekið burt aptur fyr en unj hvítasunnu.
17. Almennt þykir vera kvillasamara á mönnum og skepn-
um, þegar hafís liggur við, og eru það á skepnunum
einkum óþrif og lús, sem þeim er þá hættara við;
þá þykir og hættara við, að kýr og ær láti fangi, og
á ísavorum deyr jafnan fjöldi unglamba.
18. Trje þau, sem rekur í hafís, eru því nær undantekn-
ingarlaust sívöl.
Nesi (í Htiftahverfl í pingeyjarsýslu) 7. oktúber 1861.
E. Asmundsson.
(Aðsent).
Mjer kom það eigi óvart, að »íslendingur« varð til
þess (í 13. bl. 2. árgangs), að vekja máls á nýrri kosn-
ingu til alþingis fyrir Kjósar- og Gullbringusýslu, er Guð-
mundur Brandsson, sem, eins og allir vita, var aðalþing-
maður þess kjördœmis, nú er látinn. Á hinu hefði jeg
fremur átt von, að grein sú, er í blaðinu stóð, hefði verið
skýrari og skorinorðari um þetta mál, en hún var, því
það má »íslendingur« þó vita, að þaðtjáir ei meðal vor
íslendinga, og livað eigi sízt meðal vor Sunnlendinga, að
fara um almenningsmálefni hinni svo kölluðu ílöielstungu;
hannveitvíst ofur-vel, að það verður að arga og sarga, ef
eitthvað á að troðast inn í eyrun á yfirvöldunum, er til
slíkra framkvæmda horfir, sem þau, ef til vill, hafa ekki
sjálf hugsað sjer að fyrra bragði, og eins hefur hann líka
að ætlun minni rekið sig á það, að almenningur slær eigi
sjaldan skollahlustunum við því, sem þó bæði er auðsætt
í sjálfu sjer, og mikils umvarðandi.
Jeg ætla nú að vera svo djarfur að biðja hinaheiðr-
uðu útgefendur »Islendings«, að ljá fáeinum orðum um þetta
mál rúm í blaðinu.
J>að, sem mjer virðist að menn þá fyrst eigi að líta á
í þessu efni, er það, hvort alþingistilskipunin skipi svo
fyrir, að kjósa eigi að nýju, er aðalþingmaður fellur frá, eins
og hjer á sjer stað. Áminnzt grein i »íslendingi« sker eigi
úr þessari spurningu, sem mjer finnst þó vera aðalatriðið.
Hún segir að eins, að málið sje vafasamt, en það er engin
úrlausn. Greinin í alþingistilskip., sem skipar um þetta
mál, er 6. gr., og hún held jeg sje með öllu vafalaus.
|>ar segir svo: »að fyrir sjerhvert kosningarumdœmi kjósist
einn varaþingmaður, sem á að kallast til alþingis, þegar
alþingismaðurinn hindrast frá (er forhindret) að koma
pangað. Nú getur maður hugsað sjer tvennt, ergjöri,að
aðalþingmaður eigi mœti; eitt er það, að hann sje hœttur
að vera alþingismaður, sje t. a. m. dauður, eður á ein-
hvern annan veg laus við þingsetu, og hitt annað, að hann
sje enn þá alþingismaður, en mœti þó ekki einhverra or-
saka vegna. Innibinda nú orðin »hindrast frá« þetta hvort-
tveggja? Nei, alls eigi. f>ýðing þessara orða, bæði í
ritum og rœðum, og eptir því sem þau tákna hvervetna
í löggjöfinni, svo sem ýmsum lagagreinum i rjettarfars-
reglunum, leyfa það ei, að skilja lögin svo. Ilefði lög-
gjafinn viljað gefa þessa reglu, mundi hann hafa valið önn-
ur orð, er táknuðu hana, svo menn skildu; því að það var bæði
hœgt og líka nauðsynlegt. Menn verða að gæta að því, að það
er fjarskalegur munur á því, bæði eptir rjettri hugsun og Iíka
í stjórnlegu tilliti, hvort varaþingmaðurinn að eins er ætl-
aður til að mœta í forföllum aðalþingmannsins, ellegar
hann á einnig að fylla hans sæti, þó hann sje alls eigi
lengur til sem þingmaður. Ef svo væri, þá væri vara-
þingmaður rangt orðatiltœki, því hann væri einmitt aðal-
þingmaður, livervetna er hinn fyrri fjelli frá. þetta væri
aptur því óeðlilegra, sem öll frjálsleg kosningarlög hafa
enga varaþingmenn, jafnvel í hinni þrengri þýðingu, og
ber einkum það tvennt til þess, að kosning varaþing-
mannsins er jafnan óáreiðanleg, og að kosningar eru því
frjálsari og betri, sem þær fara fram optar, er skoðanir,
athygli og áhugi almenningsá málefnum sínum geturþannig
sem bezt rutt sjer til rúms á hverjum tíma sem er. En
þegar svona stendur á, er það hvorttveggja, að menn mega
eigi ímynda sjer, að löggjafinn hafi viljað gefa varaþing-
manninum liin meiri og óeðlilegri störf, þó liann gæfi
honum hin minni, er síður var lastandi, enda hefði það
verið sjerstakleg hvöt fyrir hann, að við hafa slík orð í
lögum sínum, er sýndu það Ijóslega, að hann vildi gefa
hina óeðlilegri reglu, hefði það verið ætlun hans. En
þessu er nú ekki svör að gefa eptir 6. gr. í alþingistil-
skipuninni; orð hennar eru beint og blátt þannig löguð,
að engum getur blandazt hugur á því, að skilja hana eins
og vjer höfum bent á.
En nú er önnur gr. í alþingistilskipuninni, nefnil. 8.
gr., sem sumum mun virðast að eigi geti samrýmzt við
þennan skilning á 6. greininni. J>ar ar svo fvrirskipað:
»Kosningar gilda um 6 ár hver; þá, þegar einhver auka-
kosning fer fram í einu eður öðru kosningarumdœmi, vegna
þess að alþingissæti er autt, án þess að varapingmaður
sje til, eiga« og svo frv. Jeg þykist hafa orðið þess
áskynja, að ýmsir álíti, að »án þess að varaþingmaður sje
til« (haves) sýni, að ný kosning þurfi eigi að fram fara,
þó aðaiþingmaður falli frá, nema því að eins, að vara-
þingmaðursje heldur eigi til. En þessi skoðuner auðsjá-
anlega eigirjett. Að vísu eruþessi orð tvíræð í sjálfusjer,