Íslendingur - 01.02.1865, Blaðsíða 4

60
skipun um málið, nje gjörðu það á neinn hátt aiþýð-
legra, en áður var það. f>eir leggja skýrslu sína (Ind-
beretning) fyrir fætur ráðgjafans í Danmörku, sem þeir
ekki þurftu að standa reikningsskap eptir erindisbrjefmti,
en eigi fyrir fætur konungsins sjálfs, eins og það bauð
Og benti á. í stuttu máli, þeir komu fyrst og seinast
íram eins og einskonar eptirlitamenn (Inspectores) ráð-
gjafastjórnar/nnar í kláðamálinu, en engaji veginn sem
stjórnendur þess og sannkallaðir forvígismenn, gagn-
vart konunginum og embættismönnum hans og hinni
islenzku þjóð. Skoðað frá pessu sjónarmiði getur
maður, ef til vill, eigi svo mikið furðað sig á því, þó
lítið hafi þótt reka um breytingu á þessu hingað til til
hins betra, þar sem að eins settur stiptamtmaður hefir
þjónað stiptamtmannsembættinu þenna litla tíma síðan
1859 að Trampe greifi fór hjeðan af landi burt, og
hamingjan má vita, hvort eöur hvenær konungieg á-
kvörðun er fengin fyrir þessu víst makafáa fyrirkomu-
lagi, sem auðsjáanlega dregur staðfestu, afi og orku úr
hverjum embætlismanni, hversu nýtur sem hann að öðru
leyti væri.
En sleppum nú þessu. , Gott trje ber góðan ávöxt.
Árangrinum sjálfum höfum vjeráður lýst, er vjer töluð-
um um kláðann. En hvernig hefir h'ka þessi stjórn öll
á kláðamálinu komið fram gagnvart alþýðu? Vjer svör-
um þessari spurnirigu þannig, að hún hafi komið fram
hjer um bil einmitt öfugl við þær grundvallarreglur, sem
vjer höfum sagt að fastákveða hefði átt með nýju laga-
boði. Liti menn nú hvert sem þeir Iíta viija. Taki menn
\verðina, sem einir geta haslað völl kláðanum, meðan
hann er nokkursstaðar að finna, þá sjá menn, að um-
147. Fjórða boðorð'öfugt er
og allt úr skorðum,
eins og skáldið skýrði forðum.
148. Hrogn og unga elskum vær
og að þeim hlúum,
lífi þeirra bezt að búum.
149. Ungfiskið af æskusið
og illum vana
fyrirlítur foreldrana.
150. Fiska ekki vegum vær
nje vega nennurn,
nema munni með og tennum.
151. Heilagt sjötta höldum boð
í hafís-landi,
flestir hjóna- bundnir -bandi.
152. Tvífiski var tekið af
að tíðar rómi
sterklega með stóradómi.
153. Síðan engum leyfist lýð
að lifa í meinum,
utan poka-prestum einum.
nyggjan og eptirsóknin kemur mest megnis frá hinum
heilbrigðu hjernðum. Valdstjórnin í hinum sjúku og
grunuðu lætur sjer dræmt um þá, og seinast liðið vor
neitaði hún alveg um að setja þá. Kostnaðinum til varð-
anna er jafnað á allt landið. í vor eð var neitaði stipt-
amtið jafnvel að leggja neitt til varða frá suðuramtinu
þar sem kláðinn var eins og áður er á vikið.
Er hjer nú ekki ábvrgðinni og þunganum af út-
breiðslu kláðans ljett af herðum þeim, sem ala kláðann,
en varpað yfir á þá, sem hafa fulla heimting á því, að
hafa eignir og atvinnu sína í friði? En hjer er meira
blóð í kúnni. Hvernig skyldi það mega sameina við
grundvallarvald og atkvæði alþingis, að leggja slíkt fje,
sem til varðanna gengur, á jafnaðarsjóðina í landinu, án
þess einu sinni komi út um það konunglegt lagaboð?
Vjer ætlum það þó anðsætt, að hvorki amtmenn nje
ráðgjafinn í Danmörku geti að lögum lagt tolla á Is-
land, upp á sitt eindæmi. Og enn fremur, úr því um-
hyggjan um verðina kemur frá hinnm heilbrigðu syeit-
um og ömtum, hvaðan skyldi þá umhyggjan um að lcéknn
hið kláðaveika fje koma? Hveruig skyld.i t. a. m. eiga
að baða og lækna kind, sem ekki er í varðbaldi og má
ganga sjálfala út um allt ísland. Umhyggja um verð-
ina er óaðgreinanleg frá umbyggju um sjálfar lækning-
arnar. Göngum til læknis og biðjum hann að lækna
mann, sem hefir sóltnæma veiki. Mundi haun eigi
þurfa að spyrja að, hvar sjúklingurinn væri, ef hann
þyrfti að handleika hann. Mundi hann helzt vilja vita
hann einhversstaðar á fjöllum og firnindum í samblendi
við ósjúkar manneskjur?
Af þessu atriði flýtur það af sjálfu sjer, að vald-
154. |>elta leyfi þessum snáðum
þó má gefa
biskups valdið utan efa.
155. Aldrei nokkur Ægisbúa
annan stelur,
eða þjófa þýfi felur.
156. |>ví má telja það með vorrar
þjóðar sóma,
þörf er fárra þjófadóma.
157. En vér hrifsum allt, er næst,
og alls ósekir,
gæddir pappír, pennum, bleki.
158. Falssögn enga vottum vær
af vondum rökum,
nema rjett í sveitarsökum.
159. Eru hús í hafi mörg,
og hvar sem förum,
um þau deilur aldrei gjörum.
160. Nú er sagt af sævar-búa
siða-haldi,
mest sem er í mínu valdi.
(Framh. síUar).