Norðanfari - 09.04.1873, Page 1

Sendur kattpenduin lcostnai-
u‘latist; veid úrtj. 26 arkir
1 rd 40sk., einstðk nr. » »k.
•'alulaiin 7. hvert.
A tttjltjstnjar erti teknar i ílad-
td fyrir 6 slc. Iwer líua. Vid-
ankablöd eru jrrentud d kostu-
ad Miitadeigeiida.
13. AK AKUREYRI 9. ARPiL 1872. M 19.-SO,
IÍAFLI Tií BRJEFI.
—---------f>að er reyndar fátt, sem jeg hef að skrifa
t’jer af frjettum að svo komnu, en allt útlit er til þess
eitthvað gjörist hjer frjettnæmt áður langir tímar líða.
^enn sýnaiH vera vaknaðir til meiri umhugsunar um hagi
sjálfra sín heldur en að undanförnu, og fmna betur til
hinna mörgu meinsemda í þjóðlífi voru. þjþð vorálíka
•sánnarLega við bágan kost að búa á þessum síðustu og
Verstu tímum, bæði i andlegu og likamlegu tilliti; ófrels-
dregur allan kjark úr andanum, en óblíða náttúrunn-
ar gjörir oss margt erfitt í líkamlegurrr efnum. þ>að er
íiöldi manna sem örvæntir, að á þessu muni ráðast bót,
°s' byggja þeir því einka úrræðið að flytja sig af landi
brott til annara frjálsari og veðursælli landa, þar sem
auövelt er að fá atvinnu með góðmn kostum, og þar
Se® meiri líkindi virðast vera til þess, að niðjarnir fái
újóta þess frelsis, sem skyns'emigæddir menn mega
e‘gi án vera, ef þeir eiga ekki að gjörast líkir skynlaus-
bm skepnum.
f>ó gengur það með þetta eins og rnargt annað, að
allir eru eigi á eitt mál sáttir. Sumir segja, að þjóð
vor hafi fullmikið frelsi og það sjeu helber ósannindi,
að hún haíi nokkurn skort á því. f>að eru einkum bless-
áðir mennirnir moð borðalögðu húfurnar sem þetta segja.
I>essir góðu menn eru í alla staði svo virðingarverðir —
fyrir niargt annað samt meira en borðann um húfuna —
aö það er ótillilýðilegt og óhyggiiegt að gefa orðum
Þeirra engan gaum, og jeg hefði því gjarna viljað heyra
lra þeim skynsamlegar ástæður fyrir þessari kenningu
^irra, að þjóð vor hafi nægilegt frelsi; því flestum hef-
Ur alit liingað til verið ómögulegt að sjá að svo væri.
Eithvért hið fyrsta og nauðsynlegasta frelsi fyrir livort
Þjóðfjelag er, að það hafi löggjafarvald og fjárhagsráð.
Og hafa íslendingar nú þetta frelsi? Menn kalla ís-
land hluta Danaveldis með sjerstökum landsrjettindum;
en í hverju eru þessi sjerstöku landsrjettindi fólgin? í
því að Islendingar hafa landsíög fyrir sig, en enganrjett,
ehkert vald, ekkert frelsi til að ráða því hvaða lög sett
er° í landinu. J>eir hafa fjárhag og eiga landssjóð út-
af fyrir sig, en hafa hvorki rjett, nje vald, nje frelsi til
áð ráða til hvers nokkrum skddingi aflandsfjenu er var-
ið. þarna sjá menn sýnishorn af hinum »sjerstöku
landsrjettindúmn, og þetta eru sjálfsagt sjerstök rjett-
indi í sjerstökum skilningi. Er nokkur von til að
rnenn geti verið únægðir með þetta? Sumir segja, að
íslendingar hafi hafnað frelsinu, hafnað stjórnarbót, sem
þeir hafi átt kost á. þetta er ekki satt; þeir hafa ein-
Ungis hafnað göllunum á því stjórnarfyrirkomulagi, sem
þeir liafa átt kost á, en ekki stjórnarbótinni sjálfri. |>eir
hafa af tvennu illu tekið heldur að bíða hennar lengur,
en að á henni væri slíkt hálfverk, að hún yrði litlu eða
engu hagfeldari enn þetta ásigkomulag sem nú er. Fyr-
ir nokkrum árum var lagt frumvarp til nýrra íslenzkra
sakalaga fyrir alþingi. þingið hugleiddi og lagaði þetta
trumvarp svo sem það átti kosti á þann stutta tíma,
sem það var þá saman, en fann að hann var of naum-
úr til að lúka svo miklu og vandasömu verki, og vildi
Því geyma frumvarpið þangað tii í næsta sinn til að yfir-
íara það þá betur og laga í ýmsum greinum, svo síður
ýrði hálfverk á þessum lagabálki. En engu að siður
— 47 —
var þó frumvarpinu gefið iaganafn móti vilja þingsins.
