Íslendingur - 09.02.1863, Blaðsíða 5

141
öðrum á leigu, og segir svo í þar að lútandi skilmálum,
er fram hafa verið lagðir í rjettinum, g 2: »at Forpag-
teren maa bruge Laxe- og Örrede- samt hveranden mu-
lig Fiskefangst i Ellidaá med Garn &c, saaledes som for-
hen er brugt, opad i Elven til den store Fos ved Gaar-
den Árbœ, Storahyl kaldet, ligesom og ude i Söen uden-
for Elvens Munding, indtil mellem Árbeearhöfði og Gelgju-
tangi,^paa hvilken Strækning det er forbudt alle andre at
fiske paa nogen somhelst Maade«, og hin sama veiði
»med alle de Rettigbeder, som Fiskeriet fra gammel Tid
fulgt have og med Rette fölge bör«, varmeð konunglegu
afsalsbrjefi 11. des. 1833 (rétt: 1853), er einnig hefur
verið lagt fram í rjettinum, seld kaupmanni D. Thomsen
í Reykjavík, föður aðalsœkjanda, og var einnig lína dregin
milli Árbœjarhöfða og Gelgjutanga frammi fyrir árósunum,
eins og takmarkalína fyrir veiðirjetti kaupandans.
|>að virðist nú leiða af því, sem hjer að framan er
sagt, að laxveiðin í Eiliðaám sje sameinuð í eina eignar-
heild, en fráskilin jörðum þeim, er að Elliðaánum liggja,
er að sönnu ekki, meðan einn og hinn sami var eigandi
allra jarðanna, gat sýnt sig, eða komið í Ijós sem nokkuð
sjerstaklegt fyrir sig, heldur þá fyrst, þegar jarðir þær,
er áður voru nefndar, komu í ýmsra manna eign, eins og
t. a. m. 1817, þegar jörðin Kleppur var seld, og varð
einstaks manns eign; en þar eð nú laxveiðin hjelzt við
sem áður, og samkvæmt leiguskilmálunum frá 1828 »saa-
ledes som hiðtil havde været brugt«, og enn fremursam-
kvæmt afsalsbrjefinu til föður aðalsœkjanda frá 1853, með
því allur sá rjettur, er téðri veiði hefði að fornu fylgt,
var henni áskilinn, þá verður einnig þar með að vera
gefið til kynna, að hið sama ástand með tilliti til veiði-
rjettar fyrir landi hinna fyrverandi konungsjarða, skyldi
haldast eins og áður hefði verið, það er að skilja, að
veiðirjettur sá, er að öðru leyti samkvæmt landslögum
fylgdi jörðum þessum, mátti álítast afsalaðurtil hagsmuna
fyrir laxveiði þá, sem lengi hafði átt sjer stað í Elliðaán-
um, svo að jarðir þessar máttu ekki eptir því eiga neina
þá fiskiveiði, er laxveiðinni gat orðið til skaða.
þegar þar næst er virtur fyrir sjer afstöðu-uppdráttur
sá, er fram hefur verið lagður — og hefur gagnsœkjand-
ínn ekki mótmælt því, að hann væri rjettur — þá liggur
það án alls efa í augum uppi, að laxveiðin frammi fyrir
Kleppslandi, og það þar á ofan með þeim tilfœrum, sem
viðurkennt er að gagnsœkjaudi hafi brúkað, hiýtur að vera
skaðleg, ef ekki eyðileggjandi' fyrir laxveiðina í Elliðaán-
um, og um það atriði hefur heldur enginn ágreiningur
orðið í sök þessari, og að öðru levti bera vitnisburðir
þeir, er gefnir voru undir rekstri sakarinnar, það með
sjer, eins og líka aðalsœkjandi til sönnunar kröfu sinni
liefur lagt fram álitsskrá frá einu ensku fiskifjelagi, er
það hafði gefið ensku stjórninni sem segir, að net, sem
lagt er frammi fyrir árósum, alveg eyðileggi laxveiði í
ánni, sömuleiðis útskript af reikningsbók sinni yfir lax-
veiðina í Elliðaám fyrir ár 1862, hver reikningsbók að
öðru leyti ekki er staðfest. þess vegna virðist það næsta
ólíklegt, að stjórnin, er hún seldi Klepp árið 1817, skyldi
hafa selt hann með þeim rjettindum, sem skaðað gátu
laxveiðina í Elliðaánum, er í þá tíð, og lengi þar á eptir
var tiðkuð fyrir konunglegan reikning, eins og það hins
vegar ekki er sannað, að slík veiði af eigendum Klepps
hafi verið höfð þar fyrir landi.
Að sönnu sjest af álitsskjali stiptamtsins frá 20. ág.
