Baldur - 07.11.1868, Blaðsíða 1

ýjjií’' Auglýsingarog grein-
ir um einstalíleg efni
eru telcin í blað þetta,
ef borgaðir eru 3 slc.
fyrir hverja línu með
smáu letri (5 sli. með
stœrra letri). Kaup-
endur fá helmings af-
slátt. Sendur kaup-
endum ókeypis.
Þeir, er vilja semja um
eitthvað við ritstjórn
blaðs pessa, snúi sjer
í því efni til ábyrgð-
armannsins, Friðriks
bókbind. Guðmunds-
sonar, er býr i húsinu
nr. 3 i Ingólfsbrekku.
Verð blaðsins er 24 sk.
• ár-priðjungur hver (6
blöð), og borgist fyrir-
fram.
1. ár,
Reykjavík 7. dag nóveraber-mánaðar, 1868.
16.—17. blað.
Efni: Vií) lítií) má bjargast. — Allterbezt meí) gát. — Bæta skyldi
hver bresti sína. — Allt breytist (kvæi&i eptir Kristj. Jdnsson). — JarV
skjálfti. — Jjrjár þarfl. hugvekjur eptir „]-s-n“. (II. hugv. spítalahlutirnir).
— Laglega þakkar Jiín Norþlendingutn. — Auglýsing. — Neþanm.: Jd-
hann Brenz.
VIÐ LÍTIÐ MÁ BJARGAST.
(Framhald). Sama hlutfall ætti að vera fyrir sjávarbændum
eins og sveitamönnum, að þeir eiga ekki að láta kaupmenn
fá allan þann fisk, sem þeir afla, heldur leggja nokkuð af
honum til heimila sinna; reynslan hefirbent oss á, og það
munu flestir verða oss samdóma um, að 1 skpd. af salt-
fiski sje eins gott til manneldis, eins og 2 tunnur afkorni,
sama er að segja um harða fiskinn, þeim mun meira, er
fer í 1 skpd. af honum, þeim mun drjúgari er hann aptur
til manneldis; en menn ætti ætíð að hafa þá reglu, að
bleyta harða fiskinn og sjóða hann, eins og útlendir menn
gjöra, þá er hann miklu betri og þægilegri fyrir melting-
arkraptinn og í öllu tilliti hollari, og þarf þá ekki nærri
eins mikið smjör með honum, þegar hann er þannig mat-
reiddur. Vjer fáum heldur ekki skilið í því, hvers vegna
sjávarbændur, þegar þeir afla vel, þurfa að leggja allan
sinn fisk til kaupmanna, og það stundum með afföllum, og
sumir hverjir eiga svo verðið fyrir fiskinn hjá þeim inni-
standandi arðlaust svo árum skiptir. í’eim ætti að vera
betra, að eiga sjálfir fiskinn heima hjá sjer, því hann er
ætíð peningavirði; sjávarbændur ættu ætíð að geta fengið
fyrir hann bæði kindur og peninga, þar með væri líka
fengin trygging fyrir því, að þegar fiskileysisár koma upp
á, þá ættu hinir efnabetri bændur að geta selt matbjörg til
hinna, sem minna hafa; landsmenn ættu því síður að þurfa
að komast í bjargarskort; enda mun optast nær mega leiða
rök að því, þótt langt sje leitað fram eptír liðnum árum,
að meiri matvara hefir verið flutt út úr íslandi, en inn í
það. Menn eiga heldur ekki að treysta svo mjög á loforð
útlenzkra kaupmanna, um matflutninga þeirra til íslands,
að ekki sje betra hjá sjálfum sjer að taka, en að eiga slíkt
undir þeirra náð.
Enn fremur ættu sveitar- og sjávarbændur að kaupa
minna af kaffi, tóbaki og brennivíni; þelta eru vörur, sem
menn geta komizt af með miklu minna, en nú er gjört.
Aptur á móti ættu menn á sumrin að afla sjer blóðbergs
og rúpnalaufs, hreinsa það og þurrka vel, af þess-
um lyngtegundum gætu menn búið sjer til ágætt tevatn,
sem gjörir líka verkun og not eins og kaffið (og miktu betra
en bið malaða kaffe, sem flyzt nú orðið í verzlanirnar svo
almennt), þegar menn brúka rjóma og sykur með því, þá
er slíkt tevatn bæði styrkjandi og nærandi; kaífi án sykurs
og rjóma er lítilsvirði, en mikil peningaútlát fyrir bændur
að kaupa það með því óhemjuverði, er kaupmenn nú um
nokkur ár hafa látið það falt fyrir. Það má fullyrða það,
að sá bóndi, sem tekur lOOpundaf katfibaunum, og býr til
brúkanlegt kaffi úr þeim með sykri og rjóma, hann hefir kost-
að í heimili sínu upp á þessi lOOpund hjer um bil 100 rd.,
án þess þó að spara nokkuð af öðrum mat. Það þarf nú
góð efni til að þola slíkar útgiptir fyrir bændafólk. Vjer
höfum af framansögðu fulla ástæðu til að halda, að hvert
meðalheimili hjer á landi gæti árlega sparað sjer 30—45
rd., við að minnka kaup á því þrennu sem að ofan er til
tekið, og yrðu það ekki svo litlir peningar yfir allt landið;
en aptur ættu menn að nota innlendar grasategundir betur
en menn gjöra nú. Ef þessu væri þannig hagað, þá mundu
menn lifa almennt betur en menn nú gjöra. Það liggur
líka í augum uppi, að þegar brúkun á brennivíni, tóbaki
og kaffi er búin að gjöra oss fátæka, þá geta menn ekki
lifað vel á eptir.
Það kunna nú ýmsir að hafa á móti þessu, og segja
þetta sje nú ekki til annars en að takraarka brúkun á þess-
um lífsins gæðum, sem þeir svo katla, en þeir hinir sömu
gá ekki að því, að með því að brúka þelta um of, þá fyrir-
muna þeir sjer annara lífsins gæða, sem eru affarabetri,
en sem þó ekki kosta eins mikla peninga. Vjer getum
líka sannað þetta af öðrum löndum, sem hafa nógan auð
til að kaupa fyrir brennivín, tóbak og kaffi, og þó gætu
aflað sjer alls þessa á miklu ljettari hátt en vjer íslend-
ingar, t. a. m. England, Frakkland og Norvegur, og fleiri
siðuð lönd; þessi lönd brúka langtumminna að tiltölu, en
vjer íslendingar, af þessu þrennu, sem vjer nú höfum talað
um, og leggja bönd á, til þess að brúkun þessara hluta