Íslendingur - 12.09.1862, Blaðsíða 3

67
lagi inn að stofninum, og getur maður setið þar i hinni
dýpstu kyrrð, sem hugsazt getur; og þykir mjerfurða, að
nokkur ungur maður geti þar lifað æskudaga sína án þess
að dragast ósjálfrátt að hinum máttuga höfundi allrar þess-
arar einföldu en hátignarlegu náttúrufegurðar; mjer vökn-
aði um augu, þegar jeg fór þar um, og óskaði að mega
lifa þar allt af eins hreinu ogrósömu lííi, eins og kyrrðin
var þarna hrein og há. Utan um þessa garða liggur hinn
forni vígamúr, sem hlaðinn var á dögum Engilsaxa. Er
hann ákaflega þykkur, og standa vígskörðin enn þá eins
óhrunin, eins og þau hefðu verið ldaðin í gær. Ir.n í
múrana eru hlaðin skot fyrir hermennina, og eru þar rif-
ur á múrnum til að skjóta örvum út um á þá, er að sóttu.
Til þess að vernda múrinn enn betur fyrir hruni,
hafa stúdentar í Oxford plantað með fram honum viðar-
tegund, sem Englendingar kalla Eivy. Er þessi viðar-
tegund ofur laufrík og skýlir veggjum mjög við regni og
vatnsgangi. þetta var jeg að skoða daginn, sem jeg kom
til Oxford fram í myrkur. Morguninn eptir fór kona Com-
bes með mjer út í bæinn, til að sýna mjer háskólabóka-
safnið. Ilún er mjög vel menntuð kona, öldruð og virðu-
leg. Jeg fór um allt safnið uppi og niðri með bókaverð-
inum, og var þar margt fagurt og fróðlegt að sjá. Alls
eru þar um 50 herbergi, full af bókum, og eru borð,
bekkir og stólar, pennar, blek og pappír á hverju borði,
í öllum þessum herbergjum handa þeim, sem koma og
vilja annaðhvort lesa eða afskrifa handrit. f>ar eru rit í
öllum þeim málum, sem nokkra litteratur eiga, og J>ar á
meðal allmörg frá íslandi. Handritið sem þar er af Grá-
gás, er Ijelegt og ekki gamalt. Jeg gat ekkert skoðoð
hjer til hlýtar, en jeg hef heitið á mig að fara þangað
aptur og skoða betur. jþetta er nú dauf og leiðinleg saga
um hið helzta, sem jeg hef sjeð og bið jeg yður virða
viljann en meta ekki verkið eða verkleysuna«.
Ofan ritað skemtilega og fróðlega brjef, hefur herra
próf. P. P. góðfúslega leyft oss, að prentað yrði í Islend-
ingi, og vonum vjer, að lesendur vorir kunni bæði hon-
um og höfundi brjefsins þakkir fyrir. íslendingar hafa um
langan aldur lítil sem engin kynni haft af öðrum þjóðum
eða löndum, enn Dönum og Danmörku, og þau kynni sem
íslendingar flest allir hafa haft af Dönum, hafa í raun og
veru ekki náð lengra, en til Iíaupmannahafnar, verið mjög
misjöfn, og að minnsta kosti ónóg til þess, að þau gætu
komið íslandi að miklu gagni, enda hefur reynslan sýnt
það bezt. Nú á hinum síðustu árum er komin nokkur
breyting á þetta. Einstöku landar eru farnir að heim-
sækja önnur lönd en Danmörku eina og hafa meiri og
minni viðskipti við Skota, Englendinga, þjóðverja, Norð-
menn, bæði í vísindum og verzlun; mun það eflaust fara
vaxandi, og bera góða ávexti fyrir hinar komandi kynslóð-
ir hjer á landi. þessir menn, sem víða fara, sjá margt
og heyra, sem vjer hinir, er heima sitjum, höfum litla
eður enga hugmynd um, og frá þessu geta þeir sagt oss
til gagns og fróðleiks, og ekki er ólíklegt, að eitthvað af
því, er þannig lærist, vekji með tímanum hug og viðleitni
manna til nytsamlegra framkvæmda, en þess þarf landið
við í öllum greinum. Guðbrandur Vigfússon varð einna
fyrsturtil af löndum vorum núátímum, að rita ferðasögu
fráútlöndum, bæði Noregsförina (í Nýjum Fjelagsritum 15.
bindil855)og þýzkalandsförina (í sama riti 20. bindi 1860)
og er livortveggja sú saga vel sögð og hefur margur
maður lesið sjer til fróðleiks og skemtunar. En úr því
vjer á annað borð minntumst á þetta efni, þá vildum vjer
óska, aðþeir, sem um slíkt rita aflöndum vorum erlendis
vildu jafnan hafa ísland í huganum, og heimfæra til þess
það, sem fyrir þá ber og benda á hvert og að hve miklu
leyti hitt eður þetta kynni að eiga hjer við eður ekkh
Loksins getum vjer þess, að vjer höfum sett neðanmáls-
greinar þær, er hjer standa undir brjefl Eyríks Magnús-
sonar, sumum af lesendum vorum til skilningsauka.