1829 er fram hefur verið lagt í sökinni, hvert álit stipt-
amtið hafði sent hinu konunglega Rentukammeri, og sem
til var orgið af þyí, að konferenzráð Stephensen, er þá
átti Klepp, hafði kvartað yíir skilmálum þeim, er laxveið-
in í Elliðaám hafði verið leigð eptir árið 1828, að þvf
leyti sem tjeðir skilmálar heimiluðu þeim, er laxveibina
hafði tekið til leigu, að veiða frammi fyrir árósnum út að
Árbœjarhöfða og Gelgjutanga, en Stephensen sagði, að
Kleppsland næði inn fyrir Gelgjutanga, inn að Murtulœk,
sem á uppdrættinum sjest, en af áðurnefndu álitsskjali
stiptamtsins lýsir það sjer, að stiptamtið með tilliti til
Kleppslands fiskiveiðar, andspœnis rjetti þeim, er heimilar
laxveiðina í Elliðaám, álítur það gjöra hvorki frá nje til,
hvort Kleppur á að Gelgjutanga, eða inn fyrir hann allt
til Murtulœkjar, og hið sama álit, og það enn þá skýrara,
kemur fram í dómi hins íslenzka landsyfirrjettar frá 5.
des. 1859, í hverjum dómi er álitið, að hvert sem Klepps-
land nær að, eða inn fyrir Gelgjutanga, þá megi eigendur
Iílepps ekki nú, heldur en áður, gjöra nokkuð það, er
skaðað geti laxveiðina í Elliðaánum, þar eð veiði sú sje
aðnjótandí allra hinna sömu rjettinda, sem hún var, þeg-
ar konungur var eigandi hennar.
Jafnvel þó málefni það, er nefndur yfirrjetlardómur
útkljáði, sje ckki hið sama sem sök sú, er hjer liggur
fyrir, þar eð hann einungis leysir úr því, að hve miklu
leyli Kleppslandi tilheyri nokkur veiðirjettur fyrir innan
Gelgjutánga, án þess tillit sje haft til þess, hvert Klepps-
land nær inn fyrir Gelgjutanga eður ekki, þá virðist þó
það að vera gefið til kynna, að yfirrjetturinn áleit að fiski-
rjetturinn yfir höfuð ekki væri sameinaður lóðinni þannig,
að hann yrði til skaða fyrir laxveiðina.
Af því, sem að framan hefur verið sagt, leiðir, að
rjetturinn fær ekki betur sjeð, en að þann skilníng verði
að leggja í hið konungl. afsalsbrjef fyrir Kleppi frá 1817,
að það komi ekki í stríð við rjettindi þau, er laxveiðinni
í Elliða-ánum hafa verið veitt, sem einkum leiðir af leigu-
skilmálum fyrir laxveiðinni frá 1828, og konungl. afsals-
brjefi frá 1853, því þó þau sje ýngri en afsalsbrjefið fyrir
Kleppi, þá bera þau þess órækan vott, að þau einmitt stað-
festa rjettindi þau, er laxveiðin í Elliða-ám hafði notið frá
gömlum tímum, og biýtur rjetturinn því að fallast á þá
skoðun aðalsækjanda, að Iíleppsjörðu fylgi enginn rjettur
til fiskveiða fram undan sínu landi, er skaðað geti lax-
veiðina í Elliða-ám, og leiðir þar af, að hið gjörða fógeta-
forboð hlýtur gilt að metast; málskostnaður álízt þar á
móti eptir kríngumstæðum eiga niður að falla.
þvídœmistrjett að vera:
Hið gjörða fágeta forboð á óraskað að standa; máls-
lcostnaður falli niður.
Dómnr
bœjarfógetans í Reykjavík, kveðinn upp 23. d. okt. 1862,
í sökinni: yfirdómsmálaflutningsmaður Jón Guðmundsson
fyrir hönd stórkaupmanns F. G. Gade í Björgvin
gegn
erfingjum Jóns sál. Steingrímssonar, Jakobi,
Ólafi og Sigurði Steingrímssonum á Litlaseli
fPjetur Guðjohnsen varði).
í sök þessari hefur sœkjandinn lierra yfirrjettarmáls-
fœrslumaður Jón Guðmundsson, fyrir hönd stórkaupmanns
F. G. Gade í Björgvin, fyrst krafizt þess, að hinir stefndu
erfingjar J. sál. Steingrímssonar, brœðurnir Jakob Stein-
grímsson, Ólafur Steingrímsson og Sigurður Steingríms-
son verði með dómi skyldaðir til að greiða sœkjandanum
skuld út af verzlunarviðskiptum, að upphæð 759 rd. 88sk-
auk vaxta frá því er málið var lagt til sáttatilraunar, fyrir
hverri skuld, eptir skýrslu sœkjandans, þann 15. október
1858 af J. sál. Steingrímssyni hefur verið út gefið skulda-
brjef með þáverandi upphæð 909 rd. 88 sk., svo hefur og