Íslendingur - 02.05.1865, Blaðsíða 5

85
innar cinu, a5 mönnum væri heimilt að dæma og rita
um bókina eins og þeim bezt líkaði. þessari tilkynn-
ingu svaraði annað blað svo, að hún væri allskostar ó-
þörf, því menn þyrftu ekki að fræðast um það, að ritið
væri opinber eign alls heimsins og þar með dómaranna
í ríki vísindanna, hvort sem keisarinn væri höfundur
eður ekki; þegar hann kæmi fram sem rithöfundur, lægi
það í augum uppi, að hann hefði jafnan rjett við hvern
annan rithöfund, en engan meiri. Fyrst fengust rit-
dómendurnir við formála keisarans, sem er langur og
ritaður af mikilli snilli, en þó finnur hann ekki náð fyrir
dómstóli sagnafræðinganna. Keisarinn heldur því fram,
að Cæsar hafi verið kjörið verkfæri forsjónarinnar, eins
og Iíarl mikli og Napóleon I. til að fullkomna það verk
á fáum árum, sem annars hefði gengið heilar aldir til
að leiða til lykta. f>essu svaraði eitthvert blað Frakka
svo, að það væri rjett gagnstætt sannleikanum. J>ví þessir
menn kæmu og eyddu því á fám árum, er starfsemi
friðarins hefði komið áleiðis um margar aldir. þannig
liefði Cæsar eytt og tortímt velgengni hinna saklausu
þjóða í Gallíu, sem hann hefði fundið í blóma, en skilið
við í ýtrustu eymd og örbyrgð, allar flakandi í sárum
eptir rómverskar sverðseggjar. Eins hefði Karlamagnús
farið með Saxana, öfluga þjóð og hrausta. Um Napó-
leon skírskota þeir til sögunnar — því facta loquuntur.
Menn álíta, að þetta rit keisarans muni vera ætlað til
þess, að halda hliflskyldi fyrir því, að takmarkalaus ein-
valdsstjórn — milli línanna má allt af lcsa samt þetta:
þegar hún fellur i hendur á þeim, sem forsjónin hefir
kjörið — sje hin bezta stjórnarskipun, eða að hann sje
að rjettlæta stjórn sína, eins og hann ætlar að koma
henni á laggirnar, áður en hann sálast. Yfir höfuð má
segja, að ritið sæti ónáð allra mcnntaðra manna, er skyn
bera á sögu Rómverja um það bil, er Cæsar lifði. Helzt
amast inenn við því sökum þess, að það ber með sjer,
að það sje skrifað í vissuni tilgangi, livort sem sannleiki
sögunnar sjálfrar mæli þeim tilgangi mót eða með. En
menn vænta margra góðra upplýsinga sjer í lagi um
landaskipun og staða, þar sem Cæsar fór, því þangað hefir
keisarinnsent duglega mælingamenn og fornfræðinga til
aðbúatil myndir af bæjum og legi þeirra, og rannsaka
fornmenjar þeirra, virkjarústir o. s. fr. |>að er þegar
búið að þýða hið fyrsta bindi, sem út er komið á flest
mál Norðurálfunnar.
Innanlands er allt kyrt hjá Frökkum, og gengur
hinn vanalega frakkneska viðsjárveg. Menn óttast keis-
arann meira en þeir elska hann. Frakkar finna mjög
vel, að þeir eiga að búa við harðstjórn bæði verzlega
og andlega. Prentfrelsi, hugsunarfrelsi, fundarfrelsi,
þetta eru allt orð með engri þýðingu í Frakklandi. Ef
fleiri en tuttugu manns vilja safnast saman í húsi ein-
staks manns, verða þeir að fá leyfi lögreglustjórnarinnar
til þess; ella veður lögregluliðið inn og rekur gestina
út. þarna er sýnishorn af hinu dýrðlega frelsi, sem
Napóleon III. hefir gefið Frökkum.
Napoleon keisari hefir nú misst tvo af hinum trygg-
ustu vinum sínum, hvorn á fætur öðrum, Morquard skrif-
ara sinn og greifa Morny, sem menn hafa fyrirsatt, að
verið hafi hálfbróðir Nap. III., sammæðra við hann.
þessum tveim mönnum átti Napóleon keisari mikið að
þakka. Morquard var honum hinn dyggasti og þag-
mælskasti fylgisveinn allt til dauða. Morny var einn
hinna öruggustu og djörfustu aðstoðarmanna keisarans
2. desember 1851, er hann varpaði um koll stjórnar-
skipun Frakka og frelsi þeirra. Morny var framan af
auðmaður mikill, en er hann dó, var hann í ellcfu mill-
ióna fr. skuld. Iíeisarinn hefir tekið að sjer að borga
skuldir frænda síns.
Frá Mexico, sem kostað hefir Napóleon og Frakk-
land svo marga menn og svo mikið fje, er nú það að
frjelta, að Maximilian keisari situr að völdum; en sess-
inn er valtur, segja menn; þvi enn þá heldur Juares
flokk uppi, og páfatrúarmenn, byskupar og prestar, hafa
nú, að sögn, lagzt á eitt að æsa þjóðina gegn keisar-
anum, og hafa nú gengið á band með Juares, gegn
Maximilian keisara og verndara hans Napólconi III. |>á
hefir það og frjetzt þaðan að vestan, að Frakkakeisari
hafi fengið nokkur af skattlöndum keisara Maximilians í
veð fyrir herkostnaðinum, og eigi skattar og tekjur af
þeim að ganga til afborgunar hans, unz allt er greitt og
goldið. En það er bágt að segja, hvað satt er og ósatt
af frjettum þar vestan að, því það er sjeð um, að láta
ekki of margar rauna- eða óhappanýjungar frá liði Frakka
komast til Norðurálfunnar; því herferðir þeirra í Mexico
hafa aldrei verið sjerstaklega þjóðhollar á Frakklandi,
og ef þær skyldu enda í óhappi einu, þá má ætla á, að
Frakkar óspekjast heima fyrir, og kenna keisara sínum
um allt saman.
Frá Englandi er fátt markvert tíðinda. þjóðin lifir
við ávöxtu starfsemi sinnar og frelsis og blómgast ár
frá ári, þrátt fyrir liinn mikla atvinnuhnekki, er hún
hefir beðið í baðmullarhjeruðunum af aðílutningsleysi
baðmullarinnar frá Yesturheimi. Skattana setur Glaðs-
tone niður ár fra ári, og má það sæta undrum, þegar
gætter að, að Krím-styrjöldin kostaði England lOOmill-
iónir punda sterling, og hún er liðin hjá að eins fyrir
tíu árum. En þó nú allt gangi þannig hinn glæsilega
veg þjóðvelfarnanar og frelsis sem stendur, má þó varla
fyrir sjá, hversu lengi hamingjan heldur verndarskildi
yfir hinni atorkusömu þjóð. Aðalstyrkur Englendinga
er hin mikla verzlun þeirra, og má svo segja, að hún
sje lífæð velsældar þeirra. þegar verzlun þeirra því