Íslendingur - 28.12.1861, Blaðsíða 7

119

því verður eigi neitað, en gæti menn að sambandinu milli
þessarar greinar og hinnar 6., hverfur allur vafi. Menn
sjá þá, að 6. gr. skipar fyrir um það, að kjósa skuli vara-
pingmann, og hve nær hann skuli mœta á þingi (o: þegar
aðalþingmaður er hindraður, en þó eigi hættur að vera
þingmaður, sjá hið áðurgreinda), þar sem 8. gr. talar um
það, hvað völin skuli lengi slanda, hvort sem rœða er um
aðal- eður vara-þingmann. Orðin: »án þess varaþingmaður
sje til«, hljóta þvi að skiljast samkvæmt 6. gr., eins og þar
stœði: »án þess varahingmaður eigi að mœta eptirpví, sem
á kveðið er í 6. gr.«. Yilji menn vefengja þennan skiln-
ing á 6. og 8. gr. í alþingistilskjpuninni, verða menn og
að vefengja auk annars þær tvær aðalgrundvailarreglur fyrir
vitþýðing laga, að hver grein í lögunum verði að skiljast
í sambandi við hinar aðrar greinir þeirra, og að hver
grein á liinn bóginn verði að ráða mestu um pað efni,
sem er hennar aðalinnihald. En jeg ætla ekki neinum
manni, leikum nje lærðum, að hann vilji beita slíkum ó-
jöfnuði við alþingistilskipunina.
Eins og nú er sagt, er það vafalaust mál, að al-
þingistilskip. býður svo, að ný kosning (aukakosning)
skuli fram fara, þegar aðalþingmaður fellur frá, og þó
fleiri rök mætti fœra fyrir þessu, en gjört er, álít jeg það
þess vegna óþarfa; jeg vil að eins benda á það, að ofan-
nefnd grein í »íslendingi« fjellstáþað, að þetta værisam-
kvæmt hlutarins eðli, en hitt vantaði þá, að draga þá á-
lyktun afþessu, sem vera bar, að alþingistilsk. yrði einnig
að skiljast þannig, úr því höf. grein. áleit hana í sjálfu
sjer vafasama, enda er og öllum kunnugt, eins og líka
stóð í greininni í »íslendingi«, að stjórnin hefur nú fyrir
skemmstu að sínu leyti aðhyllzt þennan skilning á 6. og
8. gr. alþ.tilsk., sem jeg hef sýnt fram á.
En er það nú nóg, þó alþingistilsk. skipi svo fyrir,
að kjósa skuli að nýju, þegar aðalþingmaður fellur frá? f>urfa
hlutaðeigandi yfirvöld þar fyrir að kveðja menn til nýrra
kosninga, eður þarf almenningur að skipta sjer nokkuð af
því, þó þetta verði í undandrætti? Allir vita, að yfirvöldin
eiga að framkvæma það, sem lögin fyrir skipa, og engum
mun detta í hug, að þau eigi vilji kannast við þetta. En
því spurði jeg að þessu, að svo lítur út fyrir, sem yfir-
völdin stundum hjer á landi leiti þar laga, sem þau eru
engin til. Kanselíið sáluga mun einhvern tíma, þar sem
líkt stóð á og hjer stendur, hafa sagt, að ný kosning til al-
þingis væri ekki nauðsynleg, og þetta svar kans. mun hafa
verið tekið fyrir góða vöru, þó það sje auðsjeð, að kans.
bvggði ekki á ákvörðunum alþingistilskip. 8. marz 1843,
heldur á því, sem því sjálfu fannst um málið, og þetta álit
kans. um kosningarnar á hinum þjóðkjörnu er því kyn-
legra, sem gagnstœðri reglu hefur þó verið fylgt hjer á
landi við kosningu hinna konungkjörnu, og einnig í Dan-
mörku, bæði á hinum konungkjörnu og þjóðkjörnu.
Að öðru leyti vita allir, að kans. livorki var löggjafi, nje
lieldur ætlað tii þess, að gefa bindandi úrskurð um slíkt
mál sem þetta. það virðist liggja ofur-nærri, að alþingið
hefði gjörtþann varaþingmann rækan af þingi, sem þannig
mœtti, ánþess að vera kjörinn tilþess, samkvæmt alþing-
istilskipuninni. Alþingi hefur þó ekki haft nje hefur enn
svo mikið vald, að það taki því, að það láti draga rjett
sinn úr liöndum sjer að ófyrirsynju, og þó að nú lilutað-
eigandi yfirvöld væru fremur á því, að sama gæti orðið
ofan á nú sem fyrri, þá verð jeg þó að álíta, að það sje
varlega gjörandi, að eiga undir því, úr því það er gagn-
stœtt grundvallarreglum þingsins. En svo mikil hvöt sem
það er fyrir yfirvöldin, að fylgja nákvæmlega alþingistilsk.
i þessu efni, þá erhúnþó enn þá meiri fyrir almenning.