Danir frændur vorir höfðu þó haft sakalög handa sínu
landi á prjónunum i 16 úr, og vantaði það þó ekki, að
þeir hefðu sjertil stuðnings og fyrirmyndar sakalög ýmsra
annara þjóða, sem engu skemmra eru á undan Dönuin
í lagasetningu, heldur enn þeir eru á undan oss. Apt-
ur hefur alþing i mörg ár viljað fá þvi framgengt, að
dálitlum hluta af landsfjenu væri varið til að gera út
einn gufubát ú sumrin til að fara liafna í milti og bæta
þannig ofurlítið úr hinu óþolandi samgönguleysi, sein
hjer er iunan lands, en þetta hefur ekki með neinu móti
fengizt allt til þessa dags. Aptur er íje landsins varið
þúsundum saman til ýmsra hluta, sem þjóðin kærir sig
ekkert um, eða sem lienui er jafnvel móti skapi. Síð-
asta alþingi samþykkti iagafrumvarp um toll á aðflutt
um áfengum drykkjuin, en batt það því skilyrði að toll-
ur þessi yrði ekki lagður á fyrri enn þjóðin fengi
sjálf ráð yfir fjenu. Samt sem úður er tollurinn nú
þegar látinn heita lögleiddur, en þjóðin fær ekki enn að
ráða einum skildingi af landsfjenu. Er þetta frelsi?
|>að eru til menn', sem segja, að þjóðinni standi
þetta ekki fyrir þrifum, heldur framkvæmdarleysi og atorku-
leysi hennar. j>eir segja, að íslendingar hafi nóg frelsi
tii að rækta jörðina, stunda veiðiskap, reka verzlun til
annara landa o. s. frv. og þó gjöri menn þetta ekki
nema af skornum skamti. En er þá ekki nóg reynsla
fcngin fyrir því enn þá í heiminum, að ófrelsi í stjórn-
arefnúm gjörir menn áhugalausa og framtakslausa? Ætli
Englendingar og Ameríkumenn væru slíkir atorkumenn
eins og þeir eru, ef þeir hefðu átt og ættu við sömu
kosti að búa í stjórnarefnum, eins og þjóðirnar í Asíu?
Nei, sá finnur bezt hvar skórinn kreppir, sem hef-
ur hann á fætinum. Vjer liöfum nú vænt stjórnfrelsis
í heilan fjórðung aldar frá 1848 til 1873 og höfum ekki
fengið það enn. j>að er varla tiltökumál, þó allur þorri
manna sje nú farinn að örvænta, að landið fái frjálsa
stjórnarskipun, og menn hyggi því almennt á brottflutn-
ing hjeðan úr ófrelsinu til »Vínlands liinsgóða«, erfor-
feður vorir fundu og gáfu þetta fagra nafn fyrir mörg-
um öldum. Ilinn gamli norræni frelsisandi feðra vorra
lifir enn undir öskunni, »æ hinn sami, þótt aflogþroska
nauðir lamin, en lijer getur hann ekki þrifizt eða sýnt
sig í sinni rjettu mynd að svo komnu. Mjer sýnist allt
lúta áð því, að fólkið muni nú fara að streyma í ákefð
úr landinu fyrir óánægju, og landið ef til vill eyðast.
Ujeðan af láta menn sjer ekki lynda nema frjálslegustu
stjórnarbót, þó menn hefðu tekið þakksamlega móti ann-
ari miður frjálslegri, ef menn hefðu fengið hana fljótt
og greiðlega fyrir mörgum árum, þegar aðrir samþegn-
ar vorir fengu stjóruarbót.---------
GYLLINI -KLENODÍ.
IX.
Jeg er konungkjörinn,
Kvíða engan ber.
Varla veltur knörinn;
Vel er hólpið mjer.
Ríkisþing og ráðgjafinn