>>Lön^iim hlær litið vit«.
þetta er málsháttur hjer á landi, er nú sem optar
hefur fyllilega rætzt á ritstjóra þjóðólfs í seinasta blaði
hans, er út kom 6. þ. mán., þegar hann er að segja frá
landsyfirrjettardóminum í kúgildamáli þeirra Eggerts Fjeid-
steðs og Jóns Daníelssonar. Ilann hefur þar fengið
sjer tvö orðatiltæki í dóminum til að hæðast að, ann-
að þessara orðatiltækja er, að í dóminum stendur:
»sjálfra sinna«, sem með öllu er rjettmæli og tíðkanlegt
í daglegu tali t. a. m. »sjálfra sinna vegna«, þó herralög-
fræðingurinn ekki virðist vita það, því hann væri annars
ekki að hæðast að því; en hitt orðatiltækið er, að í dóm-
inum á að standa, eptir frásögn herra ritstjóra þjóðólfs:
»þegar lausa gótz er «set.t« til fuílnustu þessari skuld«
en þetta er nú með öllu ósatt, því í dóminum stendur
»selt« en ekki »sett«. það getur verið að í ept-
irriti þvi, er ritstjóri þjóðólfs hefur fengið af dóminum,
haíi óvart verið skrifað »sett« fyrir »selt«; en veslings
ritstjórinn hafði þá ekki vit á að lesa þetta í málið I les-
endur þjóðólfs mega víst vera betur læsir en hann, því
væru þeir það ekki, hvernig skyldi þeim þá ganga að kom-
ast fram úr öllum villunum, sem í blaði þessu standa
og fá rjetta meiningu út úr þeim? það er annars eptir-
tektavert, hversu herra ritstjóri þjóðólfs hefur hriflzt af
vandlætingasemi útafþessum makalausu vitleysum, erhann
hefur þótzt hafa fundið í dóminum; hann hefur í ósköpum
farið að tala latínu við lesendur sína, og með öllu gleymt
því, að fæstir þeirra munu þó vera latinulærðir, því litla
orðið »sic»,sem hann hefursett til að vekja eptirtekt les-
enda sinna á þessum, að hans áliti, röngu orðatiltækjum,
er latinskt, og þýðir á voru máli »þannig»; víst má herra
ritstjóri þjóðólfs kunna vel latinu, fyrst hún er honum
svona töm I annars eru prentvillur í dóminum í þjóðólfi,
sem skekkja hugsunina nokkuð, en að þeim hefur ritstjór-
inn ekki gáð, því vjer viljum ekki geta þess til, að hann
hafi sett þær vísvitandi, heldur af gáningsleysi sínu. þess-
ar útásetningar ritstjóra þjóðólfs, er vjer nú nefndum,
snerta að eins orðfærið á dóminum, og þannig líttu hann,
ef sannar væru og ekki tómar vitleysur úr sjálfum ritstjór-
anum, því málið á ætíð að vera vandað á hverju sem er,
og eigi si'ður dómum eður lögum en öðru, þar sem hugs-
unin verður að vera nákvæm, og því orðavalið, er hugs-
anina táknar, henni samvalið. Ritstjóri þjóðólfs hefur því
að eins með þessum útásetningum sínum viljað gjöra
dóminn afskræmislegan og hlægilegan í augum lesanda
sinna, þó honum hafi tekizt það svona báglega og óhönd-
uglega, en hann hefur í neðanmálsgrein vakið spurningu
út af því, sem stóð í dóminum: að landsdrottinn mætti
álítast sem sameigandi að ásauð þeim, er Ieiguliðinn hefði
í eignarhaldi sínu, að. því leyti jarðar kúgildin snertir, og
spurt hvort landsdrottinn líka gæti álitizt svo, ef innstæðu-
kúgildið væri kýr? þetta er nú spurning, sem steypa mun
eiga dóminum og sýna, hve rangur hann sje; því eigi
mun hann, sjálfur málaflutingsmaðurinn, þvkjast þurfa að
spyrja lesendur sína hvað lög sje, eður fræðastaf þeim um
það. En hvaða spurning er nú þetta? sjer ekki hver
maður, sem dóminn les og nokkra eptertekthcfur, að hjer
var þrætan um 6 ær, er settar höfðu verið í innstæðu kú-
gildi en leiguliðinn selt, og að hjer því til að skera úr