Íslendingur - 02.05.1865, Blaðsíða 3

83
straumurinn vestan úr Pólen. Menn og konur, meyjar
og yngismenn, fer nú allt hina sömu raunaför, því það
þykir nú eini kosturinn fyrir hendi, lil að særa hina
hraustu og veglyndu píslarvotta-þjóð til ólífls, að taka
allt, er hönd festir á, alla Pólverja, og fleygja þeim nið-
ur í hina skelfilegu eymd þessara volegu kólguheima.
Hins vegar eru Pólverjar að berjast við að flýja land til
fegri stöðva, Ítalíu, Frakklands, Englands, og er mest-
ur fjöldi þeirra kominn saman í Frakklandi. Menn eru
þar í vandræðum með að bjarga lífi hinna fósturjarðar-
lausu flóttamanna. Fjárgjaflr koma að vísu úr öllum
áttum, en fátæklingarþessir eru þegar orðnir of margir
og fjölga þó daglega, svo til fullra vandræða horfir um
framfærslu þeirra. það er ekki manna meðfæri, að lýsa
allri þeirri eymd, sem gengið hefir og enn þá gengur
yfir þessa ógæfusömu þjóð. Hún hefir nú barizt með
hugrekki og berserksgangi örvæntingarinnar, gegn hin-
um drápfúsa, siðlausa risa, Rússanum, í þrjú ár, og enn
hafa hinar rússnesku morðingja-millíónir ekki fengið
slitið lífið úr henni til fulls. En nú á að leggja smiðs-
liöggið á hið mikla illvirki, því nú á að limalandið hið
bráðasta inn í riki Rússans, og þannig má þá ælla að
frelsi Pólverja verði að fullu og öllu jarðað í minni
þeirra manna, er nú lifa. þetta er nú helzta orsökin til
þess, að Pólverjar streyma svo þúsundum skiptir að
heiman vestur á bóginn, með því þjóðin vill heldur
hörfa undan og deyja, þar sem menn að minnsta kosti
ekki hæðast að dauðakvölum þeirra, eins og harðsljórn-
ar-varmennin í Siberiu gjöra. Hagur Pólverja er nú
all-áþekkur Cerkasíumanna. Ilvortveggja þjóðin flýr
land og óðul feðra sinna fyrir óbærilegu harðstjórnar-
oki og grimmd rússneskra morðingja. Cerkasíumenn
hafa llúið land sitt hundruðum þúsunda saman og feng-
ið bólfestu í löndum Tyrkja austur við Svartahaf; en
margar þúsundir kvenna, barna, öldunga og krypplinga
hafa dáiðáleiðinni. Lönd þjóða þessara leggjast í auðn-
ir, en Rússar lúrða lítt um þesskonar smáræði; stjórn-
in stefnir ekki að þjóðlegum framförum, heldur að ram-
bundnu einveldis-oki, sem ekkert fái steypt um koll.
Meðan hermannastjórn Rússa fer þannig með þess-
ar ógæfusömu þjóðir, er keisarinn að rýmka um frelsi
bændastjettarinnar af mesta kappi. Allir bændur skulu
leystir undan hinni illu ánauð, að vera bundnir við þá
jörð, er þeir hafa fæðzt [á, og verða seldir með jörð-
inni. Nú mega þeir vera frjálsir menn og kaupa jarðir
sínar, ef þeir vilja. í þessu liggur fólgin mikil framför
til frclsis fyrir Itússa á annan bóginn, en hins vegar
verður þelta líka rótin til margra vandræða fyrir stjórn-
ina og líklega að lokunum tilbyltinga og stjórnarróstna.
Rændalýðurinn verður ckki iengi frjáls, áður en hann
finnur til þess, að hann ber svo að segja ríkið á örm-
um sjer, og fram af þeirri meðvitund spretta apturkröf-
ur til hluttekningar í iöggjöf og skattaálögum og allt
þar fram eptir götunum; því hjá Rússum verður gang-
ur reynslunnar í þessu efni eflaust hinn sami eins og
alstaðar annarstaðar.
Árið sem leið hafa Rússar sölsað undir sig og lim-
að inn í ríkið höfuðmikii lönd í Asíu, meginhlutann af
Tartari, frá Aral-vatni austur að takmörkum Kína og
suður að Tibet. þar gæta nú rússneskir lögreglumenn
allra vega og hyggja Norðurálfumenn gott til að ferðast
um lönd þessi nú, því áður hefir þar verið land næsta
ótryggt til yfirferðar. Englendingum stendur hálfgjörð-
ur stuggur af þessu landnámi Rússans þama austur og
suður í nágrennið við sig; því þó þeir kunni sjálfir að
skirrast við að fjandskapast við sig í Austurálfu, þá þykir
þeim hitt allvíst, að Rússar muni ekki hlífast við að æsa
hina Austrænu höfðingja til óróa, og þá heldur ekki
skorast undan liðveizlu við þá, ef svo bæri undir og
hagur væri í aðra hönd. Englendingum þykir því ráð
að fara að hyggja betur að sjer á norðurtakmörkum
hinna indverzku landa sinna, svo að þeir geti haft auga
með Rússum, sem þeir telja óvin allrar menntunar og
þjóðframfara.
í september seinast, er leið, gjörðist merkilegur
samningur milli Napóleons keisara og Yiktors Emanúels.
Napóleon skyldi hafa flutt brottu á 2 árum setulið sitt
frá Rómi, en Viktor flytja frá Túrín tii Florenze og gjöra
þerma bæ að höfuðborg landsins um aldur og æfi, hann
skyldi og draga talsvert úr herliði sínu um leið. Nú er
Viktor íluttur og setuliðsflutningurinn byrjaður. |>að má
nærri gcta, að samningur þessi hafi ekki átt hylli að
sæta í Róm, þó var þaðan engum mótmælum hreyft
gegn honum, og halda menn, að stjórn páfa hafi álitið
hann eins og laus orð, er aldrei mundu koma til fram-
kvæmda. Samt er það ekki ólíklegt, að þessi samning-
ur hafi dregið páfann til þess að fara að hyggja að á-
standi kirkjunnar nokkuð nákvæmar, eins ogjeg nú skal
greina:
það var skömmu fyrir jólin, að mig minnir, að
smalinn í Róm varð að fara enn þá einu sinni af stað,
að rölta fyrir kindurnar sínar. Hann var þá nokkuð
betri af lieimakomunni en ella, og vildi því ekki láta
tækifærið ónotað til að tölta fyrir strokgemsa kirkjunnar
og lióa þeim saman. Hann hóaði á latínu, eins og vandL
ertil, þegar smalarnir í Rómi hóa. Hann Ijet erkiár sinn
Antonelli rita upp eptir sjer hið latínska hó til uppbygg-
ingar fyrir kindurnar. |>egar allt það, er smalinn hafði
hóað, var komið á bréf, varþar ekki annað að lesa, en
latínskar skammir og amböguborin svigurmæli, Ijót og
óþjál. Nú var skjalið sent til hinna smærri smala á
aukabúunum; skyldu þeir fara út á heiðar og öræfi