það vita aliir, að aldrei kemur áhugi almennings á þing-
málum sínum betur og berlegar fram, en við kosningar
til þinga, þar sem annars nokkur áhugi á þjóðmálefnum
á sjer stað meðal alþýðu. þetta er eðlilegt, því eptir
kosningu þingmannsins fer það svo mjög, hver áhrif al-
þýða hefur á þingum um málefni sín, og einkum ber þess
að gæta, að hún er hin eina stjórnlega hluttekning, þinginu
viðvíkjandi er það eina, sem almenningur hefur beinlínis
í höndum sjer. Af þessu kemur það, að menn hvervetna
um heiminn, þar sem þjóðfrelsi er á komið, leitast við
að gefa svo góð og hentug kosningarlög, sem framast er
unnt, og af þessu kemur það líka, að almenningur metur
það frelsi og forráð, sem hann hefur fengið, að nokkru,
vakir með athygli yfir því sjálfur, og heimtar, að þing sitt
vaki yfir því, að kosningarlögum sínum sje eigi traðkað
til hins verra.
Einn af kjósendum Gullbringu- og Kjósarsýslu.
Bráðbyaddir.
Með brjefi 17. þ. m. hefur sýslumaðurinn í Gull-
bringu-og Kjósarsýslu tilkynnt mjer lát tveggja bráðkvaddra
manna suður á Strönd, er menn halda að dáið hafi af
háfsáti, og jafnframt óskað þess, »að jeg vildi skýra al-
menningi frá í tímaritum vorum, hvernig menn hæltulaust
fyrir heilsu og lif megi Juifa háfmn til fœðu«.
Eptirþví, sem kunnugir gamlir menn hafa skýrt mjer
frá, mun það því miður eigi sjaldgæft, að fólk það, er
hefur háf mestmegnis eða eingöngu tilfœðu, verðurbráð-
kvatt, og eru mörg dœmi þessa, bæði hjer á Suðurlandi
ogvíðar um landið, þar sem háfurinn er til fœðu hafður.
það er og almennt í mæli, að illa verkaður eður blautur
háfur valdi optar bráðdauða, en vel verkaður háfur; en
sumir segja, að allur háfur gjöri það, þegar hanh sje borð-
aður eingöngu, án þess menn hafi aðra hollari fœðu með
honum; mjer finnst þetta allvel geta átt sjer stað, *og hygg
jeg mikið hœft í hvorutveggja, því eins og það liggur i
augum uppi, að allur illa verkaður matur er óhollur, þann-
ig er sjerhver sú fœða mjög óholl, þegar lmn er borðuð
eingöngu matar. það er sumsje eðli mannsins, eins og
allra dýra, að blandin fœða er honum langhollust, og af
henni þrífast menn og skepnur bezt; því miður hafa
landar vorir eigi enn þá lært þá kunnáttu, að blanda fœð-
una, eins og bezt hentar, og sumir hafa jafnvel haldið, að
því einfaldari og óblandaðri fœðan væri, því hollari og
kröptugri væri hún, en þetta er einmitt gagnstœtt því
rjetta, og því, sem reynslan sýnir í öllum löndum. Á
hinn bóginn er það mjög eptirtektavert, að margir kenna
blautum eða illa þurrkuðum háf mest um bráðdauðann,
og kemur það mjög undarlega saman við reynslu manna
í öðrum Iöndum, eins og nú skal nákvæmar frá skýra.
Á þýzkalandi og víðar um norðurálfuna hafa menn
orðið varir við tvenns konar eiturtegundir, er myndast í
ýmissi fœðu, þegar hún er blaut, og er liið svonefnda
ostaeitur og bjúgnaeitur hin alkunnustu og verða mörgum
manni að bana, en margir halda, að slepjað hjöt eða kœfa
muni geta haft hina sömu eiginlegleika, og er mjer eigi
nærri grunlaust, að mikið muni hœl't í þessu, því jeg hef
sjeð mönnum verða bráðillt eptir slepjaða hœfu. Efna-
frœðingar hafa hingað til forgefins leitazt eptir að finna að-
alefnið í osta- og bjúgnaeitrinu (Ostegift og Pölsegift), og því
hefurpróf. Liebig getið sjer til, að það væri ekkert annað
en einshonar sjerstök rotnun, hvar ýldan eða stækjan enn
eigi væri komin fram, og sannar hann þetta með því, að
þegar rotnunin sje komin svo langt, að stcékja myndist
(Ammoniak-Dannelse), þá sje eitrið eyðilagt. Pað, að
hasa velháf og háhall, er þess vegna hið hezta ráð til að