Íslendingur - 31.12.1864, Blaðsíða 1

1864.
Fjárkláðinn. Bændur. Yfirvöldin.
(Framhald). Vjer getnm, ef til vill, átt von á
þeirri mótbáru, að fjárskiptin ráði eigi fremnr bót á
fátækt eðnr peningaleysi í landinu en niðurskurður og
fjárkaup þar á eptir, eins og liingað til hefir einlægtvið
gengizt, þar sem kláðafje hefir verið lógað, en munur-
inn sje að eins sá, að vjerviljum látaallan hallan lenda
á hinum lieiU/rigðu hjeruðum. þetta er þó eigi svo.
það væri sannarlega góðra gjalda vert, að koma fram
með ráð til að gjöreyða kláðanum sem öllum væri til
arðs og hagsmuna í sjálfu sjer, án tillils til þess skaða,
sem hann hefir gjört, gjörir og mun gjöra. Og enginn
yrði því fegnari en vjer, að einhver kæmi með þá uppá-
stungu, sem hyggilegar, betur og bróðurlegar en vor
uppástunga gjörir, jafnaði þeim lialla á íslendinga, sem
af þessu leiðir, hvernig svo sem þessum vogesti á að
verða hrundið af landi brott. Vjer játum reyndar, að
skaðinn ætti eptir ströngu rjettlæti að koma allur niður
á þcim, sem alið hafa kláðann landi og lýð til niður-
dreps í svo mörg ár, en þessi grundvallarregla hefir
eigi hingað til verið mælisnúran fyrir rás kláðamálsins,
og það má miklu skipta, hvort sá saklanli líður ein-
göngu eður mestmegnis fyrir hinn seka í öðru eins
máli og þessu, ellegar menn vilja skipta byrðinni með
bróðurlegum, fjelaglegum og þjóðlegum huga, og af
þessari rót er uppástunga vor sprottin, og frá þessu
sjónarmiði viljum vjer reyna til að mæla fram með
henni. Hið stranga rjettlæti, sem öllum má ske kemur
ver, eptir því, sem þessn máli nú erkomið, liggur fyrir
utan verkahring vorn. Vjer þorum þá að fullyrða, að
fátækt manna og peningaleysið í landinu, getur eigi
orðið bændum í hinum heilbrigðu bjeruðum á neinn
hátt tilfinnanlegt, þó þeir láti heilbrigt fje í skiptum fyrir
hið grunaða, og að þetta skiptir allt öðru máli, en ef
bændur á kláðasvæðinu æltu fyrst að gjöreyða fje sínu,
og kaupa síðan heilbrigt fje, hingað og þangað út um
landið. f>að kemur hjer þá fyrst og fremst fram, sem
optar, að margar hendur vinna Ijett verk. Svo er fyrir
þakkanda, að það er eigi meir en hjer um bil 20. hver
búandi á Islandi, sem nú á kláðagrunað fje, og afþessu
flýtur, að halli sá lendir á 15—18 manns, eptir vorri
uppástungu, sem ella kæmi riiður á 1, og taki maður
tiilit til fjármegnisins í hinum heilbrigðu hjeruðum móti
Kjósar- og Gfdlbriögusýslu, yrði hlutfallið miklum mun
álitlegra, því þá mundi óhætt að fullyrða, að allt að 30
kindur heilbrigðar bæru þann halla, sem yrði á 1 kláða-
kind. Vjer gjörum ráð fyrir, að fjárskiptunum væri
jafnað niður á allt landið, eips og hægðarleikur væri
með skipulegtr fyrirkomulagi, þó fjeð væri eigi rekið til
skiptanna inn á kláðasvæðiö, nema úr þeim hjeruðum,
sem hingað til hafa miðlað fje.
Enn fremur er það auðsætt, að lógun bins grunaða
fjár verður miklum mun arðsamari með fjárskiptum,
heldur en ef niðurskurður og fjárkaup ættu að fram-
fara, eður með öðrum orðum, hallinn af lógun fjárins
verður í sjálfum sjer minni. Fjárkaupin yrðu sumsje að
framfara í fyrstu rjettum eður á öndverðu hausti, svo
óveður og ill færð eigi yrði til tálmunar fjárrekstrum úr
fjarlægari hjeruðum, en ætti þá fyrirfram að vera búið
að lóga hinu grunaða fje, sem nauðsynlegt væri, svo
gjaldeyririnn væri á reiðum höndum, þá mistist allur
haustbati á fjenu, sem óhætt er að fullyrða að mundi
nema allt að '/+ hluta verðs á hverri kind, þar sem
mestmegnis er um lömb og milkar ær að ræða. Sje
tjeð þar á móti látið í skiptum, iná reka heilbrigða fjeð
strax úr fyrstu rjettum og geyma það síðan sýktu sveit-
unum fram á veturnætur eðnr allt þangað til að skað-
laust er að lóga hinu grunaða.
Eins og það nú liggur í augum uppi, að fjárskipt-
in eru bezta meðalið bæði tíl að jafna svo sanngjarn-
lega sem auðið er þeim halla niður álandið, sem verða
kynni af lógun hins grunaða fjár, og eins til hins, að
koma því í svo hátt verð, setn það getur komizt, eptir
árstimum vorum, svo er það og að hinu leytinu auð-
sætt, að peningaskorturinn í landinu getur engan veginn
verið fjárskiptunum til fyrirstöðu, því þar sem svo lítið
fellur á hvern einn fjáreiganda í landinu, getur hann
eigi munað að gefa slíkan gjaldfrest, sem nauðsyn krefur
til þess, að kaupendur fjárins geti verið sjer út um pen-
inga, og má þannig viðkoma opinberum söluþingum með
hæfilegum gjaldfresti, láni á móti o. s. frv. J*á eru og
49